নতুন দিল্লী : দেওবাৰে জৰ্জিয়াৰ প্লেইনছত থকা নিজৰ ঘৰত মৃত্যু হয় আমেৰিকাৰ ৩৯ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰপতি জিমি কাৰ্টাৰৰ ৷ জিমি কাৰ্টাৰ হৈছে ভাৰত ভ্ৰমণ কৰা তৃতীয়জন আমেৰিকান নেতা । মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ বয়স আছিল ১০০ বছৰ ৷
বৰ্ষীয়ান নেতাগৰাকীৰ মৃত্যুত শোক প্ৰকাশ কৰিছে আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে ৷ তেওঁ শোক প্ৰকাশ কৰি এক বিবৃতিত কয়, ‘‘আজি আমেৰিকা আৰু বিশ্বই এজন অসাধাৰণ নেতা, ৰাষ্ট্ৰনেতা আৰু মানৱতাবাদীক হেৰুৱালে । কাৰ্টাৰে ইহসংসাৰত সন্তান ক্ৰমে- জেক, চিপ, জেফ আৰু এমি, ১১ গৰাকী নাতি-নাতিনী আৰু ১৪ গৰাকী আজোনাতি-নাতিনীক এৰি থৈ যায় ৷ ইতিমধ্যে তেওঁৰ পত্নী ৰোজালিন আৰু এজন নাতিৰ মৃত্যু হৈছে ।’’
Over six decades, Jill and I had the honor of calling Jimmy Carter a dear friend.
— President Biden (@POTUS) December 29, 2024
But, what’s extraordinary about Jimmy Carter, though, is that millions of people throughout America and the world who never met him thought of him as a dear friend as well. pic.twitter.com/irknhZ6CJY
১৯৭৭ চনত জৰুৰীকালীন অৱস্থা প্ৰত্যাহাৰ আৰু জনতা পাৰ্টীৰ বিজয়ৰ পিছত ভাৰত ভ্ৰমণ কৰা প্ৰথমজন আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল কাৰ্টাৰ । ভাৰতীয় সংসদত দিয়া ভাষণত কাৰ্টাৰে স্বৈৰাচাৰী শাসনৰ বিৰুদ্ধে মাত মাতিছিল।
“ভাৰতৰ অসুবিধা, যিবোৰ আমি প্ৰায়ে নিজেই অনুভৱ কৰো আৰু যিবোৰ উন্নয়নশীল দেশত সন্মুখীন হোৱা সমস্যাৰ তুলনাত তেনেই সাধাৰণ, সেইবোৰে আমাক আগন্তুক কামবোৰৰ কথা মনত পেলাই দিয়ে । স্বৈৰাচাৰীৰ দৰে নহয় ।’’ ১৯৭৮ চনৰ ২ জানুৱাৰীত কাৰ্টাৰে এইদৰে কৈছিল ।
ইয়াৰ এদিন পিছতে তেতিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোৰাৰজী দেশাইৰ সৈতে দিল্লী ঘোষণাপত্ৰ স্বাক্ষৰিত হোৱা অনুষ্ঠানত কাৰ্টাৰে কয় যে ভাৰত আৰু আমেৰিকাৰ মাজৰ বন্ধুত্ব মূলতঃ তেওঁলোকৰ দৃঢ়তা আৰু মানুহৰ নৈতিক মূল্যবোধে ৰাজ্য আৰু চৰকাৰৰ কাম-কাজক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিব লাগে ।
ভাৰতৰ এখন গাঁৱৰ সৈতে এক অনন্য সম্পৰ্ক
কাৰ্টাৰ চেণ্টাৰৰ মতে, ১৯৭৮ চনৰ ৩ জানুৱাৰীত কাৰ্টাৰ আৰু তেতিয়াৰ ফাৰ্ষ্ট লেডী ৰোজালিন কাৰ্টাৰ নতুন দিল্লীৰ পৰা এঘণ্টা দক্ষিণ-পশ্চিমে হাৰিয়ানাৰ গুৰগাঁও (বৰ্তমান গুৰুগ্ৰাম) জিলাৰ দৌলতপুৰ নাছিৰাবাদ গাঁৱলৈ যাত্ৰা কৰিছিল । ভাৰত ভ্ৰমণ কৰা তেওঁ আছিল তৃতীয়জন আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৷ তেওঁ দেশখনৰ সৈতে ব্যক্তিগত সম্পৰ্ক থকা একমাত্ৰ ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল ৷ তেওঁৰ মাতৃ লিলিয়ানে ১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে শান্তি বাহিনীৰ সৈতে স্বাস্থ্য স্বেচ্ছাসেৱক হিচাপে তাত কাম কৰিছিল ।
এই ভ্ৰমণ ইমানেই সফল হৈছিল যে কিছুদিনৰ পিছতে গাঁৱৰ বাসিন্দাসকলে অঞ্চলটোৰ নাম সলনি কৰি 'কাৰ্টপুৰী' কৰে; ৰাষ্ট্ৰপতি কাৰ্টাৰৰ বাকী কাৰ্যকাললৈকে হোৱাইট হাউছৰ সংস্পৰ্শত থাকিল ।
এই ভ্ৰমণে স্থায়ী ছাপ পেলাইছিল: ২০০২ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি কাৰ্টাৰে শান্তিৰ নোবেল বঁটা লাভ কৰাৰ সময়ত গাঁওখনত উৎসৱৰ প্ৰচুৰতা আছিল আৰু ৩ জানুৱাৰী কাৰ্টাৰপুৰীত বন্ধৰ দিন আছিল । কাৰ্টাৰ চেণ্টাৰে কয় আৰু লগতে কয় যে এই ভ্ৰমণে এক চিৰস্থায়ী অংশীদাৰিত্বৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল যিয়ে দুয়োখন দেশকে বহুখিনি উপকৃত কৰিছে ।
ভাৰতৰ এজন বন্ধু
১৯৭৮ চনৰ ৩ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি ভৱনৰ অশোকা হলত দিল্লী ঘোষণাপত্ৰত স্বাক্ষৰ কৰাৰ সময়ত কাৰ্টাৰে কয়, ‘‘আমেৰিকাই বিশ্বক এক নতুন ৰূপৰ চৰকাৰৰ উদাহৰণ দিছে, নাগৰিক আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত এনে এক নতুন সম্পৰ্ক, য’ত ৰাষ্ট্ৰৰ অস্তিত্ব হৈছে নাগৰিকক সেৱা কৰিবলৈ ৷ নাগৰিকে ৰাষ্ট্ৰৰ সেৱা কৰিবলৈ নহয় ।’’
কাৰ্টাৰে কয়, "ভাৰতে মানৱ বৈচিত্ৰ্যত ৰাজনৈতিক ঐক্য সৃষ্টিৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰিছিল, বিভিন্ন সংস্কৃতি, ভাষা আৰু ধৰ্মৰ লোকক স্বাধীনতা (independence) আৰু মুক্তি (freedom) দিয়া দুয়োটা দিশতে একেলগে কাম কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তুলিছিল । আপোনাৰ এনে এক পৰীক্ষা যাৰ সফলতাক বিশ্বই নতুনকৈ উদযাপন কৰিছে ।"
"কিন্তু ভাৰতৰ সফলতাও সমানে গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিয়নো তেওঁলোকে নিৰ্ণায়কভাৱে এই তত্ত্বটোক খণ্ডন কৰে যে অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক প্ৰগতি প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ, এখন উন্নয়নশীল দেশে এক আধিপত্যবাদী বা একনায়কত্ববাদী পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিব লাগিব আৰু এনে শাসনে মানৱ আত্মাৰ স্বাস্থ্যৰ ক্ষতি কৰাটোও স্বীকাৰ কৰিব লাগিব ৷" তেওঁ সাংসদসকলক এইদৰে কয় ।
"গণতন্ত্ৰই গুৰুত্বপূৰ্ণ নেকি ? সকলো মানুহেই মানৱ স্বাধীনতাক মূল্য দিয়েনে ?...ভাৰতে ডাঙৰ কণ্ঠত ইতিবাচক সঁহাৰি দিছে, যিটো সমগ্ৰ বিশ্বই শুনিছে । যোৱা মাৰ্চ মাহত ইয়াত গুৰুত্বপূৰ্ণ কিবা এটা ঘটিছিল, কোনো বিশেষ দল জয়ী বা পৰাস্ত হোৱাৰ বাবে নহয় বৰঞ্চ মই ভাবো, পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰ্ববৃহৎ ভোটাৰসকলে নিৰ্বাচনত নিজৰ নেতাক মুক্তভাৱে আৰু বুদ্ধিমানৰূপে বাছি লয় । এই অৰ্থত গণতন্ত্ৰ নিজেই বিজয়ী আছিল ৷’’ কাৰ্টাৰে কয় ।
১৯৭১ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তান যুদ্ধৰ সময়ত নিক্সন প্ৰশাসন পাকিস্তানৰ প্ৰতি ‘হেলনীয়া’ (tilt) হৈ পৰাৰ ফলত কাৰ্টাৰে বুজি পাইছিল দ্ৰুতগতিত বিকশিত গোলকীয় শৃংখলাত গণতান্ত্ৰিক অংশীদাৰ হিচাপে ভাৰতৰ সৈতে পুনৰ সংযোগ স্থাপনৰ গুৰুত্ব ৷
‘‘১৯৭৮ চনত তেওঁৰ ভাৰত ভ্ৰমণ কেৱল সাংকেতিক নহয়, পাৰস্পৰিক বিশ্বাস পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ আৰু পাৰস্পৰিক সন্মান আৰু অংশীদাৰী মূল্যবোধৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি আলোচনাৰ বাবে এক পৰিকাঠামো স্থাপনৰ এক সমন্বিত প্ৰচেষ্টা । কাৰ্টাৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিত্বক প্ৰায়ে ঘৰুৱা প্ৰত্যাহ্বানৰ দৃষ্টিৰে চোৱা হৈছিল যদিও আমেৰিকা-ভাৰত সম্পৰ্কত তেওঁৰ অৱদান পৰিৱৰ্তনশীল আছিল ।’’ তেতিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোৰাৰজী দেশাই কয় ৷
(Agency inputs)
