নিউজ ডেস্ক, 22 জানুৱাৰী: মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ে ২০২৩ চনৰ মাৰ্চ মাহৰ আদেশৰ পৰা এটা অনুচ্ছেদ বাদ দিয়াৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ নিৰ্দেশ দিছে, য’ত ৰাজ্যখনক মেইটেই সম্প্ৰদায়ক অনুসূচিত জনজাতিৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ কথা বিবেচনা কৰিবলৈ আহ্বান জনোৱা হৈছিল ৷ আদালতে যুক্তি দিছিল যে এই অনুচ্ছেদটো উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সংবিধান বিচাৰপীঠৰ স্থিতিৰ সৈতে সংঘাতপূৰ্ণ ৷ ২০০ৰো অধিক লোকৰ প্ৰাণহানি হোৱা জনগোষ্ঠীয় সংঘাতৰ অনুঘটক বুলি ধাৰণা কৰা ২০২৩ চনৰ ২৭ মাৰ্চৰ নিৰ্দেশনাটো বুধবাৰে পুনৰীক্ষণ আবেদনৰ শুনানিৰ সময়ত ন্যায়াধীশ গোলমেই গাইফুলশ্বিলুৰ একক বিচাৰপীঠে বাতিল কৰে ৷
যোৱা বছৰৰ ৰায়দানৰ বিতৰ্কিত অনুচ্ছেদটো, য’ত ৰাজ্যখনক মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ বিবেচনা ক্ষিপ্ৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল, সেই অনুচ্ছেদটো বাতিল কৰা বুলি গণ্য কৰা হৈছিল ৷ সেই ৰায়দানৰ অনুচ্ছেদত কোৱা হৈছে যে ৰাজ্য চৰকাৰে আদেশ লাভ কৰাৰ তাৰিখৰ পৰা ‘‘মেইইটেই সম্প্ৰদায়ক অনুসূচিত জনজাতিৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বাবে আবেদনকাৰীৰ গোচৰটো ক্ষিপ্ৰতাৰে চাৰি সপ্তাহৰ ভিতৰত বিবেচনা কৰিব ৷’’
২১ ফেব্ৰুৱাৰীত ন্যায়াধীশ গাইফুলশ্বিলুৰ ৰায়দানত ভাৰত চৰকাৰে অনুসূচিত জনজাতিৰ তালিকা সংশোধনৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত পদ্ধতিৰ দিশটো আঙুলিয়াই দি নিৰ্দেশনা আঁতৰোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ৷ ন্যায়াধীশ গাইফুলশ্বিলুৱে কয়, “সেই অনুসৰি ১৭(iii) নং পেৰাত দিয়া নিৰ্দেশনা বাতিল কৰাৰ প্ৰয়োজন আৰু সেই অনুসৰি ২০২৩ চনৰ ২৭ মাৰ্চৰ ৰায় আৰু আদেশৰ পেৰা নং ১৭(iii) বাদ দিয়াৰ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে ৷”
জনজাতি পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ ২০১৩-১৪ চনৰ প্ৰতিবেদনত বিশদভাৱে উল্লেখ কৰা সাংবিধানিক প্ৰট’কলৰ কথা উল্লেখ কৰি আদালতে উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সাংবিধানিক ব্যাখ্যাৰ সৈতে মিল থকাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে ৷
"মই সন্তুষ্ট আৰু ২০২৩ চনৰ ২৭ মাৰ্চ তাৰিখে একক ন্যায়াধীশৰ পেৰা নং ১৭(iii)ত দিয়া নিৰ্দেশনা, যিটো ইয়াত যুক্তি-তৰ্ক কৰা হৈছে, সেইটো পুনৰীক্ষণ কৰাৰ প্ৰয়োজন ৷ কিয়নো পেৰাত দিয়া নিৰ্দেশনা একক ন্যায়াধীশৰ ১৭(iii) নং অনুসৰি উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সংবিধান বিচাৰপীঠত কৰা পৰ্যবেক্ষণৰ বিৰোধী ৷’’ ১৯ পৃষ্ঠাৰ ৰায়দানত এইদৰে কয় উচ্চ ন্যায়ালয়ে ৷
উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ১৯ পৃষ্ঠাৰ বিশদ ৰায়দানত অনুসূচিত জনজাতিৰ শ্ৰেণীবিভাজনৰ সম্পৰ্কে ন্যায়িক হস্তক্ষেপৰ ওপৰত আইনগত সীমাবদ্ধতাক আঙুলিয়াই দিয়া হৈছিল, যিটো ২০০০ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত সংবিধান বিচাৰপীঠৰ ৰায়দানত উল্লেখ কৰা হৈছে ৷
"কোনো নিৰ্দিষ্ট জাতি, উপ-জাতি নেকি সেই প্ৰশ্নৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ ন্যায়ালয়ে অধিকাৰ ক্ষেত্ৰ সম্প্ৰসাৰিত কৰিব নোৱাৰে আৰু কৰিবও নালাগে; অনুচ্ছেদ 341 আৰু 342-ৰ অধীনত জাৰী কৰা ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আদেশত উল্লেখ কৰা যিকোনো এটা প্ৰবিষ্টিত গোট বা জনজাতি বা উপ-জনজাতিৰ অংশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া উক্ত অনুচ্ছেদৰ দফা (2)ত স্পষ্টভাৱে কোৱা হয় যে সংসদৰ দ্বাৰা প্ৰস্তুত কৰা আইনৰ বাহিৰে আদেশসংশোধন বা বৈচিত্ৰপূৰ্ণ হ'ব নোৱাৰে ৷" নৱেম্বৰ 2000 ত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সংবিধান বিচাৰপীঠৰ ৰায়ত কোৱা হৈছিল ।
সংবিধান বিচাৰপীঠে স্পষ্ট কৰি দিছিল যে আদালতে এনে শ্ৰেণীবিভাজন নিৰ্ধাৰণৰ ক্ষেত্ৰত নিজৰ অধিকাৰক্ষেত্ৰ অতিক্ৰম কৰিব নালাগে ৷ ২৭ মাৰ্চৰ আদেশৰ পিছত হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ পিছত উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশনাক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাকে ধৰি ধাৰাবাহিক আবেদন উচ্চতম ন্যায়ালয়ত দাখিল কৰা হয় ৷
একে বছৰৰ ১৭ মে’ত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশনাক “ঘৃণনীয়” বুলি গৰিহণা দিছিল আৰু ইয়াৰ অনুভূত ভুলৰ বাবে আদেশ স্থগিত ৰখাৰ কথা বিবেচনা কৰিছিল ৷ মুখ্য ন্যায়াধীশ ডি ৱাই চন্দ্ৰচূড়ৰ নেতৃত্বত এখন বিচাৰপীঠে কৈছিল, "আমি আপোনালোকক (অধিবক্তাসকলক) এটা কথা ক'ম যে হাইকোৰ্টৰ নিৰ্দেশ ভুল আছিল ৷ আমি ভাবো হাইকোৰ্টৰ আদেশ স্থগিত ৰাখিব লাগিব ৷ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশ একেবাৰে অশুদ্ধ ৷"
উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ বিচাৰপীঠে স্পষ্ট কৰি দিছিল যে সংখ্যাগৰিষ্ঠ মেইটেইসকলক সংৰক্ষণ প্ৰদানৰ সন্দৰ্ভত মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ সিদ্ধান্তৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা আইনী সমস্যাৰ সৈতে মোকাবিলা নকৰে, কাৰণ এই আদেশক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আবেদনসমূহ তাত থকা বৃহত্তৰ সংমণ্ডল বিচাৰপীঠৰ ওচৰত বিচাৰাধীন হৈ আছিল ৷
আইনী বক্তৃতাৰ মাজতে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ সিদ্ধান্তৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা মূল আইনী দিশসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ পৰা বিৰত থাকে, কিয়নো প্ৰত্যাহ্বানসমূহ বৃহত্তৰ বিভাগৰ বিচাৰপীঠৰ সন্মুখত বিচাৰাধীন হৈ আছিল ৷ আদালতে আদালতৰ ভিতৰৰ আপীলৰ সৈতে জড়িত চলি থকা আইনী প্ৰক্ৰিয়াত বিশেষকৈ কুকিসকলৰ পৰা জনজাতীয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে আমন্ত্ৰণ জনায় ৷
মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ অনুসূচিত জনজাতিৰ মৰ্যাদাৰ আকাংক্ষাক লৈ মতানৈক্যৰ ফলত উদ্ভৱ হোৱা মণিপুৰত হোৱা হিংসাত্মক অশান্তিয়ে অঞ্চলটোৰ জটিল জনগাঁথনিগত কাপোৰক আলোকপাত কৰিছে ৷ মণিপুৰৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৫৩ শতাংশ মেইটেইসকলে ইম্ফল উপত্যকাত বেছিভাগেই বাস কৰে, আনহাতে নগা আৰু কুকিকে ধৰি জনজাতীয় লোকসকলে ৪০ শতাংশ গঠন কৰে আৰু মূলতঃ পাহাৰীয়া জিলাত বাস কৰে ৷
লগতে পঢ়ক: মণিপুৰৰ যুৱতীক নিৰ্যাতন : চাৰি নাবালকক গ্ৰেপ্তাৰ !
