కొవిడ్‌ వ్యాధికి ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటి వ్యాక్సిన్ స్పుత్నిక్‌- 5ను తాము తయారు చేశామని, జనవరికల్లా దాన్ని జనసామాన్యానికి అందుబాటులోకి తెస్తామని రష్యా ప్రకటించడం కారుచీకట్లో కాంతిరేఖలా భాసించింది. కానీ, మూడో దశ క్లినికల్ పరీక్షలు జరపకుండానే రష్యా ఈ ప్రకటన చేయడం శాస్త్రజ్ఞులను నివ్వెరపరచింది. వ్యాక్సిన్‌వల్ల దుష్ఫలితాలు ఉండవని నిర్ధారించడానికి మూడో దశ పరీక్షలే కీలకం. ఇక్కడ క్లినికల్ పరీక్షల తీరుతెన్నుల గురించి చెప్పుకోవాలి. ఒకటో దశ క్లినికల్ పరీక్షలను కొందరు మనుషులపైన, రెండో దశ పరీక్షలను వందల మందిపైన, మూడో దశ పరీక్షలను వేలమందిపైన నిర్వహిస్తారు. టీకావల్ల హానికర ప్రభావాలు ఉండవని నిర్ధారించడానికి మూడో దశ క్లినికల్ పరీక్షలే ప్రామాణికం. కానీ, ఈ అంతిమ పరీక్షలు పూర్తికాకముందే రష్యా ప్రభుత్వం స్పుత్నిక్‌ టీకాకు ఎలా ఆమోద ముద్ర వేసిందనేది ప్రశ్న. అయితే తమ వ్యాక్సిన్‌పై మూడో దశ క్లినికల్ పరీక్షలను రష్యాతోపాటు ఇతర దేశాల్లోనూ చేపడుతున్నామని మాస్కో ప్రకటించింది. స్పుత్నిక్‌ టీకాపై భారత్‌తో సహా 20కి పైగా దేశాలు ఆసక్తి కనబరుస్తున్నాయని, మొత్తం 100 కోట్ల డోసులకు గిరాకీ ఉంటుందని తెలిపింది. అక్టోబరు నుంచే టీకా ఉత్పత్తిని ప్రారంభిస్తామంటోంది. స్పుత్నిక్‌ టీకా తిరుగులేకుండా పనిచేస్తుందని రుజువైతే, దాన్ని భారత్లో ఉత్పత్తి చేయడానికి సీరమ్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌, శాంతా బయోటెక్‌, పనసియా బయోటెక్‌, బయొలాజికల్‌ ఇ సంస్థలు సుముఖంగా ఉన్నట్లు వార్తలు వస్తున్నాయి. మొదట స్పుత్నిక్‌-5 టీకా భద్రమైనదని నిర్ధారించుకోవడం చాలా ముఖ్యమని ఏఐఐఎంఎస్‌ డైరెక్టర్‌ రణదీప్‌ గులేరియా వ్యాఖ్యానించారు. స్పుత్నిక్‌ మూడో దశ క్లినికల్ పరీక్షలు పూర్తిచేసుకునేవరకు ఆగాలని మాస్కోలోని క్లినికల్ పరీక్షల సంఘం (ఏక్టో) కూడా పుతిన్‌ సర్కారును కోరింది.
వ్యాక్సిన్ తయారీ మామూలు విషయమా..?
మరోవైపు రష్యా ఆరోగ్య మంత్రి మిఖాయిల్‌ మురాష్కో తమ టీకాను తీసుకున్న వాలంటీర్లు అందరిలో సమృద్ధిగా యాంటీబాడీలు ఉత్పన్నమయ్యాయని, ఏ ఒక్కరిలోనూ ఎలాంటి సమస్యలూ తలెత్తలేదని ప్రకటించారు. ఇంతా చేసి కేవలం 76 మందిపై పరీక్షలు చేసి వ్యాక్సిన్ రిజిస్ట్రేషన్‌కు రష్యా అనుమతించింది. భారత్లో పతంజలి సంస్థ తమ కరోనా నిరోధక ఔషధాన్ని ఇంతకన్నా ఎక్కువమందిపైనే పరీక్షించి కూడా, ప్రభుత్వ అనుమతి పొందలేకపోయింది. రష్యా అధ్యక్షుడు వ్లాదిమిర్‌ పుతిన్‌ పట్ల నానాటికీ తగ్గిపోతున్న జనాదరణను మళ్లీ పెంచుకోవడానికి స్పుత్నిక్‌ వ్యాక్సిన్ను జనంపై రుద్దుతున్నారని పాశ్చాత్య దేశాలు రాజకీయ ఆరోపణ చేస్తున్నాయి. కానీ, వ్యాక్సిన్ వికటిస్తే ఆ రష్యన్‌ ప్రజానీకమే తనపై తిరగబడుతుందని పుతిన్‌కు తెలియదా అని ఎదురు ప్రశ్న వినబడుతోంది. ఏదిఏమైనా, ఒక వ్యాక్సిన్ ప్రయోగశాల నుంచి జనంలోకి రావాలంటే అనేక సంక్లిష్ట దశలను అధిగమించాల్సి ఉంటుంది. ప్రస్తుతం ప్రపంచమంతటా 165 కొవిడ్‌ వ్యాక్సిన్ క్యాండిడేట్లపై ప్రయోగాలు జరుగుతున్నా, వాటిలో అత్యధికం జంతువులపై ప్రయోగానికి సైతం పనికిరాకపోవచ్ఛు ఆగస్టు 12 వరకు 20 క్యాండిడేట్లపై మొదటి దశ క్లినికల్ పరీక్షలు జరుగుతుండగా, 11 క్యాండిడేట్లపై రెండో దశ, 8 క్యాండిడేట్లపై మూడో దశ పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి. ఈ ఎనిమిదింటిలోనూ అయిదు టీకాలపై ఆశలు వెల్లివిరుస్తున్నాయి. వీటిని ఆక్స్‌ఫర్డ్‌-ఆస్ట్రాజెనెకా (బ్రిటన్‌), సైనోవ్యాక్‌, సైనో ఫార్మ్‌ (చైనా), మోడెర్నా (అమెరికా) సంస్థలు రూపొందించాయి. వీటిలో సైనో ఫార్మ్‌ సంస్థ రెండు వ్యాక్సిన్ క్యాండిడేట్లతో పరీక్షలు నిర్వహిస్తోంది. పైన చెప్పుకొన్న అయిదు టీకాలపై మూడో దశ పరీక్షలు జరుగుతుంటే, ఫైజర్‌-బయాన్‌ టెక్‌ (అమెరికా, జర్మనీల) టీకాపై ఒకేసారి రెండవ, మూడవ క్లినికల్ పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి. చైనాకు చెందిన మరో రెండు సంస్థలు రూపొందించిన రెండు టీకాలపై రెండో దశ పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి.
భారత్లో తయారీ