ବୌଦ୍ଧ: ଜିଲ୍ଲାର ସାତକୋଶିଆ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏମିତି ଅନେକ ଉପାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ରହିଛି, ଯେଉଁଠି ଆଜି ବି ବିକାଶ ପାଲଟିଛି ସାତ ସପନ । ରାସ୍ତାଘାଟ ଠାରୁ ବିଜୁଳି ଯାଏଁ ଏଭଳି ଅନେକ ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ହେଲାଣି ଯୁଝି ହେଉଛନ୍ତି ଉପାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳବାସୀ । ସେମିତି ଏ ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ମାରଡା ଗ୍ରାମ । ଏଠିକାର ବାସିନ୍ଦା ନାନା ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଜୀବନ କାଟୁଥିବା ବେଳେ ଅଗନା ଅଗନି ବନସ୍ତ ଭିତରେ ପିଢି ପରେ ପଢି ବସବାସ କରିଆସୁଥିବା ସେହି ଆଦିବାସୀଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜେ ସୋନାଲ । ଜିଲ୍ଲାପାଳ ମାରଡା ଗ୍ରାମରେ ପହଞ୍ଚି ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ସହ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନା କିଭଳି ପହଞ୍ଚି ପାରିବ ସେନେଇ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ବୋଲି ଇଟିଭି ଭାରତକୁ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।
ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାର କୁଶଙ୍ଗ ପଞ୍ଚାୟତ ସଂଲଗ୍ନ ମହାନଦୀ କୂଳରେ ରହିଛି ସାତକୋଶିଆ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ । ଓଡ଼ିଶାର ଏହି ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଚାରିଗୋଟି ଜିଲ୍ଲାର ସୀମାନ୍ତକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ବେଳେ ମହାନଦୀର ଉଭୟ ନାତିଶିତୋଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ପ୍ରାକୃତିକ ଆବାସ ସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଆସିଛି । ଏହି ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଦୁର୍ଲ୍ଲଭ ଗୁଳ୍ମଜାତୀୟ ବୃକ୍ଷରାଜି ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଅଭୟାରଣ୍ୟଟି ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲା ସମେତ ଅନୁଗୋଳ, କଟକ ଓ ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ସୀମାନ୍ତ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି ।
ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ କୁମ୍ଭୀର ପ୍ରଜନନ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଥିବାବେଳେ ବୌଦ୍ଧ ଓ ନୟାଗଡ଼ ମଧ୍ୟରେ ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ଅଞ୍ଚଳ ରହିଛି । ତେବେ ଏହି ସାତକୋଶିଆ ଅଭୟାରଣ୍ୟର କୋର ଏରିଆ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ମାରଡା ନାମକ ଏକ ଛୋଟିଆ ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଗ୍ରାମ । ଏଠାରେ ୨୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଆଦିବାସୀ ପରିବାର ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ବସବାସ କରିଆସୁଥିବା ବେଳେ ଗାଁ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବାରୁ ଏଠାରେ ସରକାରଙ୍କ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନା ଠିକରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁନାହିଁ ।