महाराष्ट्राची वेगवेगळ्या क्षेत्रात चांगली प्रगती, नेमकी आकडेवारी काय?

देशात महाराष्ट्र शिक्षणाचं हब झालंय. महाराष्ट्राची रोजगार क्षमता 84 टक्क्यांसह आघाडीवर राहण्याची शक्यता असून, त्यानंतर दिल्ली (78%), कर्नाटक (75%) आणि आंध्र प्रदेश (72%)चा नंबर लागतोय.

मुंबई-गेल्या काही दिवसांपासून राज्य वेगवेगळ्या क्षेत्रात प्रगती करतंय. महायुती सरकारच्या काळात महाराष्ट्रात अनेक प्रकल्प आकाराला आलेत. विशेष म्हणजे कौशल्याच्या बाबतीतही महाराष्ट्र आघाडीवर आहे. संगणक कौशल्यासह परकीय गुंतवणुकीतही महाराष्ट्रानं चांगली कामगिरी केलीय. कौशल्य निर्देशांकामध्येही महाराष्ट्रानं केलेली प्रगती खरोखरच वाखाणण्याजोगी आहे. ‘इंडिया स्किल्स रिपोर्ट 2025’ नुसार, भारतामधील महाराष्ट्रात पदवीधरांची रोजगारक्षमता 2025 पर्यंत 84 टक्क्यांपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे. इंडिया स्किल रिपोर्ट 2025 नुसार, केरळ हे भारतातील सर्वाधिक रोजगारक्षम राज्यांपैकी एक असणार आहे. तसेच रोजगारक्षमता निर्देशांकातही महाराष्ट्र आघाडीवर आहे. त्यामुळे देशात महाराष्ट्र हे शिक्षणाचं हब झालंय. महाराष्ट्राची रोजगार क्षमता 84 टक्क्यांसह आघाडीवर राहण्याची शक्यता असून, त्यानंतर दिल्ली (78%), कर्नाटक (75%) आणि आंध्र प्रदेश (72%)चा नंबर लागतोय.

संपूर्ण राज्यांमध्ये कौशल्य उपलब्धता :महाराष्ट्र संगणक कौशल्यामध्ये तिसऱ्या क्रमांकावर असून, उत्तर प्रदेश आघाडीवर आहे, त्यानंतर केरळ आणि महाराष्ट्राचा नंबर लागतो. सध्या कौशल्यात महाराष्ट्र 67.45 टक्क्यांसह आघाडीवर आहे.

NIRF रँकिंग :NIRF रँकिंगमध्ये इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (IIT) बॉम्बे तिसऱ्या स्थानावर असून, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट मुंबईने सहावा क्रमांक पटकावलाय. इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी बॉम्बे 10 व्या स्थानावर आहे. केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने नॅशनल इन्स्टिट्यूशनल रँकिंग फ्रेमवर्क (NIRF) 2024, त्याची नववी वार्षिक यादी 12 ऑगस्ट 2024 रोजी जाहीर केलीय. विशेष म्हणजे महाराष्ट्रातील 3 वैद्यकीय महाविद्यालयांनी अव्वल 50 मध्ये चांगले स्थान मिळवलंय. डॉ. डी. वाय. पाटील विद्यापीठ यात आघाडीवर आहे. महाराष्ट्र वैद्यकीय महाविद्यालय श्रेणीनंतर दत्ता मेघे उच्च शिक्षण आणि संशोधन आणि सशस्त्र संस्था फोर्स मेडिकल कॉलेजनं चांगली कामगिरी केलेली असून, डॉ. डी. वाय. पाटील विद्यापीठ 64.10 स्कोअरसह 11 व्या क्रमांकावर आहे. तसेच दत्ता मेघे उच्च शिक्षण आणि संशोधन संस्था 60.14 स्कोअरसह 23 व्या क्रमांकावर असून, आर्म्ड फोर्स मेडिकल कॉलेज 57.68 स्कोअरसह 30 व्या स्थानावर आहे.

टॉम टॉम इंडेक्स 2023 :या निर्देशांकात मुंबई 52 व्या क्रमांकावर आहे. टॉम टॉम ट्रॅफिक इंडेक्समध्ये सहा खंडांमधल्या 55 देशांतील 387 शहरांचा प्रवासाचा सरासरी वेळ, इंधन खर्च आणि CO2 उत्सर्जन यानुसार मूल्यांकन करण्यात आलेले आहे. खरं तर टॉम टॉम ही एक वाहतूक डेटा कंपनी असून, वाहतूक निर्देशांक तयार करते. टॉम टॉम इंडेक्स 2023च्या यादीत भारतातील बंगळुरू (6) आणि पुणे (7) या दोन भारतीय शहरांचा समावेश होता. ज्यांचा 2023 मध्ये जगातील 10 सर्वात जास्त रहदारीग्रस्त शहरांमध्ये समावेश करण्यात आलाय.

पोलीस ऑर्गनायझेशन 2023 रिपोर्टनुसार डेटा :पोलीस ऑर्गनायझेशन 2023 च्या रिपोर्टनुसार, महाराष्ट्र दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. एकूण राज्य पोलीस दलांची वास्तविक संख्या उत्तर प्रदेशात सर्वाधिक आहे (3.18 लाख), त्यानंतर महाराष्ट्र (1.72 लाख) आहे. नागरी पोलिसांची वास्तविक संख्या उत्तर प्रदेशात सर्वाधिक आहे (2.46 लाख), त्यानंतर महाराष्ट्र (1.39 लाख) आहे.

AISHE 2021-22 :महाराष्ट्र 4,692 महाविद्यालयांसह दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. तिसऱ्या क्रमांकावर कर्नाटक राज्य आहे. सरकारच्या अखिल भारतीय उच्च शिक्षण सर्वेक्षण 2021-22 नुसार, उत्तर प्रदेशमध्ये देशातील सर्वाधिक महाविद्यालये आहेत, त्यानंतर महाराष्ट्र आणि कर्नाटकात आहेत. विद्यार्थी नोंदणीतही महाराष्ट्र 45.78 लाख विद्यार्थ्यांसह दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. 69.73 लाख एवढी सर्वाधिक विद्यार्थी नोंदणी उत्तर प्रदेशात आहे.

भारत रोजगार अहवाल 2024 :रोजगार स्थिती निर्देशांक 2022 मध्ये महाराष्ट्र 10 व्या क्रमांकावर होता. पुरुष रोजगार स्थिती निर्देशांकात महाराष्ट्र चौथ्या स्थानावर होता आणि 2022 मधील महिला रोजगार स्थिती निर्देशांकात तो 16 व्या क्रमांकावर राहिला होता. उत्तर प्रदेशातील हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड, दिल्ली, तेलंगणा आणि जम्मू आणि काश्मीर रोजगार स्थिती निर्देशांकात सातत्याने सर्वोच्च स्थानावर आहे. संपूर्ण अभ्यास कालावधीत (2005, 2012, 2019 आणि 2022 मध्ये) महाराष्ट्राची निर्देशांक क्रमवारी स्थिर राहिली.

क्यूएस वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंग :आयआयटी बॉम्बे इन्स्टिट्यूट ही क्यूएस एशिया रँकिंग 2025 मध्ये 48 व्या क्रमांकासह टॉप 50 मध्ये आहे. तसेच आयआयटी दिल्ली 44 व्या क्रमांकावर आहे. इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी बॉम्बे (IITB) 48 व्या क्रमांकावर आहे. दिल्ली विद्यापीठाने आपल्या क्रमवारीत सुधारणा केलीय, आंतरराष्ट्रीय संशोधन नेटवर्कमध्ये 96.4 टक्के उच्च गुण मिळवून 94व्या वरून 81व्या स्थानावर पोहोचलेत.

स्कायट्रॅक्स वर्ल्ड एअरपोर्ट अवॉर्ड्स 2024 :Skytrax World Airport च्या यादीत दिल्ली विमानतळ 36 व्या स्थानावर राहिलंय, तर मुंबई विमानतळ मागील वर्षी 84 वरून 95 व्या स्थानावर आलंय.

केंद्र सरकारचे वार्षिक स्वच्छता सर्वेक्षण 2024 :केंद्र सरकारच्या वार्षिक स्वच्छता सर्वेक्षणानुसार, 2024 मध्ये महाराष्ट्राला भारतातील सर्वात स्वच्छ राज्य म्हणून स्थान देण्यात आलंय. यंदा स्वच्छ सर्वेक्षणासाठी सदस्यांनी मतदान करून इंदूरला भारतातील सर्वात स्वच्छ शहर म्हणून स्थान दिलंय. सूरत या यादीत दुसऱ्या क्रमांकावर आहे आणि नवी मुंबई तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. 2024 मधील सर्वात स्वच्छ शहरांची यादी प्रसिद्ध करण्यात आलीय.

थेट परकीय गुंतवणूक (FDI) :उद्योग आणि अंतर्गत व्यापार प्रोत्साहन विभाग (DPIIT) नुसार, महाराष्ट्राने इतर राज्यांच्या तुलनेत पहिल्या क्रमांकावर स्थान कायम राखलंय, कारण एप्रिलच्या पहिल्या तिमाहीत 70,795 कोटींची परकीय गुंतवणूक प्राप्त झालीय. जून 2024-25 मध्ये देशाच्या एकूण एफडीआयपैकी हे प्रमाण 52.46 टक्के आहे. संगणक सॉफ्टवेअर आणि हार्डवेअर, दूरसंचार, फार्मास्युटिकल्स आणि रसायने यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये एफडीआयमध्ये वाढ झालीय.

हेही वाचा :