એનાલિસિસ: સુપર સેટર ડેમાં ભગવાની આંધીમાં મોટા ચહેરાઓ ઘર ભેગા, દિલ્હીની સત્તામાંથી AAP બહાર

મનાય છે કે AAP કન્વીનર અરવિંદ કેજરીવાલની હારનું કારણ બીજું કોઈ નહીં પરંતુ કોંગ્રેસના ઉમેદવાર સંદીપ દીક્ષિત છે. દિલ્હી ચૂંટણીના પરિણામો પર ETV ભારતનું વિશ્લેષણ.

નવી દિલ્હી:દિલ્હીમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ની ભવ્ય જીત સાથે, આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના 'ઝાડુ'ની તમામ કલ્યાણકારી યોજનાઓ પર ગ્રહણ લાગતું દેખાઈ રહ્યું છે. વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ આમ આદમી પાર્ટીને એક નાની પાર્ટી બનાવી દીધી અને કોંગ્રેસને રાષ્ટ્રીય રાજધાનીના વિધાનસભાના નકશા પર ફરીથી કોઈ જગ્યા બનાવતા અટકાવી દીધી છે.

દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોમાં કોંગ્રેસ એક પણ સીટ જીતવામાં નિષ્ફળ રહી, પરંતુ ભાજપ વિરોધી મતોનું વિભાજન કરીને કેજરીવાલની પાર્ટીના મતો ઘટાડવામાં સફળ રહી. આના કારણે આમ આદમી પાર્ટીનો વોટ શેર આ ચૂંટણીમાં ઘટ્યો હતો, કોંગ્રેસે પોતાના મજબૂત ચહેરા અને પૂર્વ મુખ્યમંત્રીના પુત્ર સંદીપ દીક્ષિતને મેદાનમાં ઉતારીને AAP કન્વીનર અરવિંદ કેજરીવાલને પડકાર આપ્યો હતો.

જો આપણે જોઈએ તો અરવિંદ કેજરીવાલની હારનું કારણ બીજું કોઈ નહીં પણ કોંગ્રેસના ઉમેદવાર સંદીપ દીક્ષિત છે. પ્રવેશ વર્મા ભલે નવી દિલ્હી વિધાનસભા સીટ પરથી ચૂંટણી જીત્યા હોય પરંતુ આ જીતનું મુખ્ય કારણ સંદીપ દીક્ષિત છે. સંદીપ દીક્ષિત ભલે ચૂંટણી જીતી શક્યા ન હોય પરંતુ તે કેજરીવાલની હારનું કારણ બની ગયા.

તે જ સમયે, કેજરીવાલના બે મુખ્ય સાથી મનીષ સિસોદિયા અને સત્યેન્દ્ર જૈન પણ AAP અને કોંગ્રેસ વચ્ચેના વિભાજનકારી રાજકારણને કારણે ચૂંટણી હારી ગયા. ચૂંટણી પ્રચારના છેલ્લા તબક્કામાં કોંગ્રેસના ટોચના નેતૃત્વ દ્વારા આપવામાં આવેલા નિવેદનોને ધ્યાનમાં લેતા, ભાજપ માટે આવી ઘણી બેઠકો નાના માર્જિનથી જીતવી સરળ સાબિત થઈ.

પરસ્પર હિતો ઉપરાંત, અન્ય ઘણા પરિબળો છે જેણે AAP સામે ભાજપને મદદ કરી. જો ભાજપ સત્તામાં આવશે તો આક્રમક વિકાસ અભિયાન ચલાવવાનું વચન આપ્યું હતું. એક મર્યાદિત ધ્રુવીકરણની વાત અને AAP વિરુદ્ધ વધારે નિવેદનબાજીએ પણ કેજરીવાલના વોટર બેસને મૂંઝવણમાં મૂક્યો હતો. કોંગ્રેસ અને AAP વચ્ચે કોને ટેકો આપવો તે અંગે ઘણા મતવિસ્તારોના મતદારો પહેલેથી જ મૂંઝવણમાં હતા.

મૂંઝવણમાં મૂકાયેલા મતદારોની સ્વાભાવિક પસંદગી ભાજપ બની ગઈ. કારણ કે નારા અને મેનિફેસ્ટો વિકાસ પર આધારિત હતા, મુસ્લિમોએ આ વખતે ભાજપને મત આપવામાં કોઈ ખચકાટ દર્શાવ્યો ન હતો, સિવાય કે જ્યાં તેમની પાસે વધુ સારા વિકલ્પો હતા.

મુસ્તફાબાદ એ એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે કે કેવી રીતે બે પસંદગીના ઉમેદવારો વચ્ચેની ચૂંટણીએ ભાજપને જીતવામાં મદદ કરી. આ મતવિસ્તારમાં 50-55 ટકા મુસ્લિમ વસ્તી છે, જ્યાં AIMIM એ AAPનો ખેલ બગાડતા મોહમ્મદ તાહિર હુસૈનને AAPના મુસ્લિમ ઉમેદવાર આદિલ અહેમદ ખાન સામે મેદાનમાં ઉતારી દીધો. તાહિરને 33,474 વોટ મળ્યા અને AAPને 67,638 વોટ મળ્યા, જ્યારે બીજેપીના મોહન સિંહ બિષ્ટે 17,578ના માર્જીનથી સીટ જીતી.

એવી ઘણી બેઠકો છે જ્યાં બીજેપી અને આમ આદમી પાર્ટી વચ્ચે જીતનું માર્જિન ખૂબ ઓછું છે. ઘણા મતવિસ્તારોમાં, કેટલાક મતદારોએ કોંગ્રેસને AAP સામે વિકલ્પ તરીકે જોયો અને બીજેપીને ટેકો આપ્યો, તેમને બીજેપી વિરોધી જૂથ ગણાવ્યું. તિમારપુર બેઠક 1,657 મતોના માર્જિનથી ભાજપને ગઈ, જ્યારે કોંગ્રેસના ઉમેદવારને 6,101 મત મળ્યા.

મહેરૌલીમાં ભાજપના ઉમેદવાર ગજેન્દ્ર સિંહ યાદવને 35,893 મત મળ્યા અને તેમણે AAP ઉમેદવાર મહેન્દ્ર ચૌધરીને 426 મતોના માર્જિનથી હરાવ્યા. આ જ મતવિસ્તારમાં કોંગ્રેસના ઉમેદવાર પુષ્પા સિંહને 6,762 વોટ મળ્યા, જ્યારે AAPને 35,467 વોટ મળ્યા. સંગમ વિહાર એ બીજી બેઠક છે જ્યાં કોંગ્રેસ, AAP અને BJP બંનેએ સારી સંખ્યામાં મતો જીત્યા હતા, પરંતુ આ બેઠક ભાજપના ઉમેદવાર ચંદન કુમાર ચૌધરીને 344 મતોના નાના માર્જિનથી ગઈ હતી.

ત્રિલોકપુરી બેઠક એ એક ઉદાહરણ છે કે કેવી રીતે ભાજપના ઉમેદવાર રવિકાંત 392 મતોની પાતળી માર્જિનથી જીતી ગયા, જ્યારે AAP ઉમેદવારને 57,825 મત અને કોંગ્રેસના ઉમેદવારને 6,147 મત મળ્યા. સંગમ વિહારમાં ભાજપ માત્ર 344 મતોના માર્જિનથી જીત્યું.

એવા ઘણા મતવિસ્તારો છે કે જ્યાં ઘણા બધા ભ્રમિત કરનારા મેટ્રિક્સ વચ્ચે ચૂંટણી સમયે મતદારો ભ્રમિત થયા નહોતા. આવી જ એક સીટ સીલમપુર હતી, જ્યાં 50-55 ટકા મુસ્લિમ વસ્તી છે અને આ સીટ AAPને ગઈ. 13 ઉમેદવારોમાંથી 10 મુસ્લિમ હતા અને તેઓ મતોનું વિભાજન કરી શક્યા ન હતા.

તદુપરાંત, છેલ્લી ત્રણ ચૂંટણીઓમાં AAP માટે કામ કરતી કલ્યાણકારી યોજનાઓએ ભાજપના મેનિફેસ્ટોને વધુ સારો વિકલ્પ બનાવ્યો છે. કેજરીવાલના કલ્યાણના દાવાઓને ખોટો ગણાવીને ભાજપે તેના સ્ટાર પ્રચારકો દ્વારા મજબૂત ઝુંબેશ ચલાવી ત્યારે આ વધુ સ્પષ્ટ થયું. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ દિલ્હીની શાળાના વિદ્યાર્થીઓને મળ્યા બાદ સારા શિક્ષણના દાવાઓને ખોટા ગણાવ્યા હતા.

હરિયાણાના મુખ્યમંત્રીએ યમુનાનું પાણી પીધું. યુપીના સીએમ યોગી આદિત્યનાથે કેજરીવાલને જેમ લોકો મહાકુંભ દરમિયાન સંગમમાં શ્રદ્ધાથી ડૂબકી લગાવે છે તે રીતે યમુનામાં ડૂબકી મારવાનો પડકાર ફેંક્યો હતો. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે રૂ. 12.75 લાખ સુધીના પગારદાર લોકોને 100 ટકા ટેક્સ છૂટ આપ્યાના ચાર દિવસ બાદ મતદાનની તારીખ હતી.

ચૂંટણી રેલીઓમાં કેજરીવાલ અને તેમના જેવા લોકોને સાંભળીને તેમને અલગ કરવા માટે કાઉન્ટર નેરેટિવ બનાવવું, બીજેપીએ સતત આ જ કર્યું. ભાજપે વિકાસપુરીમાં કચરાનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો અને આ મુદ્દો તેમના માટે અસરકારક પણ સાબિત થયો. પાર્ટીએ તેના 40 સ્ટાર પ્રચારકો સાથે આમ આદમી પાર્ટીને ઘેરી લીધી અને તેમને ખરાબ રીતે હરાવ્યા અને 27 વર્ષ બાદ પ્રચંડ બહુમતી સાથે દિલ્હીમાં સરકાર બનાવી.

અંતમાં, પરંતુ સૌથી મહત્વપૂર્ણ વાત ચૂંટણીના દિવસે વડા પ્રધાન મોદીના મહાકુંભમાં શ્રદ્ધાનું વ્યાપક પ્રદર્શન, જે આખો દિવસ ટીવી ન્યૂઝ ચેનલો પર પ્રસારિત થયું, તેણે ઘણા લોકોને ભાજપની તરફેણમાં મત આપવા માટે પ્રેરિત કર્યા. ભાજપે તેની રેલીઓ અને ઝુંબેશ દ્વારા દિલ્હીના મતદારો સમક્ષ કેજરીવાલની છબી વિવાદાસ્પદ, કપટી, ઘમંડી તરીકે ઉભી કરી.

કોંગ્રેસ અને AAP વચ્ચેના કટ્ટર વિરોધી ભાજપ મતદારોને કારણે કેજરીવાલ પોતે આગળ વધી શક્યા ન હતા અને અધવચ્ચે જ હાર્યા હતા. હવે સવાલ એ છે કે શું અરવિંદ કેજરીવાલ દિલ્હી વિધાનસભામાં ન પહોંચે પછી પણ આમ આદમી પાર્ટી ટકી શકશે કે કેમ અને ચર્ચા દરમિયાન ગૃહની અંદર ભાજપના ધારાસભ્યોની ભીડમાંથી AAP બચી શકશે કે કેમ, તે જોવું ખૂબ જ રસપ્રદ રહેશે.

ચૂંટણીના દિવસ સુધી આમ આદમી પાર્ટીની છાવણીમાં જે મજા હતી તે એક્ઝિટ પોલ જાહેર થયાના દિવસે સમાપ્ત થઈ ગઈ. હવે એ જોવાનું રસપ્રદ રહેશે કે આમ આદમી પાર્ટી પોતાની ઉર્જા પાછી મેળવવા અને પાર્ટીને આટલા વિશાળ દળ સામે લડવા માટે કેવા પ્રકારની રણનીતિ બનાવે છે.

આ પણ વાંચો: