ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਹਲਚਲ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੋਟਿੰਗ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਰਹੇਗਾ। ਸੰਯੁਕਤ ਸਮਾਜ ਮੋਰਚਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਪਾਰਟੀ ਵੀ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਕਾਂਗਰਸ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਬਸਪਾ ਵੀ ਦਾਅਵੇਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ, ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਇਕੱਠੇ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 5 ਗਠਜੋੜ ਜ਼ੋਰ ਅਜ਼ਮਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿਆਸੀ ਗਣਿਤ ਹਨ, ਪਰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, 2 ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ 40 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। 2012 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਦਲ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ 33 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਮਾਲਵਾ, ਜੋ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ 13 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 117 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 69 ਸੀਟਾਂ ਹਨ।
ਓਪੀਨੀਅਨ ਪੋਲ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਰੇ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੱਥ ਸਾਂਝਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ (ਆਪ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸ ਰਾਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਲੀਡ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਲਈ ਦਸਤਕ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਾਲਵਾ ਇਲਾਕਾ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ 69 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਟੱਕਰ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 23 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੇ ਦੋਆਬਾ ਅਤੇ 25 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੇ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ‘ਆਪ’ ਪੂਰੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਲੜਾਈ 'ਚ ਉਲਝੀ ਕਾਂਗਰਸ: ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਣ 'ਤੇ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸੀਐਮ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਹੈ ਪਰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਹੁਣ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੁਚਿੱਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਛੋਟੇ ਬਾਦਲ ਵੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ: ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਜੋਂ ਘੱਟ ਸਰਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਆਧਾਰ ਫਿਸਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਪੂਰਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ।
ਇਸ ਨੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 2017 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਸਿਰਫ਼ 15 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ 30 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਈਵਾਲ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲੋਂ ਨਾਤਾ ਤੋੜ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 20 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੁਣੌਤੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀ ਗੁਆਚੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਸ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਲਈ ਰਾਹ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
2017: ਵੋਟ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 'ਆਪ' ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਸੀ,
2017 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ 38.5 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਅਤੇ 77 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ 25.3 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ 15 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ 23.8% ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਪਰ ਉਸ ਨੇ 20 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 5.3 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ 3 ਸੀਟਾਂ ਨਾਲ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।
ਜਾਤ-ਪਾਤ ਵਿੱਚ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਵੋਟ ਹਾਵੀ,
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਰੋੜ ਦੇ ਕਰੀਬ ਵੋਟਰ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 57.69 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੱਟ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 19 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਵੋਟਰ 38.59 ਫੀਸਦੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਰਾਜਪੂਤ, ਵੈਸ਼, ਖੱਤਰੀ, ਅਰੋੜਾ ਅਤੇ ਸੂਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੁਸਲਮਾਨ 1.9 ਫੀਸਦੀ, ਈਸਾਈ 1.3 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਹਨ। ਦਲਿਤ ਵੋਟਰ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਦੋਵਾਂ ਧਰਮਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵੋਟਿੰਗ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 32 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਰਵਿਦਾਸੀ ਅਤੇ ਵਾਲਮੀਕਿ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵੋਟਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ।
ਸੀਐਸਡੀਏ-ਲੋਕਨੀਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2007 ਅਤੇ 2012 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਟ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ-ਭਾਜਪਾ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਵੋਟਾਂ ਪਾਈਆਂ। 2012 ਵਿੱਚ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ 52 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। 2017 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 30 ਫੀਸਦੀ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਅਕਾਲੀ-ਭਾਜਪਾ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ 37 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਗੈਰ-ਸਿੱਖ ਵੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੋਰਾ ਲਾਇਆ, ਜੋ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਵੋਟਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੈਰ-ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ 23 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।
ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕੀ ਹਨ ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਵੋਟ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗੈਰ-ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵੋਟ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦਲਿਤ ਵੋਟ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਮਾਝਾ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੀਟਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਛ ਨਵਾ ਤਿਨ ਕਰੇਂਗੇ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ:- LIVE UPDATE: ਪੰਜ ਸਾਂਸਦਾਂ ਨੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਦੂਰੀ
