ETV Bharat / bharat

Rajasthan Bharatpur Kali Maa: ਇੱਥੇ ਬਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ ਕਾਲੀ ਮਾਂ, ਹੁੰਦਾ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰ !

Navratri 2023: ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਭਰਤਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨੋਖਾ ਮੰਦਿਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਬਾਲ ਰੂਪ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਭਰਤਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਭਰਤਪੁਰ ਦੇ ਇਸ ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਲੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ।

Rajasthan Bharatpur Kali Maa
Rajasthan Bharatpur Kali Maa
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Oct 17, 2023, 12:09 PM IST

ਭਰਤਪੁਰ/ਰਾਜਸਥਾਨ: ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਗੁੱਸੇ ਵਾਲਾ ਰੂਪ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਭਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੰਦਿਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲ ਰੂਪ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਭਰਤਪੁਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਾਲੀ ਬਗੀਚੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਕਈ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਦਿਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਰੜੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੁਜਾਰੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਘੱਟ ਹੀ ਕਿਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ : ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਪਰ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਅਸਲ ਸਮਾਂ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਛੁਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲਿਆ।

ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਬਦਲਦੇ : ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਬਦਲਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੁਜਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਥੇ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੌਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਕਾਰਨ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਕਾਲੀ ਬਗੀਚੀ ਇਲਾਕਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਰਧਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਭਰਤਪੁਰ/ਰਾਜਸਥਾਨ: ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਗੁੱਸੇ ਵਾਲਾ ਰੂਪ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਭਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੰਦਿਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲ ਰੂਪ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਭਰਤਪੁਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਾਲੀ ਬਗੀਚੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਕਈ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਦਿਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਰੜੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੁਜਾਰੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਘੱਟ ਹੀ ਕਿਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ : ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਪਰ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਭਰਤਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਅਸਲ ਸਮਾਂ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਛੁਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲਿਆ।

ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਬਦਲਦੇ : ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਬਦਲਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੁਜਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਥੇ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੌਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਕਾਰਨ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਕਾਲੀ ਬਗੀਚੀ ਇਲਾਕਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਰਧਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.