ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਹਰ ਸਾਲ 02 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਗਾਂਧੀ ਜੰਯਤੀ (Gandhi Jayanti )ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦਿਵਸ (International Day of Non Violence) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ (Mahatma Gandhi) ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ (Mahatma Gandhi) ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ
ਹਰ ਸਾਲ 02 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਗਾਂਧੀ ਜਯੰਤੀ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਇਸਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਕਿਉਂਕਿ 152 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2 ਅਕਤੂਬਰ 1869 ਨੂੰ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਪੋਰਬੰਦਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
'ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ' ਤੋਂ 'ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ' ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਬੈਰਿਸਟਰ ਵਜੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਢੰਗ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 'ਰਾਸ਼ਟਰਪਿਤਾ' ਅਤੇ 'ਮਹਾਤਮਾ' ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ।
ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 1900 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਗਏ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰੇ। ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਰਤਣ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਲੜਦੇ ਰਹੇ।
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਅੰਦੋਲਨ (Gandhi and Satyagrah)
1906-07 ਵਿੱਚ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪਾਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਛੇੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਰੀਜਨ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ
ਬਾਪੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਾਂ ਨੂੰ 'ਹਰੀਜਨ' ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ 'ਅਛੂਤ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਹਰਿ (ਪ੍ਰਭੂ) ਦਾ ਬੱਚਾ। ਇਸ ਇੱਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਜੀਵਨ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅਹਿੰਸਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
'ਅਹਿੰਸਾ' - ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, 'ਬਾਪੂ' ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਨੂੰ, ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਝਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਹਿੰਸਾ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ।
ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ (Quit India Movement)
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 8 ਅਗਸਤ 1942 ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ (Quit India Movement) ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਬਾਪੂ ਨੇ 'ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਰੋ' ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
2 ਅਕਤੂਬਰ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦਿਵਸ
ਗਾਂਧੀ ਜਯੰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਅਹਿੰਸਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। 15 ਜੂਨ 2007 ਨੂੰ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਨੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮਤਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ - ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣ ਕੇ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਅਹਿੰਸਾ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਿਤਾ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਲਗਭਗ 75 ਹਜ਼ਾਰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।
