ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ: ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਵਾਇਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉੱਠਿਆ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੋਖਦਾ ਅਤੇ ਜੌਹਰ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਦੀ ਦਰ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦਿਗੰਤ ਸਵਰਾਜ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ 'ਬੋਲਕੀ ਸ਼ਾਲਾ' ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਔਨਲਾਈਨ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੈਟਵਰਕ ਕਵਰੇਜ ਲਈ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਔਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਾਲਘਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਜੌਹਰ ਅਤੇ ਮੋਖਦਾ ਵਰਗੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਗਰੀਬੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 2 ਟੁੱਕ ਦੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਦੀਵਾਸੀ ਬੱਚੇ ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਾਧਨ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਉਣ। ਪਰ ਦਿਗੰਤ ਸਵਰਾਜ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭ ਲਿਆ ਹੈ।
ਦਿਗੰਤ ਸਵਰਾਜ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਸੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵੀਹ ਆਦੀਵਾਸੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ। ਬੋਲਕੀ ਸਕੂਲ ਦਿਹਾਤੀ ਅਤੇ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲਕਦਮਾਂ ਲਈ ਦਾਨੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ ਜੋ ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹਨ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਵਿਤਾ ਰਾਵਿਲੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੋਲਕੀ ਸ਼ਾਲਾ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਦੂਰ ਦਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਬਦਲ 'ਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਪੀਕਰ ਰਾਹੀਂ ਕਵੀਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਠ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੈਪਟਾਪ, ਐਂਡਰਾਇਡ ਮੋਬਾਈਲ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕੀਮਤ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਪੱਛੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਪਿਤਾ ਹਰੀਸ਼ਚੰਦਰ ਰਾਓ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 'ਬੋਲਕੀ ਸ਼ਾਲਾ' ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਰਾਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਹਾਵਤਾਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਮੋਖਦਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਨੀਲਮਤੀ, ਡੰਡਵਾਲ ਅਤੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਖੇਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਹੈ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਸ ਪਹਿਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਟਕ ਰਹੇ ਮਾਸੂਮ ਬੱਚੇ ਹੁਣ ਸਪੀਕਰ ਰਾਹੀਂ ਸਬਕ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਹਨ।
