ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦਿਵਸ 1971 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 4 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਬੰਦਰਗਾਹ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਨੇਵੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ।
ਇਸ ਖ਼ਾਸ ਮੌਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਏਡਮਿਰਲ ਕਰਮਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੁੱਧ ਸਮਾਰਕ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀ।
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ: ਇਸ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ 4 ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੇਨਾ ਨੇ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿਖੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਲ ਸੇਨਾ ਦੇ ਹੈੱਡ ਕੁਆਟਰ ਉੱਤੇ ਭਿਆਨਕ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਸੀ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਰੀ ਐਂਟੀ-ਸ਼ਿਪ ਮਿਜ਼ਾਇਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੇ ਚਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੁੱਬੋ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਦੇ ਤੇਲ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨੇਵੀ ਦੇ ਜਵਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਆਈਐਨਐਸ ਨਿਪਾਤ, ਆਈਐਨਐਸ ਨਿਰਘਟ ਅਤੇ ਆਈਐਨਐਸ ਵੀਰ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਹਮਲਾ: ਇਹ ਬੇੜੇ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ 70 ਮੀਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਕਰੀਬ 10.30 ਵਜੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਇੱਕ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨੇ ਰਡਾਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਚੀਰ ਵੇਖਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਦਰਸ਼ਾਇਆ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਅੰਦਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਭੇਜੀ ਗਈ ਸੀ। ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਤੈਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਕੱਢੀ ਗਈ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਡੁੱਬ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੀਐਨਐਸ ਖੈਬਰ ਸੀ।
ਫਿਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਗਈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਦੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਆਈਐਨਐਸ ਵੀਰ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਦਲ ਮੁਹਾਫਿਜ਼ 'ਤੇ ਸੁੱਟੀ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਚਾਲਕਾਂ ਨਾਲ ਡੁੱਬ ਗਈ।
90 ਮਿੰਟਾਂ 'ਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ: ਭਾਰਤੀ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ 90 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਛੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾਗੀਆਂ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਇਕ ਕਾਰਗੋ ਜਹਾਜ਼ ਸਮੇਤ 4 ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਡੁੱਬ ਗਏ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਬਾਲਣ ਭੰਡਾਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਇਕ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।
ਭਾਰਤੀ ਨੇਵੀ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਲ ਫੌਜ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਵੱਧਦਾ ਰਹੇ ਤੇ ਮਹਾਨ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਅਤੇ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆਂ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੇਨਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੇਨਾ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਫਾਦਰ ਆਫ਼ ਇੰਡਿਅਨ ਨੇਵੀ
17ਵੀਂ ਸਦੀਂ ਦੇ ਮਰਾਠਾ ਸਮਰਾਟ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ ਭੌਸਲੇ, ਨੂੰ 'ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ' ਦਾ ਪਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ, ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮਾਂ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਮਿਸ਼ਨਾਂ, ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਅਜੋਕੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਨੇਵੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜਲ ਸੇਨਾ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇੰਝ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਖ਼ਾਸ ਦਿਨ
- 4 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਬੇਸ ‘ਤੇ ਡੇਅਰਡੇਵਿਲ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਸਥਿਤ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇਵੀ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਨੌਸੇਨਾ ਕਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਮਲਾਹਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਅਵਸਰ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੇਵੀ ਦਿਵਸ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਨੇਵੀ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ 1 ਦਸੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਹਰਸਲ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਰਿਹਰਸਲ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗੇਟਵੇ, ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।
- ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਨੌਸੈਨਾ ਕਮਾਨ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨੌਸੈਨਾ ਦਿਵਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੁੱਧ ਸਮਾਰਕ (ਆਰਕੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਟ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਗਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਨੌਸੈਨਾ ਦੇ ਪਨਡੁੱਬੀਆਂ, ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਲਾਂ ਦੀ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਜੌਹਰ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਵਿਹਾਰਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। RK ਸਮੁੰਦਰ ਤਟ ਉੱਤੇ ਉਡਾਨ ਭਰ ਕੇ ਜਹਾਜ਼ ਪ੍ਰਦਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਸਵੱਛ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹੈ।
