ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਸਾਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲ਼ਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਰਾਸਤ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਕੁਝ ਅਦਭੁਤ ਨਮੂਨੇ ਹਨ ਜੋ ਅਕਸਰ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਰਾਂ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਫੈਲਣ ਲਈ ਅਸਾਧਾਰਣ ਯਾਦਗਾਰ ਹਨ।
ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਰਵੇਖਣ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਵਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਖੰਡ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 40 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਰਾਸਤੀ ਢਾਂਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕ, ਰਾਜ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਕ ਟਰੱਸਟਾਂ ਅਧੀਨ ਵਿਰਾਸਤੀ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਥਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਰੂਪਾਂ, ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਤਜ਼ੁਰਬੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵੇਖਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਬਜਟ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਵਿਧੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਤੀਤ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਵਿਕਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਆਮਦਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੌਖਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਇਤਿਹਾਸ ਦੁਆਰਾ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਰਗਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣਾ, ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨਾਂ ਸਮੇਤ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਦਾ ਬ੍ਰਾਂਡਿੰਗ ਪੱਧਰ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਈਟਾਂ ਦੇ ਸਥਿਰ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਲਾਭਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਥਿਰ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੀਵਤ ਅਤੇ ਜੀਵਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਸ਼ਾਇਦ, ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਨਿਰਮਾਣ ਵਾਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ।
ਯੁਨੈਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਜੋਂ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਰੂਪ. ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏਐਸਆਈ) ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 3,691 ਸਮਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਰਕ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
