ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਡੇਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਡੇਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਟਰਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 12 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪਿੰਡ ਅਜਿਹਾ ਹੋਵੇ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਛੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਡੇਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਜਾਣਕਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ 300 ਦੇ ਕਰੀਬ ਵੱਡੇ ਡੇਰੇ ਹਨ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ, ਹਿੰਦੂ, ਸੂਫ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸਾਈ ਪਾਦਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਡੇਰੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਦਰਜਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੀ ਡੇਰੇ ਹਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ, ਕਰੋੜਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਡੇਰੇ
ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਡੇਰਿਆਂ 'ਚ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ (ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ), ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ, ਨੂਰਮਹਿਲ ਡੇਰਾ, ਦਿਵਿਆ ਜੋਤੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸੰਸਥਾਨ, ਸੰਤ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਮਿਸ਼ਨ, ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਭੂਮਣ ਸ਼ਾਹ (ਸੰਘਰ ਸਾਧ) ਅਤੇ ਰਵਿਦਾਸੀ (ਡੇਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਸਮੇਤ) ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੈਰ-ਸਿੱਖ ਡੇਰੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਡੇਰਾ ਨਾਨਕਸਰ, ਸੰਤ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੰਸਾਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਤ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਸੁਰਸਿੰਘ ਵਾਲੇ, ਸੰਤ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰ ਖੇੜਾ, ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦੁਆਰ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸੇਵਾ ਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਰੂਮੀ ਵਾਲਾ (ਭੁੱਚੋ ਕਲਾਂ) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਡੇਰੇ ਹਨ।
ਕੌਣ-ਕੌਣ ਰਹੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਮੁਖੀ
ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਮੁਖੀ ਕੌਣ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਜੇਕਰ ਡੇਰਾ ਰਾਧਾ ਸਵਾਮੀ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਆਗਰਾ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 1861 ਵਿੱਚ ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਸ ਸੰਪਰਦਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੋਇਆ। ਲੋਕ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲੱਗੇ। ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ।
ਆਗਰਾ ਦੇ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਸਨ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ
ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਆਗਰਾ ਦੇ ਇੱਕ ਵੈਸ਼ਨਵ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਝੁਕਾਅ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਹਾਥਰਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਤੁਲਸੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਤੁਲਸੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦੀਕਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲਈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ।
ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ
ਡੇਰਾ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁਖੀ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1878 ਵਿਚ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 25 ਸਾਲ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 1878 ਤੋਂ 1903 ਤੱਕ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ (ਜੁਲਾਈ 1839 – 29 ਦਸੰਬਰ 1903) ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 1856 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸੇਠ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਉਰਫ ਹਜ਼ੂਰ ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਂ ਦੀਕਸ਼ਾ (ਨਾਮਦਾਨ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣੇ।
ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ (ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਹੌਲਦਾਰ (ਸਾਰਜੈਂਟ) ਦਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬਿਆਸ (ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ, ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ) ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਉਜਾੜ ਅਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਹਜ਼ੂਰ ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬਸਤੀ ਬਣ ਗਿਆ ਜੋ "ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਹੁਣ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਸੰਪਰਦਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ 1903 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਰਾਧਾ ਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਧਿਆਤਮਕ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ
ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਸਾਵਨ ਸਿੰਘ 1903 ਵਿੱਚ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣੇ। ਉਹ 45 ਸਾਲ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 1903 ਤੋਂ 1948 ਤੱਕ ਰਿਹਾ। ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਦਾ ਜਨਮ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜਟਾਣਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਗਰੇਵਾਲ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਮਹਿਮਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੰਜਾਬ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੂਬੇਦਾਰ ਮੇਜਰ ਸਰਦਾਰ ਕਾਬਲ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ ਜੀਵਨੀ ਕੌਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਥਾਮਸਨ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਰੁੜਕੀ ਤੋਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਿਲਟਰੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਪਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ।
ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ 1911 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ 'ਤੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ (ਬਿਆਸ), "ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਡੇਰੇ" ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ 1891 ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੌਰਾਨ ਡੇਰੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਘਰ ਸਨ, ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਤਿਸੰਗ ਹਾਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਫਿਰਕੂ ਕਤਲੇਆਮ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।
ਬਾਬਾ ਜਗਤ ਸਿੰਘ
ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਡੇਰੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 1948 ਵਿੱਚ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਡੇਰਾ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 1948 ਤੋਂ 1951 ਤੱਕ ਰਿਹਾ। ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਡੇਰੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਾਬਾ ਚਰਨ ਸਿੰਘ
ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਡੇਰੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਕੁੱਲ 39 ਸਾਲ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 1951 ਤੋਂ 1990 ਤੱਕ ਰਿਹਾ।
ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
ਬਾਬਾ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ 1991 ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣੇ ਸਨ। 1954 ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਕਾਮਰਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਪਿਛਲੇ 32 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ, ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਅਤੇ ਗੁਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ। ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਰੇਲੀਗੇਅਰ ਹੈਲਥ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਸੀ.ਈ.ਓ.ਹਨ ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੂਆ ਦੇ ਲੜਕੇ ਜਸਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵਾਰਿਸ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
- ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ, ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ - big announcement dera beas
- ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ 'ਚ 34 ਸਾਲ 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰ ਹੋਇਆ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਭ ਰਹਿ ਗਏ ਹੈਰਾਨ, ਜਾਨਣ ਲਈ ਕਰੋ ਕਲਿੱਕ - Radha Soami Satsang Beas
- ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ: ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਹੀ ਰਹਿਣਗੇ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ - Dera Beas New Head
- ਜਾਣੋਂ ਕੌਣ ਹੈ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੁਖੀ ਜਸਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ? ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋਈ ਨਵੇਂ ਮੁੱਖੀ ਦੀ ਚੋਣ, ਪੜ੍ਹੋ ਖਾਸ ਰਿਪੋਰਟ - Who is Jasdeep Singh Gill
