ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਹੀ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਸਾਲ 1999 ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਮ ਪੰਜ ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025 ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ 1999 ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਦੌਰ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਪਿੱਛੇ ਦੋ ਦਲੀਲਾਂ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਮਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ (IST) ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਮਰ ਟਾਈਮ (BST) ਤੋਂ 4.5 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ (GMT) ਤੋਂ 5.5 ਘੰਟੇ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੁਪਹਿਰ 12:30 ਵਜੇ ਜਾਂ 11:30 ਵਜੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ ਹੋਵੇ। ਦੂਜੀ ਦਲੀਲ ਇਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਿ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਥੱਕ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਮ ਪੰਜ ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਕਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ?
ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ 1999 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ ਸਨ। ਸਿਨਹਾ 1998 ਤੋਂ 2002 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ।
ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਇਹ ਨਵਾਂ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਸਦੀ ਬਹਿਸਾਂ ਅਤੇ ਬਜਟ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਸਿਨਹਾ ਨੇ 27 ਫਰਵਰੀ 1999 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ ਅੱਜ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ।
