ਦੇਹਰਾਦੂਨ/ਉਤਰਾਖੰਡ : ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਚਾਰਧਾਮ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 10 ਮਈ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਮਹੀਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ 30 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਬਹੁਤ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਫਿਲਹਾਲ ਆਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 30 ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ 'ਚੋਂ ਲੰਘੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਹੋਈ।
ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਮੌਤ: ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤਾਂ ਨੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਚਾਰ ਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ 114 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ਤੋਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ 'ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 57 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਮਤਲਬ ਕੇਦਾਰਨਾਥ 'ਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ ਦੋ ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਬਦਰੀਨਾਥ ਧਾਮ ਦਾ ਵੀ ਇਹੀ ਹਾਲ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 26 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਵਿੱਚ 23 ਅਤੇ ਗੰਗੋਤਰੀ ਵਿੱਚ 8 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਤਕਲੀਫਾਂ ਕਾਰਨ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾ ਕੇ ਹੀ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ।
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਰੋਧ: ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਚਰਚਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੁਜਾਰੀਆਂ, ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਤੀਰਥ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਹੜਤਾਲ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਹੜਤਾਲ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ ਅਤੇ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੀਆਈਪੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਗੰਗੋਤਰੀ ਧਾਮ ਵਿਖੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੰਦ ਰੱਖੇ।
ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ: ਇਸ ਵਾਰ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਭੀੜ ਹੈ। ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।
ਇਸ ਵਾਰ ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਧਾਮ ਰੂਟ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੀੜ ਦੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ। ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਧਾਮ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਡਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਕਾਰਨ ਤੰਗ ਸੜਕ ’ਤੇ ਭਾਰੀ ਜਾਮ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੀ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਾਦਸਾ ਵਾਪਰ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਵੱਡਾ ਹਾਦਸਾ ਵਾਪਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਿਪਟਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ.
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ਤੋਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਜਦੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ ਤੋਂ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ਵੱਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਇਹ ਭੀੜ ਅੱਜ ਵੀ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੇ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਊਂਟਰਾਂ 'ਤੇ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 20 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਚਾਰੇ ਧਾਮ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 7 ਲੱਖ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਦਰੀਨਾਥ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਵੀ 5 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ।
ਮੰਦਰ 'ਚ ਨੋ ਮੋਬਾਇਲ: ਇਸ ਵਾਰ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਫੈਸਲੇ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਹੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਚਾਰਧਾਮ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ 50 ਮੀਟਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪੂਰਨ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਮੰਦਰ 'ਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਵਾਰ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਢੋਲ ਨਾਲ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਕੁਝ ਯੂਟਿਊਬਰਾਂ ਦਾ ਕਾਫੀ ਵਿਰੋਧ ਹੋਇਆ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਤਾਂ ਇਹ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਨੇ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਚਲਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜੋ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਰਿਸਰ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਆਂ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਥਾਰ: ਇਸ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਾਮਲਾ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਥਾਰ ਦੇ ਦੋ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅਪਾਹਜ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਧਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਥਾਰ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਅਤੇ ਬੇਸਹਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸੈਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਕੁਝ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਬੰਧਤ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚਾਰ ਦਿਨ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
ਵੀਆਈਪੀ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਨਹੀਂ: ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਾ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀਆਈਪੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ। ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਾਰਧਾਮ ਵਿਖੇ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀਆਈਪੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ 31 ਮਈ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ 'ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ 10 ਜੂਨ ਤੱਕ ਵੀਆਈਪੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਇਸ ਲਈ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਗੜ ਗਏ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਤੀਰਥਾਂ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਵੀ ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ, ਇੱਕ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸੈਂਕੜੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਪਏ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਫਿਲਹਾਲ ਕੋਈ ਵੀਆਈਪੀ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਨਾ ਆਵੇ।
