ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਹਰ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਅਵਤਾਰ/ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਦੇ ਭਗਤ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਸ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਘਟਸਥਾਪਨ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਾਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਘਟਸਥਾਪਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ, ਵੈਦਿਕ ਮੰਤਰਾਂ ਦੇ ਜਾਪ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਘਟਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਾਂ ਚੰਦਰਮਾ ਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਨੂੰ ਚਮੇਲੀ ਦਾ ਫੁੱਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ।
ਦੇਵੀ ਦੇ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਬਾਹਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ (ਸੱਜੇ) ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਹੈ। ਦੂਜੇ (ਖੱਬੇ) ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ, ਜੋ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਤਾ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ
ਦ੍ਰਿਕ ਪੰਚਾਂਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਸਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ (ਪਹਾੜੀ ਰਾਜੇ) ਦੀ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਲ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਪਹਾੜ ਹੈ। ਮਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰੂਪ ਭਾਵ ਪਹਾੜ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਲਦ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਵਾਹਨ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਵ੍ਰਿਸ਼ਾਰੁਧ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵੀ ਸਤੀ ਵਾਂਗ, ਮਾਤਾ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦਾ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਮੰਤਰ ਓਮ ਏਨ ਹ੍ਨਿਮ ਕ੍ਲੀਮ ਚਾਮੁੰਡਾਯ ਵੀਚੇ ਓਮ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੇਵਾਯੈ ਨਮਹ ਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀਆਂ ਨੌਂ ਰਾਤਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ:
ਸ਼ਕਤੀ: ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ 'ਸ਼ਕਤੀ', ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਲਕਸ਼ਮੀ: ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਦੌਲਤ ਦੀ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਸਵਤੀ: ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਸਰਸਵਤੀ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
