ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଶରୀରର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହରମୋନ୍ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଜୀବନ ଏବଂ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାରେ ହରମୋନ୍ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । କିନ୍ତୁ ବ୍ୟସ୍ତ ଏବଂ ବ୍ୟସ୍ତବହୁଳ ଜୀବନରେ, ମାନସିକ କିମ୍ବା ଭାବଗତ ସମସ୍ୟା ହେତୁ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ଦେଖାଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟ ହରମୋନ୍ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ, ଯାହା ମନୋବଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭଳି ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାରର ହରମୋନ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିଛି ଯାହା ଶରୀରରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଏହି ହରମୋନର ସ୍ତର ଅଧିକ ବଢେ କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ହୁଏ, ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯିବା ଆରମ୍ଭ କରେ । ଯୁବାବସ୍ଥା, ଗର୍ଭାବସ୍ଥା, ଏବଂ ପେରି-ମେନୋପାଜ୍ କିମ୍ବା ମେନୋପାଜ୍ ସମୟରେ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ । ସମୟ ସହିତ ଏହି ଅସନ୍ତୁଳନ ଅନେକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ତେବେ ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ କେଉଁ ଅଭ୍ୟାସ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ସମସ୍ୟାକୁ ରୋକିପାରିବେ ।
ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନର ଲକ୍ଷଣ କ'ଣ?
- ମୁହଁରେ ବ୍ରଣ
ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ଶରୀରରେ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ହେତୁ ବ୍ରଣ ସାଧାରଣତଃ ମୁହଁରେ ଦେଖାଯାଏ । ଏହା ହେଉଛି ଏହି ସମସ୍ୟାର ପ୍ରଥମ ସଙ୍କେତ । ଉତ୍ତେଜନା, ଖରାପ ମନୋଭାବ, ଏକାଗ୍ରତା ଅକ୍ଷମତା ଏବଂ ଥକ୍କା ଭଳି ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ହରମୋନାଲ ଅସନ୍ତୁଳନକୁ ଅଣଦେଖା କଲେ ପଲିସିଷ୍ଟିକ୍ ଓଭାରି ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ଡିସ୍ଅର୍ଡର ଏବଂ ମହିଳାମାନଙ୍କଠାରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୋଗ ହୋଇପାରେ ।
- ଓଜନ କମିବା ଏବଂ ବଢିବା
ପେରି-ମେନୋପାଜ୍ କିମ୍ବା ମେନୋପାଜ୍ ସମୟରେ ମହିଳାମାନେ ଦ୍ରୁତ ଓଜନ ହ୍ରାସ କିମ୍ବା ବୃଦ୍ଧି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି । ଏହା ସହିତ ମନ୍ଥର ହୃଦସ୍ପନ୍ଦନ, ଥକ୍କାପଣ, ଅତ୍ୟଧିକ ଝାଳ, ହାତ ଝିମ୍ଝିମ୍ ହେବା ଏବଂ ଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିରେ ସମସ୍ୟା, କୋଲେଷ୍ଟ୍ରଲ୍ର ବୃଦ୍ଧି ଭଳି ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଲକ୍ଷଣ ସହ ଚିନ୍ତା ଏବଂ ଉଦାସୀନତା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।
- ହାଇପୋଥାୟରାଏଡିଜିମ୍
ଶରୀରରେ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ହେତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡେ । ଏହି ଅସନ୍ତୁଳନ ମେଟାବୋଲିକ୍ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ଏବଂ ହାଇପୋଥାୟରାଏଡିଜିମ୍ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ।
କେଉଁ ଅଭ୍ୟାସ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ସମସ୍ୟାକୁ ରୋକିପାରିବେ?
- ଷ୍ଟ୍ରେସ ପରିଚାଳନା କରନ୍ତୁ
ଚାପ ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଆମର ଏଣ୍ଡୋକ୍ରାଇନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଶରୀରରେ ହରମୋନ୍ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ । ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ହେତୁ କର୍ଟିସୋଲ ଏବଂ ଆଡ୍ରେନାଲିନ ହରମୋନର ପରିମାଣ ବଢିଥାଏ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ହରମୋନରେ ଅସନ୍ତୁଳିତ ରହିଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ, ଚାପସ୍ତରକୁ ପରିଚାଳନା କରନ୍ତୁ ।
- ପ୍ରତିଦିନ ବ୍ୟାୟାମ କରନ୍ତୁ
ଦୈନିକ ବ୍ୟାୟାମ କରିବା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ବେଶ ଲାଭଦାୟକ । ଏହା ହରମୋନ ସ୍ତରକୁ ସନ୍ତୁଳିତ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
- ଅଧିକ ଚିନି ଖାଆନ୍ତୁ ନାହିଁ
ଅଧିକ ଚିନି ଖାଇବା ହେତୁ ଇନ୍ସୁଲିନ୍ର ପରିମାଣ ବଢିଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ମଧୁମେହ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିପାରେ । ଏଣୁ ଖାଦ୍ୟରେ ଚିନିରେ ଅଧିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ ।
- ଯଥେଷ୍ଟ ଶୋଇବା
ନିଦ୍ରା ଅଭାବରୁ ଆପଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ହରମୋନରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ହୋଇପାରେ । ନିଦ୍ରା ଅଭାବରୁ କର୍ଟିସୋଲ ହରମୋନର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଲେପ୍ଟିନ ଏବଂ ଗ୍ରେଲିନ୍ ହରମୋନର ପରିମାଣ ମଧ୍ୟ ବଢିଥାଏ । ତେଣୁ, ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ୭ ଘଣ୍ଟା ଶୋଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢନ୍ତୁ: ଆପଣ ବି ଖୁସି ରହିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି କି ? କରନ୍ତୁ ଏହି କାମ
- ଧୂମପାନ କର ନାହିଁ
ଧୂମପାନ ହେତୁ ଆପଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ଅନେକ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳିତ ହୋଇପାରେ, ଯେପରିକି ଥାଇରଏଡ୍ ଏବଂ କର୍ଟିସୋଲ୍ ହରମୋନ୍ ସ୍ତର ଅଧିକ ହୋଇପାରେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଧୂମପାନ ଫୁସଫୁସ କର୍କଟ, ହୃଦ୍ରୋଗ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ରୋଗର କାରଣ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଧୂମପାନରୁ ଦୁରେଇ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
