ETV Bharat / sports

ହକି ଯାଦୁଗର ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ନାମ ପଛର କାହାଣୀ - ହକି ଯାଦୁଗର

ଭାରତର କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ହକି ଖେଳାଳି ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନକୁ ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡା ଦିବସକୁ କ୍ରୀଡା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇ ଆସୁଛି । ତେବେ ଏହି ହକି ଯାଦୁଗରଙ୍କ ନାଁ କିପରି ଧ୍ୟାନ ସିଂରୁ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ହେଲା ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ।

ଡିଜାଇନ ଫଟୋ
author img

By

Published : Aug 29, 2019, 3:57 PM IST

ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଆଜି ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡା ଦିବସ । ହକି ଯାଦୁଗର ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିନକୁ ଏହି ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ବିଶ୍ବରେ ହକି ଯାଦୁଗର ନାଁରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିବା 'ମେଜର ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ସିଂ'ଙ୍କୁ କିଏ ବା ନା ଜଣେ ।

ଏହି ମହାନ୍‌ ହକି ଖେଳାଳୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଭାରତ ୧୯୨୮, ୧୯୩୪ ଓ ୧୯୩୬ ଅଲମ୍ପିକରେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ପଦକ ଆଣିଥିଲା । ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ୧୨ ବର୍ଷ କ୍ୟାରିୟରରେ ୪୦୦ଟି ଗୋଲ ଦେଇଥିଲେ ।

ତାଙ୍କର ଜନ୍ମରୁ ନାଁ ଥିଲା ଧ୍ୟାନ ସିଂ । ସେ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଆଲୁଅରେ ନିଜର ଖେଳ ଅଭ୍ୟାସ କରୁଥିଲେ । କାରଣ ସେତେବେଳେ ଫ୍ଲଡ୍‌ ଲାଇଟ୍‌ର ସୁବିଧା ନଥିଲା । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ତାଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ । ଏହା ପର ଠାରୁ ସେ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ନାଁରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହାସଲ କରିଥିଲେ ।

ଭାରତର ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଖେଳାଳି ୧୯୨୬ରୁ ୧୯୪୮ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ହକି ଟିମର ଆଇକନ ଖେଳାଳି ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ହକି ଷ୍ଟିକ ଉପରେ ସାରା ବିଶ୍ବର ଖେଳପ୍ରେମୀ ଓ ଖେଳାଳିଙ୍କ ନଜର ଥିଲା । ଏପରିକି ଜର୍ମାନୀର ଏକଛତ୍ରବାଦୀ ଶାସକ ହିଟଲର ମଧ୍ୟ ଏକଦା ଖେଳ ମଝିରେ ତାଙ୍କ ହକି ଷ୍ଟିକ ବ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ହିଟଲରଙ୍କୁ ଲାଗିଥିଲା ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ନିଜ ଷ୍ଟିକରେ କିଛି ସାମଗ୍ରୀ ଲଗାଇ ଖେଳୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଷ୍ଟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ଯାଦୁ ଅଟକାଇପାରିନଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ନିଜେ ହିଟଲର ହିଁ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା ଓ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ ।

ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଆଜି ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡା ଦିବସ । ହକି ଯାଦୁଗର ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିନକୁ ଏହି ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ବିଶ୍ବରେ ହକି ଯାଦୁଗର ନାଁରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିବା 'ମେଜର ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ସିଂ'ଙ୍କୁ କିଏ ବା ନା ଜଣେ ।

ଏହି ମହାନ୍‌ ହକି ଖେଳାଳୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଭାରତ ୧୯୨୮, ୧୯୩୪ ଓ ୧୯୩୬ ଅଲମ୍ପିକରେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ପଦକ ଆଣିଥିଲା । ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ୧୨ ବର୍ଷ କ୍ୟାରିୟରରେ ୪୦୦ଟି ଗୋଲ ଦେଇଥିଲେ ।

ତାଙ୍କର ଜନ୍ମରୁ ନାଁ ଥିଲା ଧ୍ୟାନ ସିଂ । ସେ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଆଲୁଅରେ ନିଜର ଖେଳ ଅଭ୍ୟାସ କରୁଥିଲେ । କାରଣ ସେତେବେଳେ ଫ୍ଲଡ୍‌ ଲାଇଟ୍‌ର ସୁବିଧା ନଥିଲା । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ତାଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ । ଏହା ପର ଠାରୁ ସେ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ନାଁରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହାସଲ କରିଥିଲେ ।

ଭାରତର ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଖେଳାଳି ୧୯୨୬ରୁ ୧୯୪୮ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ହକି ଟିମର ଆଇକନ ଖେଳାଳି ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ହକି ଷ୍ଟିକ ଉପରେ ସାରା ବିଶ୍ବର ଖେଳପ୍ରେମୀ ଓ ଖେଳାଳିଙ୍କ ନଜର ଥିଲା । ଏପରିକି ଜର୍ମାନୀର ଏକଛତ୍ରବାଦୀ ଶାସକ ହିଟଲର ମଧ୍ୟ ଏକଦା ଖେଳ ମଝିରେ ତାଙ୍କ ହକି ଷ୍ଟିକ ବ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ହିଟଲରଙ୍କୁ ଲାଗିଥିଲା ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦ ନିଜ ଷ୍ଟିକରେ କିଛି ସାମଗ୍ରୀ ଲଗାଇ ଖେଳୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଷ୍ଟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କ ଯାଦୁ ଅଟକାଇପାରିନଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ନିଜେ ହିଟଲର ହିଁ ଧ୍ୟାନଚାନ୍ଦଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା ଓ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ ।

Intro:Body:

राष्ट्रीय खेल दिवस: 'हॉकी के जादूगर' का ऐसे पड़ा था ध्यानचंद नाम, इन्हें मिलेगा पुरस्कार

रायपुर: आज राष्ट्रीय खेल दिवस है. राष्ट्रीय खेल दिवस 29 अगस्त को हॉकी के महान खिलाड़ी मेजर ध्यानचंद की जयंती के दिन मनाया जाता है. दुनिया भर में 'हॉकी के जादूगर' के नाम से प्रसिद्ध भारत के महान हॉकी खिलाड़ी 'मेजर ध्यानचंद सिंह' के प्रति सम्मान प्रकट करने के लिए उनकी जयंती खेल दिवस के रूप में मनाई जाती है. 

मेजर ध्यानचंद किसी परिचय के मोहताज नहीं हैं. उन्होंने भारत को ओलंपिक खेलों में स्वर्ण पदक दिलवाया. उनका नाम पहले ध्यान सिंह था. वे चांदनी रात में प्रैक्टिस किया करते थे क्योंकि उन दिनों फ्लडलाइट नहीं हुआ करती थी. इसलिए मेजर के दोस्तों ने उनका नाम ध्यानचंद रख दिया. 

मेजर ध्यान चंद का जन्म 29 अगस्त 1905 को इलाहाबाद के राजपूत परिवार में हुआ था. 

उनके जीवन में हॉकी की शुरुआत फौज में जाने के बाद हुई. उन्होंने अपने खेल जीवन में देश का प्रतिनिधित्व किया. 

वहीं 1928, 1932 और 1936 में देश को तीन ओलंपिक मेडल दिलाए थे. 

22 साल के करियर में 'हॉकी के जादूगर' ने 400 से ज्यादा गोल दागे.

साल 1956 में भारत सरकार ने उन्हें पद्म भूषण से सम्मानित किया.

क्या होता है आज के दिन-

इसी दिन उत्कृष्ट प्रदर्शन करने वाले खिलाड़ियों को राष्ट्रपति भवन में भारत के राष्ट्रपति खेलों में खेल पुरस्कारों से सम्मानित करते हैं.

इसमें राजीव गांधी खेल रत्न, ध्यानचंद पुरस्कार और द्रोणाचार्य पुरस्कारों के अलावा तेनजिंग नोर्गे राष्ट्रीय साहसिक पुरस्कार, अर्जुन पुरस्कार प्रमुख हैं. 

इस अवसर पर खिलाड़ियों के साथ-साथ उनकी प्रतिभा निखारने वाले कोचों को भी सम्मानित किया जाता है.

इसके अलावा लगभग सभी भारतीय स्कूल और शिक्षण संस्थान 'राष्ट्रीय खेल दिवस' के दिन अपना सालाना खेल समारोह आयोजित करते हैं. 

2019 खेल थीम- 'फिट इंडिया, यंग इंडिया'

राष्ट्रीय खेल दिवस 2019 की थीम है- 'फिट इंडिया, यंग इंडिया'. इस थीम के जरिए लोगों को खेल के प्रति जागरूक करना और समाज को फिट और यंग बनाना है. 

इसके लिए FICCI, Fitness3 65 और AICPE ने लोगों से अपील की है कि हर स्कूल, कॉलेज, विश्वविद्यालय, कोर्पोरेट और समुदाय में खेल प्रतियोगिताओं का आयोजन किया जाए, वहीं सभी को कम से कम एक खेल में हिस्सा लेने की सलाह दी है.

इस बार इन्हें मिलेगा राजीव गांधी खेल रत्न पुरस्कार- 

दीपा मलिक: पैरा एथलेटिक्स

बजरंग पूनिया: कुश्ती

इन्हें मिलेगा अर्जुन पुरस्कार- 

रविंद्र जडेजा: क्रिकेट

पूनम यादव: क्रिकेट

गुरप्रीत सिंह संधू: फुटबॉल

तेजिंदर पाल सिंह तूर: एथलेटिक्स

मोहम्मद अनस: एथलेटिक्‍स

स्वप्ना बर्मन: एथलेटिक्‍स

सुरेंद्र सिंह गुज्जर: पैरा खेल एथलेटिक्स

चिंगलेनसना सिंह कांगुजाम: हॉकी

अजय ठाकुर: कबड्डी

गौरव सिंह गिल: मोटरस्पोर्ट्स

अंजुम मुदगिल: निशानेबाजी

हरमीत देसाई: टेबल टेनिस

संदीप गुप्ता: टेबल टेनिस

पूजा ढांडा: कुश्ती

फवाद मिर्जा: घुड़सवारी

प्रमोद भगत: पैरा खेल-बैडमिंटन

सिमरन सिंह शेरगिल: पोलो

एस भास्करन: बॉडी बिल्डिंग

सुंदर सिंह गुर्जर: पैरा स्पोर्ट्स

बी साई प्रणीत: बैडमिंटन

इन्हें मिलेगा ध्‍यान चंद पुरस्‍कार- 

मैनुअल फ्रेडरिक्स: हॉकी

अनूप बासक: टेबल टेनिस

मनोज कुमार: कुश्ती

नितिन कीर्तने: टेनिस

सी लालरेमसांगा: तीरंदाजी

इन्हें मिलेगा द्रोणाचार्य पुरस्कार- 

मोहिंदर सिंह ढिल्लन: एथलेटिक्स

संदीप गुप्ता: टेबल टेनिस

विमल कुमार: बैडमिंटन

संजय भारद्वाज: क्रिकेट 

रामवीर सिंह खोखर: कबड्डी 

मर्जबान पटेल: हॉकी


Conclusion:
ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.