ଦୁବାଇ: ୟୁନାଇଟେଡ ଆରବ ଏମିରେଟ୍ସର ମାର୍ସ ମିଶନ୍(United Arab Emirate's Mars Mission, EMM) ଏବଂ ନାସାର MAVEN ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଆକାଶରେ "ପ୍ୟାଚି" ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା("patchy" proton auroras) ସନ୍ଧାନ କରିଛି, ଯାହା ଲାଲ ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏକ ନୂତନ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଦୁଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତେବେ Aurora ହେଉଛି ଏକ ସୁନ୍ଦର ଆଲୋକ, ଯାହା ଆକାଶରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଉଚ୍ଚ ଅକ୍ଷାଂଶ(high-latitude) ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେପରିକି ଉତ୍ତର ଆଲୋକ କିମ୍ବା ପୃଥିବୀରୁ ଦେଖାଯାଇଥିବା ଅରୋରା ବୋରେଲିସ୍ ।
ଯେତେବେଳେ ସୌର ପବନ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ଏବଂ ମନ୍ଥର ଗତିରେ ଅଲଟ୍ରା-ବାଇଗଣି ରଶ୍ମି ନିର୍ଗତ କରେ ସେତେବେଳେ ନୂତନ ଅରୋରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ଦ୍ବାରା ଠାବ କରାଯାଇଛି । ଏମିରେଟ୍ସ ମାର୍ସ ଅଲଟ୍ରାଭାଓଲେଟ୍ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋମିଟର(EMUS) ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ଡେସାଇଡ ଡିସ୍କର ସ୍ନାପସଟରେ ଏହା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଗ୍ରହର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଅରୋରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ସେତେବେଳେ ଗ୍ରହର ଛୋଟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ହୋଇଯାଏ, ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ତୀବ୍ର ସ୍ଥାନୀୟ ଶକ୍ତିକୁ ସୂଚିତ କରେ ।
EMMର ସାଇନ୍ସ ଲିଡ୍ ହେସା ଅଲ୍ ମାଟ୍ରୋସି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି "patchy" ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା ବିଷୟରେ ଆମର ଆବିଷ୍କାର ବର୍ତ୍ତମାନ EMM ଦ୍ୱାରା ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଲମ୍ବା ତାଲିକାରେ ଏକ ନୂଆ ଘଟଣା ଯୋଡିଛି ଏବଂ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆମର ମତକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିଛି ।" EMM ହୋପ୍ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଘଟଣାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛି, ଯାହା ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଏବଂ ଚୁମ୍ବକମଣ୍ଡଳୀୟ(magnetospheric dynamics) ବିଷୟରେ ଆମର ବୁଝାମଣାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି ।
ମାଟ୍ରୋସି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି ନୂତନ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଗୁଡିକ MAVEN ତଥ୍ୟ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ସମ୍ଭାବନା ଉପରୁ ପରଦା ହଠାଇଛି । ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରାରେ spatial variability ଉପରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପ୍ରଥମ ଥର ବିଶ୍ବର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଦେଖାଇଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ଥର ସେମାନେ ଏହି ପ୍ୟାଚି ଗଠନକୁ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ନୀରିକ୍ଷଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଲେ ବୋଲି ଜିଓଫିଜିକାଲ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଲେଟର୍ସ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅଧ୍ୟୟନର ମୁଖ୍ୟ ଲେଖକ ଏମ୍ଏମ୍ ବିଜ୍ଞାନ ଦଳର ସଦସ୍ୟ ମାଇକ୍ ଚାଫିନ୍ କହିଛନ୍ତି ।
ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ, ଏହି ୱେଭଲେଙ୍ଗ୍ଥ କେବଳ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ପରମାଣୁ ଦ୍ବାରା ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଆମକୁ, ଅରୋରାଲ୍ ନିର୍ଗମନ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ସୁପର ଏନର୍ଜଟିକ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ପରମାଣୁ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥାଏ । EMM ଏବଂ MAVEN ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଏକ ଡାଟା ସେୟାରିଂ ଚୁକ୍ତି MAVEN ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ପ୍ଲାଜମା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ବ୍ୟବହାର କରି ନୂତନ EMM ପ୍ରତିଛବି ଗୁଡିକର ବିଶ୍ଳେଷଣକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି, ଯାହା 2014 ଠାରୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ବର୍ଣ୍ଣିତ କରିଆସୁଛି ।
MAVEN ଏବଂ ESA ର (ୟୁରୋପୀୟ ସ୍ପେସ୍ ଏଜେନ୍ସି) ମାର୍ସ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ମିଶନ୍ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ସାଧାରଣ ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଗୁଡିକ ଏହି ଅରୋରାକୁ ସମତଳ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏବଂ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ସମାନ ଭାବରେ ବିତରଣ ହୋଇଥିବା ଦର୍ଶାଏ । ଅପରପକ୍ଷେ, EMM ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା ଉପରେ ନଜର ରଖିଛି, ଯାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗତିଶୀଳ ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଦେଖାଯାଉଛି ବୋଲି ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ।
ଏହି "ପ୍ୟାଚି ପ୍ରୋଟନ୍ ଅରୋରା" ଫର୍ମ ଯେତେବେଳେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଅଶାନ୍ତ ଅବସ୍ଥା ଚାର୍ଜ ହୋଇଥିବା କଣିକାକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ସିଧାସଳଖ ବନ୍ୟା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚମକି ଉଠେ ବୋଲି ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି । ୟୁଏଇର ହୋପ୍ ମିଶନ୍ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ମିଶନ୍ ସମୟରେ ଏକାଧିକ ଥର ପ୍ୟାଚି ଅରୋରା ନୀରିକ୍ଷଣ କରିଛି, ଏଥିରୁ ଅରୋରାର ଆକାର ସର୍ବଦା ସମାନ ରହିନଥାଏ ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି । ଚାଫିନ୍ କହିଛନ୍ତି, "ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବିଷ୍କାର ପାଇଁ ଆମର ଆଶା ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି ଏବଂ ଆଗକୁ କଣ ହେବ ତାହା ଦେଖିବା ପାଇଁ ମୁଁ ବହୁତ ଉତ୍ସାହିତ ଅଛି ।"
