ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ପ୍ରତିବର୍ଷ 24 ଡିସେମ୍ବରକୁ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାହକ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଗ୍ରାହକ ଆନ୍ଦୋଳନର ମହତ୍ତ୍ବ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଏବଂ ଦାୟିତ୍ବ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ସଚେତନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଏହା ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
ଇତିହାସ-
- ଏହି ଦିନ ଉପଭୋକ୍ତା ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ, 1986 ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ସହମତି ଗ୍ରହଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
- ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଦ୍ରବ୍ୟ, ସେବା ଅଭାବ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସ ପରି ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଏହି ନିୟମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ।
- ସଂସଦ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା ବିଲ୍, 2019କୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି, ଯାହା ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି । ଠିକ ସମୟରେ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରଶାସନ ତଥା ଗ୍ରାହକଙ୍କ ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
- ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ସମ୍ମତି ଗ୍ରହଣ କରିବା ପରେ ଏହା ଏକ ଆକ୍ଟରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି, ଯାହାକି ଏକ ଗ୍ରାହକ ଭାବରେ ଏକ ଅଧିକାର ଭାବରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଉପଭୋକ୍ତା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରାଧିକରଣ, CCPA ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସହିତ ଜଡିତ ।
- ନୂତନ ନିୟମ ତିନି ଦଶନ୍ଧିରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା ଉପଭୋକ୍ତା ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ, 1986 କୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଛି। ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସରୁ ଗ୍ରାହକଙ୍କ କ୍ଷତିକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ CCPA ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବ ।
- ଉତ୍ପାଦଗୁଡିକ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଏବଂ ଫେରସ୍ତକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବା ସହିତ ଏଜେନ୍ସି ଶ୍ରେଣୀ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିପାରିବ ।
ଏହି ବର୍ଷ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାହକ ଦିବସ ‘ସ୍ଥାୟୀ ଗ୍ରାହକ’ ଥିମ୍ ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଜୈବ ବିବିଧତା କ୍ଷତିର ବିଶ୍ବ ସଙ୍କଟ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ତ୍ବରିତ କାର୍ଯ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ଉପଭୋକ୍ତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗ୍ରାହକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରିବେ । ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଠିକ ସମୟରେ ସମାଧାନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଗ୍ରାହକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ ଦ୍ବାରା ନିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଅଟେ ।
ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ 2019 ରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତି-
ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ, 1986 ବିଷୟରେ ତଥ୍ୟ ଜାଣିବା ଉଚିତ୍-
ଏହି ନିୟମ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥର ଉତ୍ତମ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଉପଭୋକ୍ତା ପରିଷଦ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାଏ। ଏହି ଆକ୍ଟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ସେବା ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସ ପରି ସମସ୍ତ ଶୋଷଣର ଉପାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
ଏହି ସୁରକ୍ଷାକର୍ମୀମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କିମ୍ବା ପ୍ରତିଷେଧକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା କ୍ଷତିପୂରଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି । ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ଅଧୀନରେ ଆସେ । ଏହା ଆକ୍ଟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଧିକାର ଗୁଡିକ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 14 ରୁ 19 ରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ଅଧିକାର ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
ବ୍ୟୁରୋ ରିପୋର୍ଟ, ଇଟିଭି ଭାରତ
