ବିବିଧ ଐତିହ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାର ଏକ ନିଆରା ମିଳନର ମୂକ ସାକ୍ଷୀ ଭାରତ ବର୍ଷ । ଇଂରେଜଙ୍କ ଜୁଲମରେ ନଇଁ ନଯାଇ ଏହାର କଡା ପ୍ରତିବାଦ କରି ସ୍ବାଧୀନତା ହାସଲ କରିଥିଲା ଦେଶ । ସ୍ବାଧୀନତାକୁ ଏବେ 72 ବର୍ଷ ବିତିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ବି ଜୀବିତ ଅନେକ ପୁରାତନ ସଂସ୍କୃତ ପରମ୍ପରା । ଭାରତ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦେଶ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଠାରେ ରହିଛି ହଜାର ହଜାର ମନ୍ଦିର । ଆଉ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନ୍ଦିରର ସୃଷ୍ଟି ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପଛରେ ରହିଛି ଏକ ସୁନ୍ଦର କିମ୍ବଦନ୍ତୀ । ଯାହା ହୁଏତ ଖୁବ କମ ଲୋକେ ଜାଣିଥିବେ ।
ସାଧାରଣତଃ ମୂଷା ଦେଖିଲେ ଲୋକେ ଭୟ କରୁଥିବା ବେଳେ ରାଜସ୍ଥାସନର ବିକାନେରରେ ରହିଛି ଏକ ଏପରି ମନ୍ଦିର ଯେଉଁଠାରେ ଏହି ମୂଷାଙ୍କର ରହିଛି ପବିତ୍ର ମାନ୍ୟତା । ଏ ହେଉଛି ବିକାନେରର ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କର୍ଣ୍ଣୀ ମାତା ମନ୍ଦିର ବା ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୂଷା ମନ୍ଦିର । ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରାୟ 20,000 ମୂଷା ରହିଥିବା ବେଳେ ଏହାକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଜମେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ଓ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଭିଡ । ତେବେ ମନ୍ଦିରରେ ମୂଷାଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ନେଇ ରହିଛି ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ । ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ ପୁରାତନ କାଳରେ ମାତା କର୍ଣ୍ଣୀ ଦେପା ନାମକ ଜନୈକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଦେପା ଜଣେ ଦୟାବାନ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ସବୁବେଳେ ଗରବୀ ଓ ଦୁଃଖୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଆଗଭର ।
ଏମିତିରେ ମାତା କର୍ଣ୍ଣୀ ତାଙ୍କ ସାନ ଉଭଣୀ ଗୁଲାବ ସହ ସ୍ବାମୀଙ୍କ ଦ୍ବିତୀୟ ବିବାହ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ପତ୍ନୀଙ୍କ ଇଚ୍ଛା କ୍ରମେ ଦେପା ଓ ଗୁଲାବଙ୍କ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା । ଉଭୟଙ୍କ ଔରସରୁ 4 ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବକନିଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ଏକଦା ପାଣି ଟାଙ୍କିରେ ଭୁଲବଶତଃ ପଡିଯାଇଥିଲେ । ପୁଅକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ମାତା କର୍ଣ୍ଣୀ ଯନରାଜଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରାଣ ଭିକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ହେଲେ ସେହି ସମୟ ସୁଦ୍ଧା ତାଙ୍କ ସାନ ପୁଅ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତି କରିସାରିଥିଲେ । ଆଉ ସେ ଗୋଟିଏ ମୂଷା ଭାବେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ମାତା କର୍ଣ୍ଣୀଙ୍କ ଆଶ୍ବାସନା ଦେଇ ଯମରାଜ କହିଥିଲେ କି ମୂଷାର ଆଗାମୀ ସମସ୍ତ ପୀଢି ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ହିଁ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ପରେ ମୂଷାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସେମାନେ ମଣିଷ ଭାବେ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନେବେ । ସେବେଠାରୁ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ 20,000 ମୂଷା ରହି ଆସୁଛନ୍ତି ।
କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଂ, ଏହା ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ବାସ ଅଛି କି ଯଦି କୌଣସି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମନ୍ଦିରରେ ଧଳା ମୂଷା ଦେଖନ୍ତି ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସୌଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ । ସେପଟେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ଯତ୍ନ ପୁରାତନ କାଳରୁ ଦେପାବତ ପରିବାର ଦ୍ବାରା ଜାରି ରହିଛି । ଏଥିସହ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ପାଇଁ ରହିଛନ୍ତି 513 ଦେପାବତ । ଯେଉଁମାନେ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ଦାୟିତ୍ବ ସମ୍ଭାଳିଥାଆନ୍ତି । ବିଧିକ୍ରମେ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ପରେ ପ୍ରଥମେ ମୂଷାଙ୍କୁ ଭୋଗ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ମୂଷାମାନେ ଖାଇ ସାରିବା ପରେ ଏହି ଅଇଁଠା ଭୋଗକୁ ଭକ୍ତଙ୍କୁ ବାଣ୍ଟି ଦିଆଯାଇଥାଏ । କିଛି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମନ୍ଦିରରେ ମୂଷାମାନଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ମଧ୍ୟ ପିଇବାକୁ ଦେଇଥାଆନ୍ତି । ଏପରି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି କି ମନ୍ଦିରରେ ମିଠା ପ୍ରସାଦ ସେବନ ଦ୍ବାରା ଅଧିକାଂଶ ମୂଷାଙ୍କୁ ଡାଏବେଟିସ ରହିଛି ।
ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମୂଷାଙ୍କୁ ଏତେ ପବିତ୍ର ମାନନ୍ତି କି ଏହା କେବେ କୌଣସି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ହାନି କରି ନଥାଆନ୍ତି । ଅନ୍ୟପଟେ ଯଦି କୌଣସି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମୂଷାଙ୍କୁ ହାନି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ ବା ମାରି ଦେଇଥାଏ ତେବେ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା ପାଇଁ ଏକ ସୁନା କିମ୍ବା ରୂପାର ମୂଷା ମନ୍ଦିରକୁ ଦାନ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଅନ୍ୟପଟେ କିଛି ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଶ୍ବାସ ଏପରି ମଧ୍ୟ ରହିଛି କି ଏହି ମୂଷାମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଏକ ଯୁଦ୍ଧରୁ ପଳାୟନ କରିଥିବା କିଛି ବୀର ଜବାନ । ଏମାନେ ମାତାଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିବା ବେଳେ ମାତା ଏମାନଙ୍କୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜନ୍ମରେ ମୂଷା ହୋଇ ଜନ୍ମ ନେଇ ମନ୍ଦିରରେ ରହିବାର ବରଦାନ ଦେଇଥିଲେ । ଆଉ ସବୁଠାରୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକର କଥା ହେଉଛି କି ଏତେ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୂଷା ଥାଇ ମଧ୍ୟ ମନ୍ଦିରରେ କୌଣସି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ଅସୁସ୍ଥତା କିମ୍ବା ରୋଗର କୌଣସି ଖବର ନାହିଁ ।
