ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ପ୍ରକୃତି ତାର ଅସୀମ ଜ୍ଞାନ ବଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷକୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ଯେପରିକି ଆମର ଆଙ୍ଗୁଠି ଚିହ୍ନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଚକ୍ଷୁର କନୀନିକା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଆମର ଧାରଣା ଠାରୁ ଚିନ୍ତାଧାରା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଆମର ପ୍ରତିଭା ଠାରୁ ସଫଳତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । ମାନବୀୟ ଅନନ୍ୟତା ବିଷୟରେ ଏହି ଗଭୀର ସତ୍ୟ ଆମ ସମାଜର ପରିଭାଷିତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହୋଇଛି ଏବଂ ଆମର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହି ଅନନ୍ୟତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିବା ଉଚିତ ।
'ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ଜନ୍ମଗତ ପ୍ରତିଭା':
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର କିଛି ଜନ୍ମଗତ ପ୍ରତିଭା ଅଛି, କେତେକ ଚମତ୍କାର ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରତିଭା ସହିତ ତ ଆଉ କେତେକ ସୃଜନଶୀଳତାର ପ୍ରତିଭା ସହିତ ଏବଂ କେତେକ କ୍ରୀଡା କୌଶଳ ଏବଂ ବୃତ୍ତିଗତ ବୁଦ୍ଧି ସହିତ ଜନ୍ମ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏହି ଅନନ୍ୟତାକୁ ଅନୁଭବ କରି ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଏକଦା କହିଥିଲେ, "ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ମଣିଷର ଭିତରେ ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ପୂର୍ଣ୍ଣତାର ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରକାଶ।"
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି (NEP)2020:
ପିଲାଟିର ପ୍ରକୃତ ପ୍ରତିଭାକୁ ସାମ୍ନାକୁ ଆଣିବା ତଥା ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ପସନ୍ଦର ଶିକ୍ଷାଗତ ଓ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବହିର୍ଭୂତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସୃଜନଶୀଳ ଢଙ୍ଗରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବା, ଆମ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ପାଇଁ ଏକ କଠିନ ଆହ୍ବାନ ହୋଇ ରହିଆସିଛି । ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରକ ଭାବରେ ଆମର ଭୂମିକା ହେଉଛି ପିଲାଟିର ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜ ପସନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଉତ୍କର୍ଷ ହାସଲ କରିପାରିବ । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି (NEP) 2020ରେ, ଆମେ ପ୍ରତିଭାକୁ କିପରି ପରିଭାଷିତ ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିପାରିବା ସେନେଇ ଏକ ଆଦର୍ଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଛି । ଏହା ଏକ ଦାର୍ଶନିକ ଢାଞ୍ଚା ଯାହା ଆମ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନନ୍ୟତାର ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପରେଖକୁ ପ୍ରକୃତରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିପାରେ ଓ ଏହା ଆମ ଦେଶର ଉନ୍ନତିରେ ଅବଦାନ ରଖେ ।
ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ବ୍ୟାପକ ସଂସ୍କାର:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ନେତୃତ୍ୱ ଅଧିନରେ, ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ବ୍ୟାପକ ସଂସ୍କାର ଅଣାଯାଇଛି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ପିଲାମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଗତ ଯାତ୍ରା ସର୍ବଦା ରୋମାଞ୍ଚକ ଓ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପାରିବ ଓ ପାଠପଢ଼ା ସମୟରେ କିମ୍ବା ପରୀକ୍ଷା ସମୟରେ କୌଣସି ଚାପ ଏବଂ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଆମର ଶିକ୍ଷାଗତ ସଂସ୍କାରର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ, ମୂଳ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଗବେଷଣାର ସର୍ବୋଚ୍ଚସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିଖିବା ଏକ ଦାୟିତ୍ୱ ନୁହେଁ ବରଂ ଆନନ୍ଦଦାୟକ କାର୍ଯ୍ୟ:
କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ, ଯୁବ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାଲ ବାଟିକା ଓ ଖେଳଣା ଆଧାରିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟାପକ ସନ୍ଦେହକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆଜି NEP କାରଣରୁ ଏହି ଅଭିନବ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷାରେ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଛି, ଯାହା ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଛି । ଯାହଦ୍ବାରା ଶିଖିବା ଏକ ଓଜନିଆ ଦାୟିତ୍ୱ ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ଆନନ୍ଦଦାୟକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଆମର ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହା ସ୍ୱୀକାର କରେ ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ତାର ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରତିଭା ଅନୁସାରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହୁଏ ।
ଜୀବନର ମାର୍ଗ ସରଳରେଖା ନୁହେଁ ଅଙ୍କାବଙ୍କା:
ଆମର ଏହି କ୍ରେଡିଡ ଟ୍ରାନ୍ସଫର ନୀତି ଯାହା ଏକାଡେମିକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ କ୍ରେଡିକ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ଏହା ଏକ ଅଭିନବ ପଦକ୍ଷେପ । ଏହା ବିଶ୍ୱାସ କରେ ଯେ ଜୀବନର ମାର୍ଗ ସବୁବେଳେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ହୋଇନଥାଏ , ବରଂ ଅଙ୍କାବଙ୍କା ହୋଇଥାଏ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଗତି ଗତିରେ ହୋଇପାରେ । ନିଜ ରୁଚି ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା, ବ୍ୟବହାରିକ ଅଭିଜ୍ଞତା ହାସଲ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ରୋକି ପାରନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଫେରିଯାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ ସଫଳତା କାମରେ ଆସିଥାଏ ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କ୍ରେଡିଟ୍ ରେକର୍ଡରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଏ । ଏହି ଅନୁକୂଳନଶୀଳତା ଦର୍ଶାଏ ଯେ ଶିଖିବାର ଦ୍ୱାର ସର୍ବଦା ଖୋଲା ରହିଥାଏ, ଯାହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନର ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଶିକ୍ଷଣ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଫେରାଇ ଆଣେ ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ 'ପରୀକ୍ଷା ପେ ଚର୍ଚ୍ଚା':
ସରକାର ଏଭଳି ସଂସ୍କୃତିକୁ ଆଗକୁ ବଢାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧ, ଯେଉଁଠି ପରୀକ୍ଷାରେ ସଫଳତା କେବେବି ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱକୁ ଉଠିପାରିବ ନାହିଁ ଓ ଯାହାଦ୍ବାରା ଆମ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ମାନସିକ ସୁସ୍ଥତାରେ ବିପଦ ରହିବ ନାହିଁ । ଏହି ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆହ୍ୱାନକୁ ଚିହ୍ନି, ଆମ ସରକାର ପରୀକ୍ଷା ସହ ଜଡିତ ମାନସିକ ଚିନ୍ତାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଏକ ଜାତୀୟ ପ୍ରାଥମିକତା ହୋଇଯାଇଛି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଏହି ଅଭୂତପୂର୍ବ 'ପରୀକ୍ଷା ପେ ଚର୍ଚ୍ଚା' ପ୍ରୟାସ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଅଭିଭାବକ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ପ୍ରତି କିପରି ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ପାଇଁ ଆମର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ପିତାମାତା ତଥା ଅଭିଭାବକଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା, ଏବେ ପରୀକ୍ଷା ଚିନ୍ତାକୁ ଜାତୀୟ ଡାଇଲଗରେ ପରିଣତ କରିଛି । ଅନେକ ବର୍ଷ ହେଲା ପରୀକ୍ଷାକୁ ନେଇ ରହିଥିବା ଚିନ୍ତାକୁ ଦୂର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ମାନସିକ ଚିନ୍ତା ଓ ଅନାବଶ୍ୟକୀୟ ଚାପ ପକାଉଥିଲା । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନିଜ ଜୀବନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ନିଆଯାଇଥିବା ବ୍ୟବହାରିକ ଟିପ୍ସଗୁଡ଼ିକୁ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଭଲ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନେ ଏକ ଅସୁବିଧାମୁକ୍ତ ଏବଂ ଚାପମୁକ୍ତ ସର୍ବୋତ୍ତମ ପରୀକ୍ଷା ପ୍ରଦର୍ଶନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରକୃତ ନେତୃତ୍ୱର ଏକ ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଆମେ ଜଣେ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ନେତାଙ୍କ ସାକ୍ଷୀ, ଯିଏ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ, ଯିଏ ଦେଶ ନିର୍ମାଣରେ ଯୋଗଦାନ ଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରଗତି ଦିଗରେ ଦେଶର ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଅଗ୍ରଗତି ସୁନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତି ।
ପିତାମାତା ଓ ସଭ୍ୟ ସମାଜ ହେଉଛନ୍ତି ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର କେନ୍ଦ୍ର:
ପିତାମାତା ଓ ସଭ୍ୟ ସମାଜ ହେଉଛନ୍ତି ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର କେନ୍ଦ୍ର । 'ପରୀକ୍ଷା ପେ ଚର୍ଚ୍ଚା', ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶର ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଉଜାଗର କରିବାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ହୋଇଛି । ଏହା ଏଭଳି ଏକ ମାନସିକତା ଯାହା ଦ୍ୱାରା କେବଳ ଦଶମ ଏବଂ ଦ୍ୱାଦଶ ବୋର୍ଡ ନୁହେଁ, ବରଂ ସମସ୍ତ ବୟସର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ପ୍ରସାରିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରୀକ୍ଷା ସହିତ ଚାପ ଏବଂ ଚାପକୁ ଶିକ୍ଷାର ସମସ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟାୟରୁ ଦୂର କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
One sizes fits all ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତନ:
ରବିନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଶବ୍ଦରେ, "ନିଜର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଜ୍ଞାନ ବା ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ରଖନାହିଁ, କାରଣ ସେ ତୁମ ସମୟରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଅନ୍ୟ ସମୟରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଛନ୍ତି ।" ଶିକ୍ଷାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରତି ଆମର ଆଭିମୁଖ୍ୟ, ଏହି ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଶିକ୍ଷାରେ ଚାପ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଧାରଣାକୁ ଏହି ବୁଝାମଣା ଦ୍ୱାରା ବଦଳାଇବାକୁ ପଡିବ ଯେ, ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ଏକ ଲାଳନପାଳନକାରୀ ପରିବେଶରେ ବିକଶିତ ହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ପରିବାର ଏକାଠି ହୋଇ ଏପରି ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଉନ୍ନତି କରିପାରିବେ, ସେତେବେଳେ ସଫଳତା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଆସିଥାଏ । ଶ୍ରେଣୀଗୃହରୁ ଖେଳ ପଡ଼ିଆ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ବୃତ୍ତିଗତ ତାଲିମ କେନ୍ଦ୍ର ଠାରୁ ଗବେଷଣାଗାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଆମକୁ ଏପରି ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପଡିବ ଯେଉଁଠାରେ ବିବିଧ ପ୍ରତିଭା ଚମକି ପାରିବେ ଏବଂ ବିକଶିତ ହୋଇପାରିବେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ଥାନ ଦେବା ପାଇଁ ଏକ-ଆକାର-ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ (One sizes fits all) ଭଳି ପାରମ୍ପରିକ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି ।
ଦକ୍ଷତାର ଯୋଗ୍ୟତା ଅଛି:
ଆମେ ବିକାଶିତ ଭାରତ ଆଡ଼କୁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଅଗ୍ରଗତି କରୁଥିବା ବେଳେ, ଆମର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜାତୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଆମେ ଜାଣିଛୁ ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦକ୍ଷତାର ଯୋଗ୍ୟତା ଅଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯାତ୍ରାର ମୂଲ୍ୟ ଅଛି, ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ଉତ୍କର୍ଷତା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଅନନ୍ୟ ପଥ ଆବିଷ୍କାର କରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି । ଯେତେବେଳେ ଆମେ ବିବିଧ ପ୍ରତିଭାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁ, ଆମେ ଆମ ସମାଜର ଗଠନକୁ ମଜବୁତ କରୁ ଏବଂ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମର ରାଷ୍ଟ୍ରର କ୍ଷମତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁ ।
ଶିକ୍ଷାର ରୂପାନ୍ତର, ଏକ ଜାତୀୟ ମିଶନ:
ଆଜି, ମୁଁ ଆମ ମହାନ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିତାମାତା, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ କରୁଛି । ଶିକ୍ଷାର ରୂପାନ୍ତର କେବଳ ଏକ ସରକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ନୁହେଁ - ଏହା ଏକ ଜାତୀୟ ମିଶନ । ଯାହା ଆମର ସାମୂହିକ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ସହଭାଗୀତା ଦାବି କରେ । ଆମେ ସେତେବେଳେ ଆମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରି ପାରିବା ଯେତେବେଳେ ସରକାର ଓ ସଭ୍ୟ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ଓ ସହଭାଗୀତାରେ ଆମର ନୀତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପରିଭାଷିତ କରିବ ।
ପିଲାଙ୍କ ଅନନ୍ୟତାରେ ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତର ଅନନ୍ୟତା:
ଆମ ପିଲା ଆମ ଭବିଷ୍ୟତ ।ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦକ୍ଷତା ବଳରେ ଚମକିବେ ଓ ଦେଶକୁ ଗର୍ବିତ କରିବେ । ଏକ ଉଜ୍ୱଳ ଭବିଷ୍ୟତ ଆମକୁ ଆହ୍ୱାନ କରୁଛି । ଆମେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାଙ୍କ ଅନନ୍ୟତାରେ ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତର ଅନନ୍ୟତା ରହିଛି । ଆମର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ଅବଦାନକୁ ଆହୁରି ସୁନ୍ଦର କରିବା ପାଇଁ ଚାପମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟ ହେବ ।
