हैदराबाद Space Travel : अंतराळ प्रवासाचा अंतराळवीरांच्या रोगप्रतिकारक शक्तीवर गंभीर परिणाम होऊ शकतो, असं एका अभ्यासात दिसून आलं आहे. अशा प्रवासामुळं त्यांना आजारपण आणि संसर्ग होण्याची शक्यता असते. अंतराळातील सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षण वातावरणाचा मानवी शरीराच्या नैसर्गिक संरक्षणावर परिणाम होऊ शकतो, असा संशोधकांना संशय आहे. अनुवांशिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून, कॅनडाच्या मॅकगिल विद्यापीठातील संशोधकांनी तीन महिन्यांत आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक किंवा ISS वरील उंदरांच्या आतडे, कोलन आणि यकृतातील बदलांचं विश्लेषण केलंय.
रोगप्रतिकारक शक्ती कमी : जर्नल ऑफ स्पेस मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, अंतराळात दीर्घकाळ घालवलेल्या अंतराळवीरांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झाल्याचं दिसून आलं आहे. संशोधकांनी अंतराळ मोहिमेपूर्वी, तसंच नंतर अंतराळवीरांच्या रक्तच्या नमुन्यांचं विश्लेषण केलंय. तेव्हा अंतराळवीरांच्या पांढऱ्या रक्त पेशींच्या उत्पादनात लक्षणीय घट झाल्याचं आढळून आलं. या पेशी मानवी शरीरात संक्रमणाविरूद्ध लढा देतात. कमी गुरुत्वाकर्षणात अंतराळवीर राहिल्यामुळं रोगप्रतिकारक प्रणालीच्या सामान्य कार्यामध्ये बिघाड होतो. ज्यामुळं अंतराळवीरांना सर्दी, फ्लू सारख्या आजारांना बळी पडावं लागतं. शिवाय, अंतराळवीर पृथ्वीवर परतल्यानंतरही त्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झालेली दिसते. ज्यामुळं त्यांना दीर्घ कालावधीसाठी धोका उद्भवतो.
अंतराळवीरांसाठी चिंतेची बाब : "सखोल अंतराळ मोहिमांसाठी ही एक गंभीर चिंतेची बाब आहे. जिथं अंतराळवीरांना एका वेळी अनेक वर्षे प्रतिकुल वातावरणाला सामोरं जावं लागतं,"असं संशोधक डॉ. सारा जोन्स यांनी सांगितलं. "आम्हाला अंतराळवीरांच्या आरोग्यावरील धोका कमी करण्यासाठी धोरणं विकसित करणं आवश्यक आहे. दीर्घकालीन मोहिमांवर आमच्या अंतराळवीरांचं आरोग्य आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करणं आवश्यक आहे."
अंतराळ मोहिमांचा अभ्यास गरजेचा : भविष्यातील अंतराळ संशोधनावर संभाव्य परिणाम आहेत. नासा आणि युरोपियन स्पेस एजन्सी सारख्या अंतराळ संस्था मंगळावर आणि त्यापलीकडे मानवयुक्त मोहिमांसाठी योजना आखत असल्यानं, अंतराळ प्रवासामुळं होणारे रोगप्रतिकारक शक्तीचे परिणाम समजून घेणे, त्यावर उपाय करणं गरजेचं आहे.
अंतराळविरांसाठी विशेष व्यायाम : अंतराळ प्रवासादरम्यान अंतराळवीरांच्या रोगप्रतिकारक शक्तीला चालना देण्यासाठी संशोधक आधीच विशेष व्यायाम पद्धती, प्रतिकारक उपायांचा शोध घेत आहेत. मानवी शरीरावर सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाचे परिणाम पूर्णपणे समजून घेण्यासाठी तसंच प्रभावी उपाय विकसित करण्यासाठी अधिक संशोधन आवश्यक आहे. आम्ही अंतराळ संशोधनाच्या सीमा पार करत असताना, आमच्या अंतराळवीरांचं आरोग्य आणि कल्याण ही सर्वोच्च प्राथमिकता राहते. भविष्यातील मोहिमांच्या यशाची खात्री करण्यासाठी आणि ब्रह्मांडात प्रवेश करण्याचे धाडस करणाऱ्यांच्या अंतराळवीरांचे रक्षण करण्यासाठी अंतराळातील रोगप्रतिकारक शक्तीचे रहस्य उलगडणे महत्त्वाचे आहे.
हे वाचलंत का :
