लंडन UK Election : ब्रिटनमधील सरकार निवडण्यासाठी (हाऊस ऑफ कॉमन्स ) गुरुवार 4 जुलै रोजी मतदान पार पडणार आहे. यावेळी यूकेच्या 650 मतदारसंघात मतदानाची प्रक्रिया पार पडणार आहे. निवडणुकीच्या दिवशी मतदान केंद्रांवर सकाळी 7:00 ते रात्री 10:00 दरम्यान मतदान होईल. काही नागरिकांनी अगोदरच पोस्टल मतदानाचा पर्याय निवडला आहे. "फर्स्ट पास्ट द पोस्ट" प्रणाली अंतर्गत, प्रत्येक मतदारसंघात सर्वाधिक मते मिळविणारा उमेदवार त्या मतदारसंघाचा खासदार होणार आहे. 4 जुलै रोजी होणाऱ्या सार्वत्रिक निवडणुकीसाठी 4 हजारांहून अधिक उमेदवार निवडणुकीच्या रिंगणात आहेत. ब्रिटनचे विद्यमान पंतप्रधान ऋषी सुनक यांचा कंझर्व्हेटिव्ह पक्ष गेल्या 14 वर्षापासून ब्रिटनमध्ये सत्तेत आहे. गेल्या चौदा वर्षात त्यांच्या पाच वेगवेगळ्या पंतप्रधानांनी देशाचं नेतृत्व केलय. मात्र, यावेळी ब्रिटनमधील परिस्थिती वेगळी आहे. कारण ऋषी सुनक यांचा पक्ष मुख्य विरोधी पक्ष लेबर पक्षाकडून पराभूत होण्याची शक्यता आहे. यूकेच्या "फर्स्ट पास्ट द पोस्ट" निवडणूक प्रणाली अंतर्गत ब्रिटीश राजकारणावर परंपरावादी नेत्यांचं जास्त वर्चस्व आहे. त्यामुळं लहान पक्षांना संसदेत प्रतिनिधित्व मिळत नसल्याचं दिसून येत आहे. परंतु लिबरल डेमोक्रॅट्स, रिफॉर्म यूके, स्कॉटिश नॅशनल पार्टी तसंच ग्रीन्स हे इतर पक्षही निवडणुकीच्या रिंगणात उतरले आहेत.
कंझर्वेटिव्ह पक्ष : भारतीय वारसा असलेल्या सुनक यांना यूकेचं पहिले ब्रिटिश आशियाई तसंच हिंदू पंतप्रधान होण्याचा मान मिळाला. ट्रस आणि बोरिस जॉन्सन प्रशासनाच्या गोंधळानंतर सरकारमध्ये स्थिरता आणल्याबद्दल तसंच महागाई कमी केल्याबद्दल सुनक यांची त्यावेळी चर्चा होती. कंझर्व्हेटिव्ह पक्ष तसंच लिझ ट्रस यांच्या अल्पकालीन पंतप्रधानपदानंतर अडचणीत सापडलेल्या अर्थव्यवस्थेचा वारसा घेऊन, 44 वर्षीय सुनक ऑक्टोबर 2022 मध्ये सत्तेवर आले होते. ते ब्रिटनचे पंतप्रधान होणारे पहिले हिंदू नेते आहेत. सत्तेत आल्यानंतर ब्रिटनची अर्थव्यवस्था स्थिर केल्याचा दावा सुनक यांनी केला आहे. मात्र, त्याच्याकडं राजकीय निर्णयाचा अभाव असून ते सामान्य मतदारांच्या संपर्कात नसल्याचं राजकीय विश्लेषकांचं म्हणणं आहे. सुनक यांनी लिझ ट्रस यांच्याकडून पदभार स्वीकारला होता. लिझ ट्रस यांना केवळ 49 दिवसांत कर-कपातीच्या आर्थिक धोरणांमुळं पक्षाचा पाठिंबा गमवावा लागला होता.
कंझर्वेटिव्ह पक्षाची काय आहेत आश्वासने : या निवडणुकीत मतदारांना आकर्षित करण्यासाठी कंझर्वेटिव्ह पक्षानं महागाई, सार्वजनिक आरोग्य, संरक्षण खर्चात वाढ, ब्रिटनचा जीडीपी 2.5% वाढवण्याचं आश्वासन दिलं आहे. त्यासोबत देशाला मजबूत अर्थव्यवस्था करण्याचं त्यांच्या पक्षाचं लक्ष्य असल्याचं सुनक यांच्या पक्षाचं म्हणणं आहे. याशिवाय कर चुकवेगिरी, आश्रय-शोधकांना रवांडामध्ये पाठवण्याचं मतदारांना वचन दिलं आहे.
मजूर पक्ष : आगामी निवडणुकीत मजूर पक्षाचे नेते केयर स्टारमर यांना पंतप्रधानपदी सर्वाधिक पसंती मिळतेय. त्यांनी या आगोदर मानवाधिकार महाधिवक्ता, सरकारी वकील म्हणूक काम केलं आहे. त्यांना ब्रिटनमध्ये यावेळी सर्वाधिक मतदारांनी पसंती दिली आहे. आगामी निवडणुकीच्या विजयानंतर ते पंतप्रधानपदी विराजमान होण्याची शक्यता आहे. एप्रिल 2020 मध्ये जेरेमी कॉर्बिन यांच्याकडून त्यांनी कार्यभार स्वीकारला होता. स्टारमर यांनी त्यांच्या पक्षातील सेमिटिझमची पाळेमुळं उखडून टाकल्याबद्दल त्यांचं कौतुक होत आहे.
मजूर पक्षाची आश्वासनं : 10 वर्षांच्या पायाभूत सुविधा धोरणांतर्गत "संपत्ती निर्मिती", गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देणे, ब्रिटनच्या पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा करणे, ऊर्जा सुरक्षिततेला चालना देणे, सरकारी मालकीच्या ऊर्जा कंपनीची स्थापना करणे, नवीन शिक्षक भरती, खासगी शाळांवर कर इत्यादी अश्वासनं मजूर पक्षानं मतदारांना दिली आहेत.
लिबरल डेमोक्रॅट्स पक्ष : लिबरल डेमोक्रॅट्स पक्षाचे नेते एड डेव्ही पहिल्यांदा 1997 मध्ये संसदेत निवडून आले होती. ते माजी अर्थशास्त्र संशोधक आहेत. त्यांनी 2012 ते 2015 पर्यंत कंझर्व्हेटिव्ह-लिबरल डेमोक्रॅट युती अंतर्गत सरकारचे ऊर्जा आणि हवामान बदल सचिव म्हणून काम केलंय.
लिबरल डेमोक्रॅट्स पक्षाची आश्वासनं? : ब्रिटनच्या आरोग्य, सामाजिक प्रणालींमध्ये सुधारणा करणं, घरी मोफत नर्सिंग केअर सुरू करणे, अक्षय ऊर्जा, घराच्या इन्सुलेशनमध्ये गुंतवणूक करणे, सीवेज-डंपिंग पाणी कंपन्यांवर कडक कारवाई करणे, मतदानाचं वय 16 वर्षापर्यंत कमी करणे, युरोपियन युनियनच्या सिंगल मार्केटमध्ये पुन्हा सामील होणे, अशी अश्वासनं लिबरल डेमोक्रॅट्स पक्षानं दिली आहेत.
रिफॉर्म यूके पक्ष : ब्रिटनच्या राजकारणात फायरब्रँड नेते म्हणून निगेल फॅरेज यांची ओळख आहे. ब्रिटनच्या सार्वत्रिक निवडणुकीत उतरत असल्याची घोषणा केल्यापासून कंझर्व्हेटिव्ह्ज पक्षासाठी ते डोकेदुखी बनले आहेत. स्थलांत्तराचे मुद्दे, ब्रिटिश मूल्यांवर लक्ष केंद्रित करण्याच्या आश्वासनांसह फॅरेज विरोधकांच्या मतदारांना आकर्षित करत आहेत. फारेज यांनी याआधी सात वेळा निवडणूक लढवली आहे. मात्र त्यांना एकदाही विजय मिळवता आलेला नाहीय. गेल्या निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाला एकही जागा जिकंता आलेली नाहीय.
रिफॉर्म यूके पक्षाची आश्वासने : स्थलांतर थांबवणे, आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थ्यांना प्रतिबंधित करणे, मानवी हक्कांवरील युरोपियन कन्व्हेन्शन सोडणे, आश्रय-शोधकांना अधिकार न्यायालयांच्या हस्तक्षेपाशिवाय निर्वासित करणे, हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करणे, असा रिफॉर्म युके पक्षाचा उद्देश आहे.
स्कॉटिश नॅशनल पार्टी (SNP) : जॉन स्वीनी मे महिन्यात अवघ्या एका वर्षात SNP स्कॉटिश नॅशनल पार्टीचे तिसरे महत्वाचे नेते आहेत. त्याच्या राजकाराणामुळं पक्षात स्थिरता आल्याचं बोललं जात आहे. SNP सध्या स्कॉटलंडमधील पुनरुत्थान झालेल्या मजूर पक्षाकच्या आव्हानांना तोंड देत आहे. ज्यामुळं त्याच्या स्वातंत्र्याच्या आशा धोक्यात येऊ शकतात. स्विनी 15 वर्षांचे असताना पक्षात प्रवेश केला होता. यापूर्वी 2000 ते 2004 पर्यंत त्यांनी पक्षाचं नेतृत्व केलंय. गेल्या निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाला 48 जागांवर विजय मिळला होता.
स्कॉटिश नॅशनल पार्टीची आश्वासनं : यूके सरकारसोबत स्कॉटिश स्वातंत्र्याबाबत वाटाघाटी करणे, युरोपियन युनियन, युरोपियन सिंगल मार्केटमध्ये पुन्हा सहभागी होणे. सार्वजनिक आरोग्य निधीला चालना देणे, यूकेच्या स्कॉटलंड-आधारित आण्विक चाचणीला प्रतिबंध करणे, गाझामध्ये तात्काळ युद्धविराम थांबवणे.
ग्रीन पक्ष : ग्रीन पार्टीच्या नेत्या कार्ला डेनियर 2011 मध्ये ग्रीन्समध्ये सामील होण्यापूर्वी एक यांत्रिक अभियंता होत्या. त्या पवन उर्जेमध्ये काम करत होत्या. कार्ला डेनियर यांनी ब्रिस्टलमध्ये नऊ वर्षे स्थानिक राजकारणी म्हणून काम केलंय. 2021 मध्ये त्यांची रामसे यांच्यासोबत ग्रीन्सच्या सह-नेतेपदी निवड झाली होती. त्यांना पर्यावरणीय धर्मादाय संस्थांसोबत काम करण्याचा अनुभव आहे. गेल्या निवडणुकीत त्यांच्या पक्षानं एक जागा जिकंली होती.
ग्रीन पक्षाची अश्वासनं : अणुऊर्जा संपुष्टात आणणे, 2040 पर्यंत UK मधून बाहेर पडणे. 40 अब्ज पौंड हरित अर्थव्यवस्थेत गुंतवणूक करणे, श्रीमंतांवर आयकरात वाढ करणे.
