नवी दिल्ली : INSAT-3DS : हवामानाची अचूक माहिती देणारा हा उपग्रह आहे. त्याला 'नॉटी बॉय' असं टोपणनाव देण्यात आलं आहे. इस्रोने दिलेल्या माहितीनुसार (GSLV-F14) शनिवारी संध्याकाळी 5.35 वाजता श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून उड्डाण केले. हे लिफ्ट-ऑफ झाल्यानंतर अंदाजे 20 मिनिटांनी जिओसिन्क्रोनस ट्रान्सफर ऑर्बिट (GTO) मध्ये तैनात केलं जाणार आहे. या रॉकेटचं एकूण सोळावं मिशन आहे. तर स्वदेशी विकसित क्रायोजेनिक इंजिन वापरून रॉकेटचं दहावं उड्डाण असणार आहे.
पृथ्वीच्या भोवताली हे काय आहे? : 'नॉटी बॉय'चं वजन 2274 किलो आहे. 51.9 मीटर लांबीचं हे रॉकेट इमेजर पेलोड, साउंडर पेलोड, डेटा रिले ट्रान्सपॉन्डर आणि सॅटेलाइट एडेड सर्च आणि रेस्क्यू ट्रान्सपॉन्डर घेऊन जाईल. ढग, धुके, पाऊस, बर्फ आणि त्याची खोली, आग, धूर, जमीन आणि महासागर यावर संशोधन करण्यासाठी याचा वापर केला जाईल.
अर्थ विज्ञान मंत्रालयाकडून निधी दिला जातो : इस्रोनं सांगितलं आहे की, INSAT-3DS उपग्रह हे भूस्थिर कक्षेत प्रस्थापित करण्याच्या तिसऱ्या पिढीच्या हवामानविषयक उपग्रहाचे फॉलो-अप मिशन आहे. याला पूर्णपणे अर्थ विज्ञान मंत्रालयाकडून निधी दिला जातो. एकदा कार्यान्वित झाल्यानंतर, उपग्रह पृथ्वी विज्ञान, हवामानशास्त्र विभाग (IMD), नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओशन टेक्नॉलॉजी (NIOT), हवामान अंदाज केंद्र आणि भारतीय राष्ट्रीय केंद्र अंतर्गत विविध विभागांसाठी काम करेल.
इस्रोचे 2024 सालातील पुढील मिशन : गगनयान 1 - ISRO आणि हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेड (HAL) यांच्यातील सहयोगी प्रयत्नांमध्ये, गगनयान 1 मिशन जानेवारी किंवा फेब्रुवारी 2024 मध्ये होणार आहे. भारताच्या मानवी अंतराळ उड्डाण कार्यक्रमाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. मंगळयान-2 (MOM 2) - मंगळयान-2 किंवा मार्स ऑर्बिटर मिशन 2 (MOM 2), ISRO चा त्याच्या यशस्वी मंगळ मोहिमेचा महत्त्वाकांक्षी पुढील भाग आहे. मंगळाच्या पृष्ठभागाचा, वातावरणाचा आणि हवामानाच्या परिस्थितीचा अभ्यास करण्याच्या उद्देशानं हे मिशन ऑर्बिटर स्पेसक्राफ्टला हायपरस्पेक्ट्रल कॅमेरा, मॅग्नेटोमीटर आणि रडारसह प्रगत वैज्ञानिक उपकरणांनी सुसज्ज करेल.
एक्स-रे पोलारिमीटर उपग्रह : 2024 मध्ये प्रक्षेपित होणारा, एक्स-रे पोलारिमीटर उपग्रह वैश्विक क्ष-किरणांच्या ध्रुवीकरणाची तपासणी करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. किमान पाच वर्षांसाठी कार्यरत असेल. ते पल्सर, ब्लॅक होल एक्स-रे बायनरी, अॅक्टिव्ह गॅलेक्टिक न्यूक्ली आणि नॉन-थर्मल सुपरनोव्हा अवशेषांचे निरीक्षण करेल. हे मिशन खगोलीय वस्तूंच्या भौतिकशास्त्रातील महत्त्वपूर्ण माहिती देईल. त्यामुळे विश्वाची सखोल माहिती मिळणार आहे.
ग्रहाचं रहस्य शोधण्यात भारताचं पहिलं पाऊल : शुक्रयान-1 - व्हीनस ऑर्बिटर मिशन अंतर्गत, इस्रोने शुक्रयान-1 हे अंतराळ यान प्रक्षेपित करण्याची योजना आखली आहे. हे मोहिम पाच वर्षांसाठी शुक्राची परिक्रमा करणार आहे. डिसेंबर 2024 किंवा 2025 मध्ये नियोजित केलेल्या या महत्त्वाकांक्षी मोहिमेचं उद्दिष्ट शुक्राच्या वातावरणाचा अभ्यास करणं हे आहे. सूर्यापासून दुसऱ्या ग्रहाचं रहस्य शोधण्यात भारताचं पहिलं पाऊल असेल.
हेही वाचा :
1 मंचरजवळ कार-टेम्पो-कंटेनरचा भीषण अपघात; तिघांचा मृत्यू
2 काँग्रेसचा आणखी एक मुख्यमंत्री भाजपाच्या वाटेवर? कमलनाथ समर्थकांसह मोठा निर्णय घेणार
3 'दंगल' गर्ल सुहानी भटनागरचं निधन, धाकट्या 'बबिता फोगट'नं अवघ्या 19 व्या वर्षी घेतला अखेरचा श्वास
