മാര്‍ച്ച് 31 ഇന്ത്യ മഹാരാജ്യത്തിന്‍റെ ഊര്‍ജ്ജമേഖലയില്‍ വന്‍ വിപ്ലവം കൊണ്ടുവരുന്ന ദിനമാണ്. അന്ന് നമ്മുടെ റെയില്‍പ്പാതകളിലൂടെ ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിനിന്‍റെ ചക്രങ്ങള്‍ ചരിത്രത്തിലേക്ക് ഉരുളും. ആവി എന്‍ജിനില്‍ തുടങ്ങി, കല്‍ക്കരിയും പിന്നിട്ട്, വൈദ്യുതിയും കടന്ന് പുതു ചരിത്രത്തിലേക്കുള്ള ഇന്ത്യന്‍ റെയില്‍വേയുടെ ചൂളം വിളിക്ക് കാതോര്‍ക്കുകയാണ് രാജ്യം .
ചെന്നൈയിലെ ഇന്‍റഗ്രല്‍ കോച്ച് ഫാക്‌ടറിയില്‍ ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിനിന്‍റെ അവസാനവട്ട നിര്‍മ്മാണപ്രവൃത്തികള്‍ പുരോഗമിക്കുകയാണ്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും കരുത്തുറ്റ ഹൈഡ്രജന് എന്‍ജിനുള്ള ട്രെയിനാണ് ഇന്ത്യ ട്രാക്കിലിറക്കുന്നതെന്ന് ഐസിഎഫ് ജനറല്‍ മാനേജര്‍ സുബ്ബ റാവു പറഞ്ഞു. ഇതുവരെ ലോകത്ത് നിര്‍മ്മിച്ച ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിന്‍ എന്‍ജിനുകളുടെ ശേഷി അഞ്ഞൂറ് മുതല്‍ അറുനൂറ് കുതിര ശക്തിയാണ്. ഇന്ത്യ നിര്‍മ്മിച്ചതാകട്ടെ 1200 കുതിരശക്തിയുള്ള എന്‍ജിനും.
ഇടിവി ഭാരത് കേരള വാട്‌സ്‌ആപ്പ് ചാനലില്‍ ജോയിന്‍ ചെയ്യാന്‍ ഈ ലിങ്കില്‍ ക്ലിക്ക് ചെയ്യുക
പരിസ്ഥിതി മലിനീകരണം തെല്ലുമില്ലെന്നതാണ് ഈ ട്രെയിനിന്‍റെ ഏറ്റവും വലിയ പ്രത്യേകത. ചെലവ് കുറവാണെന്നതും വലിയ നേട്ടമാണ്. ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിന്‍ നിരക്കുകള്‍ നിലവിലെ നിരക്കുകളെക്കാള്‍ വളരെ കുറവാണ്. ഈ ട്രെയിനില്‍ യാത്ര ചെയ്യാന്‍ കഴിയുന്ന ആളുകളുടെ എണ്ണം ഇരട്ടിയുമാണ്. ഇതും നിരക്ക് കുറയ്ക്കാന്‍ സഹായകമാകും.
2400 കോടി രൂപ പദ്ധതിക്കായി ഇതിനകം തന്നെ നിക്ഷേപിച്ചിട്ടുണ്ട്. വരും ദിവസങ്ങളില്‍ 35 ട്രെയിനുകളാണ് സര്‍വീസ് നടത്തുക. രാജ്യത്തെ ആദ്യ ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിന്‍ മാര്‍ച്ച് 31ന് ജിന്ദില്‍ നിന്ന് സോനിപഥിലേക്കുള്ള 89 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരം ഓടും. മണിക്കൂറില്‍ 140 കിലോമീറ്ററാണ് ട്രെയിനിന്‍റെ വേഗത.
നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഹൈഡ്രജന് ട്രെയിനിന് ആവശ്യമായ ഇന്ധനം ഉത്പാദിപിക്കുന്നത് എന്‍ടിപിസി യുടെ ( നാഷണല്‍ തെര്‍മല്‍ പവര്‍ കോര്‍പ്പറേഷന്‍റെ) ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഹബ്ബിലാണ്. 1.85 ലക്ഷം കോടി രൂപയാണ് നാഷണല്‍ തെര്‍മല്‍ പവര്‍ കോര്‍പ്പറേഷന്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് പദ്ധതിക്ക് വേണ്ടി നിക്ഷേപിച്ചിരിക്കുന്നത്. പുനഃസ്ഥാപിക്കാവുന്ന ഊര്‍ജ്ജോത്പാദനത്തിനായി ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഹബ്ബ് സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നത് ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ പുഡിമഡക്കയിലാണ്. പദ്ധതി ഇന്ത്യയെ ആഗോള ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഭൂപടത്തില്‍ മുന്‍നിരക്കാരായി തന്നെ അടയാളപ്പെടുത്തും. എന്താണ് ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഇത്രയേറെ പ്രാധാന്യം അര്‍ഹിക്കാന്‍ കാരണം, രാജ്യത്തിന്‍റെ ഊര്‍ജ്ജ സുരക്ഷയില്‍ പദ്ധതി എന്ത് കൊണ്ടാണ് നാഴികല്ലാകുന്നത്? പരിശോധിക്കാം
എന്ത് കൊണ്ട് ഹരിത ഹൈഡ്രജന്?
ഹൈഡ്രജന്‍റെ ഏറ്റവും സുസ്ഥിരമായ ഊര്‍ജ്ജ രൂപമാണ് ഹരിത ഹൈഡ്രജന്. ഇലക്‌ട്രോളിസിസിലൂടെയാണ് ഇത് നിര്‍മ്മിക്കുന്നത്. ചാര, നീല ഹൈഡ്രജന് ഫോസില്‍ ഇന്ധനങ്ങളെ പോലെ കാര്‍ബണ്‍ ഡൈ ഓക്‌സൈഡ് പുറന്തള്ളുമ്പോള്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് പൂര്‍ണമായും കാര്‍ബണ്‍മുക്തമാണ്. ഈ പ്രത്യേകത കൊണ്ട് തന്നെ ഉരുക്ക്, വളം, എണ്ണശുദ്ധീകരണ ശാല, ഗതാഗതം തുടങ്ങിയ മേഖലകള്‍ക്ക് കാര്‍ബണ്‍ പുറന്തള്ളല്‍ കുറയ്ക്കാന്‍ ഏറെ സഹായകമായ ഇന്ധനമാകുമിത്. 2070ഓടെ പൂര്‍ണമായും കാര്‍ബണ്‍ മുക്തമാകുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ മുന്നേറുന്ന ഇന്ത്യ പോലൊരു രാജ്യത്തിന് ഫോസില്‍ ഇന്ധനങ്ങളെ ആശ്രയിക്കുന്നത് കുറയ്ക്കാന്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് നിര്‍ണായകമായ ഒരു വഴിയാണ് തുറന്ന് നല്‍കുന്നത്. ഇതിലൂടെ കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനത്തിനും ഒരു അറുതിയാകും.
എന്‍ടിപിസിയുടെ പദ്ധതി; കാര്യങ്ങള്‍ മാറ്റി മറിക്കും
1600 ഏക്കറിലായി വ്യാപിച്ച് കിടക്കുന്നതാണ് എന്‍ടിപിസിയുടെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഹബ്ബ്. സുസ്ഥിര ഊര്‍ജ്ജ പദ്ധതികള്‍, ഇലക്‌ട്രോലൈസറുകള്‍, ഹരിത രാസ നിര്‍മാണം, ഡിസാലിനേഷന്‍ പ്ലാന്‍റുകള്‍, ട്രാന്‍സ്മിഷന്‍ കോറിഡോര്‍ എന്നിവയടക്കം ഇതില്‍ വിഭാവന ചെയ്‌തിട്ടുണ്ട്. പ്രതിവര്‍ഷം 1500 ടണ്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന്, 7500 ടണ്‍ ഗ്രീന്‍ മെതനോളും സുസ്ഥിര വ്യോമ ഇന്ധനവുമടക്കം ഹരിത ഹൈഡ്രജന് നിര്‍മ്മാണത്തില്‍ പദ്ധതിക്ക് സമഗ്രമായ സമീപനമാണ് ഉള്ളത്. പാരിസ്ഥിതിക നേട്ടങ്ങള്‍ക്കപ്പുറം പദ്ധതി ആന്ധ്രാപ്രദേശിലേക്ക് 1.85 ലക്ഷം കോടിരൂപയുടെ നിക്ഷേപവുമെത്തിക്കുന്നു. ഇതിന് പുറമെ തൊഴില്‍ സൃഷ്‌ടിക്കുകയും സാമ്പത്തിക വളര്‍ച്ചയെ ത്വരിതപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.
ദേശീയ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ദൗത്യം
ഈ മാറ്റത്തിന്‍റെ യാത്രയ്ക്ക് 2023ലാണ് രാജ്യത്തെ ദേശീയ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ദൗത്യത്തിലൂടെ തുടക്കമായത്. 2030ഓടെ അന്‍പത് ലക്ഷം മെട്രിക് ടണ്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഉത്പാദിപ്പിക്കാനാണ് പദ്ധതിയിലൂടെ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. എട്ട് ലക്ഷം കോടി രൂപയുടെ നിക്ഷേപം ആകര്‍ഷിക്കുകയും പദ്ധതിയുടെ ലക്ഷ്യമാണ്. ആറ് ലക്ഷം തൊഴില്‍ സൃഷ്‌ടിക്കാനാകുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷ. ഒപ്പം ഫോസില്‍ ഇന്ധന ഇറക്കുമതി ഒരു ലക്ഷം കോടി രൂപയിലേക്ക് കുറയ്ക്കാനാകുമെന്നും വിലയിരുത്തുന്നു. സ്ട്രാറ്റജിക് ഇന്‍റര്‍വെന്‍ഷന്‍സ് ഫോര്‍ ഗ്രീന്‍ ഹൈഡ്രജന് ട്രാന്‍സിഷന്‍ ഫണ്ടായി 13000 കോടി രൂപ അനുവദിച്ചു. ഇത് ചോദന വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാനും ചെലവ് കുറയ്ക്കാനുള്ള പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ ആവിഷ്ക്കരിക്കാനും വിനിയോഗിക്കാം. ഇതിലൂടെ ഇന്ത്യയെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഉത്പാദനത്തില്‍ ലോകത്തിന്‍റെ മുന്‍ നിരയില്‍ എത്തിക്കാന്‍ സാധിക്കും.
വെല്ലുവിളികള്‍
ഹരിത ഹൈഡ്രജന് വന്‍ സാധ്യതകള്‍ നമുക്ക് മുന്നില്‍ തുറന്നിടുമ്പോള്‍ ധാരാളം വെല്ലുവിളികളും നാം നേരിടുന്നുണ്ട്.ആവശ്യമായ വലിയ ഉത്പാദന ചെലവാണ് ഒന്നാമത്തെ പ്രശ്നം. കിലോയ്ക്ക് 3.5 ഡോളര്‍മുതല്‍ 5.5 ഡോളര്‍ വരെയാണ് ചെലവ്. ചാര, നീല ഹൈഡ്രഡന്‍റെ ഉത്പാദനച്ചെലവാകട്ടെ കിലോയ്ക്ക് 1.9 ഡോളര്‍ മുതല്‍ 2.4 ഡോളര്‍ വരെ മാത്രമാണ്. ഹരിത ഹൈഡ്രജന് നിര്‍മ്മാണത്തിന് വേണ്ടി വരുന്ന ഇലക്‌ട്രോ ലൈസര്‍ സാങ്കേതികതയും ചെലവേറിയതാണ്. ഇതിന് 500 ഡോളര്‍ മുതല്‍ 1800 ഡോളര്‍വരെയാണ് കിലോവാട്ടിന് വേണ്ടി വരുക. പരിമിതിമായ ആഭ്യന്തര ഉത്പാദന ശേഷി മാത്രമുള്ള ഇലക്‌ട്രോലൈസേഴ്‌സിനും അനുബന്ധ സാമഗ്രികളായ മെമ്പ്രയിനുകള്‍, കംപ്രസറുകള്‍, കണ്‍ട്രോള്‍ യൂണിറ്റുകള്‍ എന്നിവയ്ക്കും ഇറക്കുമതിയെ ആശ്രയിക്കേണ്ടി വരും.
ഇതെല്ലാം നിക്ഷേപകര്‍ക്ക് കനത്ത നഷ്‌ടമുണ്ടാക്കാം. ഇതിന് പുറമെ ഉത്പാദന ക്ഷമമല്ലാത്ത മൂലധന ആസ്‌തികളില്‍ നിക്ഷേപിക്കേണ്ടിയും വരും. ഇത്തരത്തിലുള്ള ദീര്‍ഘകാല നിക്ഷേപങ്ങള്‍ ആവശ്യമുണ്ടോയെന്ന ചോദ്യം നിക്ഷേപകരില്‍ നിന്നുയര്‍ന്നേക്കാം. ഇതൊരു വലിയ വെല്ലുവിളിയാണ്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ കാര്‍ബണ്‍ മുക്ത സമ്പദ്ഘടനയിലേക്കുള്ള മാറ്റത്തിന്‍റെ നയരൂപീകരണ ഘട്ടത്തിലും വെല്ലുവിളികള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലും അതീവ ശ്രദ്ധ പുലര്‍ത്തേണ്ടതുണ്ട്.
നമുക്ക് മുമ്പേ ഈ രംഗത്ത് എത്തിയവര്‍ വേഗത്തിലും ചെലവു കുറഞ്ഞ രീതികളിലും കൂടുതല്‍ കാര്യക്ഷമമായി ഇവ നടപ്പാക്കുന്നു എന്നതും രാജ്യത്തിന് വലിയ വെല്ലുവിളിയാണ് ഉയര്‍ത്തുന്നത്.
പണം കണ്ടെത്തുക എന്നതും മറ്റൊരു വെല്ലുവിളിയാണ്. ഈ രംഗത്ത് സൈറ്റ് ഫണ്ടുകള്‍ പോലുള്ള നിര്‍മ്മാണ ഇന്‍സെന്‍റീവുകളിലൂടെ നാം ഒരു ചുവട് മുന്നോട്ട് വച്ചെങ്കിലും സാമ്പത്തിക കടമ്പകള്‍ കടക്കാനുള്ള സമഗ്ര നയരൂപരേഖ അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. ദീര്‍ഘകാല ഹൈഡ്രജന് വാങ്ങല്‍ കരാറുകള്‍, ഭാഗിക വായ്‌പ ഉറപ്പുകള്‍, സബ്‌സിഡികള്‍ എന്നിവ നിക്ഷേപ വെല്ലുവിളികള്‍ കുറയ്ക്കാന്‍ സഹായകമാകും. സ്വകാര്യ മേഖലയുടെ പങ്കാളിത്തം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതും നന്നാകും.
ഇന്ത്യയ്ക്കുള്ള അവസരങ്ങള്‍
ഇന്ത്യയുടെ കൂറ്റന്‍ സുസ്ഥിര ഊര്‍ജ്ജ ശേഷിയും നൈപുണിയുള്ള തൊഴില്‍ സേനയും ഹരിത ഹൈഡ്രജന് വിപ്ലവത്തില്‍ നമുക്ക് മുതല്‍ക്കൂട്ടാണ്. വലിയ സൗര-വാത വിഭവങ്ങളുള്ള നമുക്ക് തന്ത്രപരമായ നിക്ഷേപത്തിലൂടെയും മറ്റും ചുരുങ്ങിയ ചെലവിലൂടെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് ഉത്പാദനത്തിന് സാധ്യമാകും. ഹരിത ഉരുക്ക് വ്യവസായം, ഹൈഡ്രജന് സാങ്കേതികതയ്ക്ക് സഹായം തുടങ്ങിയവയിലൂടെ ഈ മേഖലയെ കൂടുതല്‍ സമ്പുഷ്‌ടമാക്കാനാകും.
ഇതിന് പുറമെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് കയറ്റുമതിയുടെ വലിയ അവസരങ്ങളാണ് നമുക്ക് നല്‍കുന്നത്. കാര്‍ബണ്‍ വാതകങ്ങളുടെ ബഹിര്‍ഗമനം കുറയ്ക്കാനാഗ്രഹിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഇന്ത്യയുടെ ഉത്പാദന ശേഷി ഉപയോഗിക്കാനാകും. അത്തരം സമ്പദ്ഘടനകള്‍ ഇന്ത്യയുടെ ഹരിത ഹൈഡ്രജനും അതിന്‍റെ ഉപോത്പന്നങ്ങള്‍ക്കും മികച്ച വിപണിയാകും ഒരുക്കി നല്‍കുക. ഹരിത ഉരുക്ക്, അമോണിയ, സുസ്ഥിര വ്യോമ ഇന്ധനം എന്നിവയ്ക്ക് ആഗോള വിപണിയില്‍ ഇതിനകം തന്നെ ഇടം കണ്ടെത്താനായിട്ടുണ്ട്.
ഹരിത ഹൈഡ്രജനും ഊര്‍ജ്ജ സുരക്ഷയും
ഇന്ത്യയുടെ ദീര്‍ഘകാല ആവശ്യമാണ് ഊര്‍ജ്ജ സുരക്ഷ. ഇന്ത്യയുടെ ഊര്‍ജ്ജ ആവശ്യത്തിനായി 80ശതമാനം ഫോസില്‍ ഇന്ധനവും ഇറക്കുമതി ചെയ്യുകയാണ്. ഹരിത ഹൈഡ്രജനിലൂടെ ആഭ്യന്തര സുസ്ഥിര ബദല്‍ നല്‍കി ഈ അധിക ആശ്രിതത്വം കുറയ്ക്കാനാകും. ഹൈഡ്രജന് ഇന്ധനത്തിലേക്ക് മാറുന്നതോടെ നാഗരിക പരിസ്ഥിതി ഗുണനിലവാരം മെച്ചപ്പെടും. കാര്‍ബണ്‍ പുറന്തള്ളലും നൈട്രജന്‍ ഓക്‌സൈഡുകള്‍ പോലുള്ള ദോഷകരമായ വാതകങ്ങളില്‍ നിന്നും രക്ഷയാകും. ഉരുക്ക്, സിമന്‍റ് പോലുള്ള മേഖലകളില്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജനിലൂടെ മത്സരക്ഷമത ഉറപ്പാക്കാനും കാര്‍ബണ്‍ ഉപഭോഗം കുറയ്ക്കാനും വിപണി ലഭ്യത വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാനും സാധിക്കും.
നേരിടേണ്ടത്
ഹരിത ഹൈഡ്രജന് എന്ന സ്വപ്‌നം പൂര്‍ത്തിയാകാന്‍ ഇന്ത്യയ്ക്ക് ബഹുദൂരം സഞ്ചരിക്കേണ്ടതുണ്ട്. വിവിധ രംഗങ്ങളില്‍ വലിയ പരിശ്രമം കൂടിയേ തീരൂ.
1. കൈവരിക്കേണ്ടത് വന്‍ സുസ്ഥിര ഊര്‍ജ്ജം
2030ഓടെ അന്‍പത് ലക്ഷം ടണ്‍ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് എന്ന ലക്ഷ്യത്തിലേക്ക് എത്തണമെങ്കില്‍ 100-125 ഗിഗാവാട്ട് അധിക സുസ്ഥിര ഊര്‍ജ്ജ ശേഷിയുണ്ടാകണം. ഇതിനായി സൗരോര്‍ജ്ജ, വിന്‍ഡ് എനര്‍ജി പദ്ധതികളുടെ വിനിയോഗം നിര്‍ണായകമാണ്.
2. ആഭ്യന്തര ഉത്പാദന വര്‍ദ്ധന
ഇലക്‌ട്രോലൈസറുകള്‍ക്കും മറ്റ് ഹൈഡ്രജന് സാങ്കേതികതകള്‍ക്കും പ്രാദേശിക ഉത്പാദന സൗകര്യങ്ങള്‍ വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ചാല്‍ ചെലവ് കുറയ്ക്കാനും സ്വയം പര്യാപ്‌തമാകാനും സാധിക്കും.
3. നയ-നിയന്ത്രണ പിന്തുണ
കൃത്യമായ അംഗീകാരങ്ങള്‍, ഭൂമി വിനിയോഗ നയങ്ങള്‍, കയറ്റുമതി ആനുകൂല്യങ്ങള്‍ എന്നിവയിലൂടെ നിക്ഷേപങ്ങള്‍ ആകര്‍ഷിക്കാനും വേഗത്തില്‍ പദ്ധതികള്‍ നടപ്പാക്കുന്നത് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനുമാകും.
4. പൊതു-സ്വകാര്യ പങ്കാളിത്തം
സര്‍ക്കാര്‍, വ്യവസായ, അക്കാദമിക് പങ്കാളിത്തം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ നൂതനത ശക്തിപ്പെടുത്താനും ഉത്പാദനം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാനും സാധിക്കും.
ആര്‍ ആന്‍ഡ് ഡിയുടെ വിനിയോഗം
ഗവേഷണത്തിനും വികസനത്തിനുമുള്ള നിക്ഷേപം വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ച് ചെലവുകള്‍ കാര്യക്ഷമമാക്കി ഇലക്‌ട്രോലൈസറുകളും സംഭരണ മാര്‍ഗങ്ങളും തദ്ദേശീയമായിത്തന്നെ വികസിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് വേണ്ടി വരുന്ന വന്‍ ഇറക്കുമതിച്ചെലവുകളും സാമ്പത്തിക ബാധ്യതയും മറികടക്കാനാകും.
എന്‍ടിപിസിയുടെ ഹരിത ഹൈഡ്രജന് പദ്ധതി കേവലം ഒരു സാങ്കേതിക നാഴികകല്ലിനുമപ്പുറം ഇന്ത്യയുടെ സുസ്ഥിര ഭാവിയ്ക്കുള്ള പ്രതിബദ്ധത കൂടിയാണ്. ഹരിത ഹൈഡ്രജനിലൂടെ ഇന്ത്യയ്ക്ക് നമ്മുടെ ഊര്‍ജ്ജ സുരക്ഷ വെല്ലുവിളികള്‍ നേരിടാനാകും. സാമ്പത്തിക അവസരങ്ങള്‍ സൃഷ്‌ടിക്കാനും ആഗോള കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനത്തിനെതിെര പോരാടാനും കഴിയും. ലോകം കാര്‍ബണ്‍ രഹിത ഊര്‍ജ്ജ മാര്‍ഗങ്ങളിലേക്ക് ചുവട് മാറ്റുമ്പോള്‍ ഊര്‍ജ്ജ മാറ്റരംഗത്ത് ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥാനം അരക്കിട്ട് ഉറപ്പിക്കാനും ഇതിലൂടെ സാധിക്കും. കൂടുതല്‍ ഹരിതാഭവും സുസ്ഥിരവുമായ ഭാവി വരും തലമുറകള്‍ക്കായി നമുക്ക് കാത്ത് വയ്ക്കാനാകും.
Also Read: സൗരോര്‍ജ്ജത്തിലൂടെ കൃഷി എളുപ്പമാക്കിയ വനിതകൾ; രത്തന്‍പുരയിൽ മാറ്റത്തിന്‍റെ കാഹളം
