हैदराबाद : थायरॉईड हा एक सामान्य संप्रेरक-संबंधित रोग आहे. जो महिला आणि पुरुष दोघांनाही प्रभावित करू शकतो. कारणानुसार, या समस्येची तीव्रता प्रत्येक प्रकरणात बदलू शकते, परंतु ही चिंतेची बाब आहे की बहुतेक प्रकरणांमध्ये, एकदा या समस्येचे परिणाम दिसले की, पीडित व्यक्तीला नेहमीच त्याच्या आरोग्याची अधिक काळजी घ्यावी लागते. जेणेकरून थायरॉईडची पातळी नियंत्रित राहते.
योगासने लक्षणांवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतात : बंगळुरूस्थित योगगुरू आणि फिटनेस इन्स्ट्रक्टर मीनू वर्मा सुचवतात की थायरॉईड विकारांच्या लक्षणांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी योगा खूप प्रभावी ठरू शकतो. ती स्पष्ट करते की थायरॉईड विकार सामान्यतः थकवा, वजन कमी होणे किंवा वाढणे, शरीरात कमी ऊर्जा, केस आणि त्वचेच्या समस्या, कमी हृदय गती आणि कधीकधी उच्च रक्तदाब यांसारखी लक्षणे आणि परिणाम दर्शवितात. विशेषत: महिलांमध्ये थायरॉईड संप्रेरकाच्या प्रमाणात असंतुलन असल्‍यामुळे देखील अनियमित मासिक पाळी किंवा गर्भधारणेदरम्यान समस्या उद्भवू शकतात. अशा परिस्थितीत या लक्षणांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योगासनांचा सराव खूप फायदेशीर ठरू शकतो. विशेषत: काही विशेष प्रकारची योगासने थायरॉइडशी संबंधित समस्यांमध्ये आणि थायरॉईड कार्य सुधारण्यात मदत करतात. योगासनांचा नियमित सराव थायरॉईडशी संबंधित समस्यांमध्ये उपयुक्त ठरू शकतो, त्यातील काही आणि ते करण्याचे मार्ग खालीलप्रमाणे आहेत.
- लग्नाचे आसन
- प्रथम वज्रासनात बसावे
- यानंतर, चटईवर उभे असताना, खांद्याच्या सरळ स्थितीत हात जमिनीवर ठेवा आणि गुडघे आणि हातांवर उभे रहा.
- या अवस्थेत शरीराची स्थिती टेबलासारखी असावी.
- आता श्वास सोडताना तुमचा पाठीचा कणा छताकडे खेचा.
- जमिनीच्या दिशेने डोके ठेवून काही सेकंद या स्थितीत रहा आणि नंतर जुन्या स्थितीत परत या.
- हलासन किंवा नांगराची मुद्रा
- या आसनासाठी आधी योगा मॅटवर पाठीवर झोपा.
- आपले हात बाजूला ठेवा, लक्षात ठेवा की आपले तळवे जमिनीवर विश्रांती घेतात.
- आता गुडघे सरळ ठेवून दोन्ही पाय हळूहळू हवेत वर करा.
- या क्रमाने, डोकेच्या मागील बाजूस आपले पाय खाली करताना, आपले कूल्हे आणि नितंब किंचित वाढवा. या स्थितीत, आपण नितंबांवर मदतीसाठी हातांचा आधार देखील घेऊ शकता.
- आपल्या डोक्याच्या मागे बोटांनी जमिनीला स्पर्श करण्याचा प्रयत्न करा.
- या काळात तुमचे गुडघे वाकू नयेत हे लक्षात ठेवा.
- 10-30 सेकंद या स्थितीत रहा.
- ही क्रिया 5-10 वेळा पुन्हा करा.
- भुजंगासन किंवा कोब्राची मुद्रा
- या आसनासाठी आधी योगा मॅटवर पोटावर झोपा.
- आता तुमचे तळवे तुमच्या खांद्याच्या खाली आणि कोपर तुमच्या छातीच्या दोन्ही बाजूला ठेवा.
- आता हळूहळू तुमचा तळहात जमिनीवर दाबा आणि श्वास घेताना तुमचे डोके, खांदे आणि छाती शक्य तितक्या उंच करा.
- 5-10 सेकंद या स्थितीत रहा.
- नंतर हळूहळू श्वास सोडा आणि जुन्या स्थितीत परत या.
- उस्त्रासन
- या आसनासाठी गुडघ्यांवर किंवा वज्रासनात बहुतेक योगा मॅटवर बसा.
- आता गुडघ्यावर उभे राहा, लक्षात ठेवा की या स्थितीत तुमचे नितंब, खांदे आणि गुडघे एका सरळ रेषेत असावेत.
- आता मागे वाकून हात मागे घेऊन उजवा तळहात उजव्या टाचेवर आणि डावा तळहाता डाव्या टाचेवर ठेवा.
- मागे वाकताना मानेला धक्का लागू नये हे लक्षात ठेवा.
- या अवस्थेत काही काळ राहा आणि श्वास घेत राहा आणि हळूहळू सोडत रहा.
- आता दीर्घ श्वास सोडत तुमच्या सुरुवातीच्या स्थितीत परत या.
- ही प्रक्रिया पाच ते सात वेळा करता येते.
- अनुलंब धनुष्य मुद्रा
- या आसनासाठी आधी जाड योगा चटईवर पाठीवर झोपावे.
- आता तुमचे गुडघे वाकवून नितंबाच्या रुंदीएवढे पसरवा.
- नंतर आपले हात डोक्याजवळ मागे घ्या आणि तळवे जमिनीवर ठेवा.
- आता आतून श्वास घ्या आणि पायावर भार टाकून नितंब उचला.
- यासोबतच तुमच्या दोन्ही हातांवरचे वजन हाताळताना तुमचे खांदेही वर करा आणि हळू हळू कोपरापासून हात सरळ करण्याचा प्रयत्न करा.
- या काळात तुमच्या हात आणि पायांमधील अंतर सारखेच राहील हे लक्षात ठेवा.
- या स्थितीत तुमच्या शरीराची स्थिती धनुष्यासारखी दिसेल.
- आता तुमच्या क्षमतेनुसार दोन्ही हात पायाजवळ आणण्याचा प्रयत्न करा. या काळात पाय आणि हातांवर जास्त भार नसावा हे लक्षात ठेवा.
- 10-30 सेकंद या स्थितीत रहा आणि जुन्या स्थितीत परत या.
- ही प्रक्रिया 5-10 वेळा पुन्हा करा.
आसने थायरॉईडच्या व्यवस्थापनात फायदेशीर : या आसनांपैकी मत्स्यासन, जनू शिरासन, पूर्ण नवासन आणि शवासन यासह काही इतर आसन देखील थायरॉईडच्या व्यवस्थापनात पुरेसे फायदेशीर परिणाम देऊ शकतात. मीनू वर्माटी सांगतात की ही आसने काही विशिष्ट परिस्थितीत निषिद्ध मानली जातात. किंवा त्यांचा सराव सुरू करणे फार महत्वाचे आहे, सर्वप्रथम तुमच्या शारीरिक स्थितीबद्दल म्हणजे शारीरिक आघात, स्थिती किंवा विकार ज्याने तुम्ही ग्रस्त आहात. या व्यतिरिक्त किंवा कोणत्याही जटिल योगासने सुरू करण्यासाठी, प्रथम प्रशिक्षित शिक्षकाकडून शिकणे खूप आवश्यक आहे. सावधगिरी म्हणून, अनसन्क्शन्सच्या सरावाची सुरुवात अनुभवी प्रशिक्षित शिक्षकांच्या देखरेखीखाली न केल्यास अनेक समस्या उद्भवू शकतात. याशिवाय हे देखील जाणून घेणे आवश्यक आहे की ही आसने थायरॉईडच्या व्यवस्थापनात फायदेशीर आहेत, म्हणजेच ते कारणीभूत असलेल्या समस्या कमी करण्यास मदत करतात. केवळ थायरॉईडच नाही तर कोणत्याही आजाराच्या निदानासाठी त्याची योग्य स्थिती आवश्यक असते.
हेही वाचा :
