हैदराबाद : गोस्वामींनी स्वतः रामचरित मानस बालकांडमध्ये लिहिले आहे की, त्यांनी रामचरित मानसची रचना विक्रम संवत 1631 (इ.स. 1574) मध्ये अयोध्येत राम नवमीच्या दिवशी केली. गोस्वामी तुलसीदास यांना रामचरितमानस लिहिण्यासाठी 2 वर्षे 7 महिने 26 दिवस लागले.
रामचंद्रांच्या शुद्ध आणि ज्वलंत चरित्राचे वर्णन : रामचरितमानसमध्ये गोस्वामीजींनी रामचंद्रांच्या शुद्ध आणि ज्वलंत चरित्राचे वर्णन केले आहे. याला सामान्यतः 'तुलसी रामायण' किंवा 'तुलसीकृत रामायण' असेही म्हणतात. भारतीय संस्कृतीत रामचरितमानसला विशेष स्थान आहे. महर्षी वाल्मिकींनी रचलेले संस्कृत रामायण आणि रामचरितमानस या दोन्हीमध्ये रामाच्या चरित्राचे वर्णन केले असले तरी, दोन्ही कवींच्या कथनाच्या शैलीत विलक्षण फरक आहे.
हिंदूंचा पवित्र ग्रंथ : गोस्वामीजींनी रामचरितमानसाची सात भागांमध्ये विभागणी केली आहे. या सात भागांची नावे आहेत - बालकांड, अयोध्या कांड, अरण्य कांड, किष्किंधा कांड, सुंदरकांड, लंका कांड (युद्ध कांड) आणि उत्तर कांड. श्लोकांच्या संख्येनुसार बालकांड आणि किष्किंधकांड हे अनुक्रमे सर्वात मोठे आणि लहान कांड आहेत. तुलसीदासजींनी रामचरितमानसमध्ये अवधी अलंकारांचा, विशेषत: अनुप्रासा अलंकारांचा अतिशय सुंदर वापर केला आहे. प्रत्येक हिंदूची रामचरितमानसवर अनन्य श्रद्धा आहे आणि तो हिंदूंचा पवित्र ग्रंथ मानला जातो.
रामायणातील चौपाईचा जप कसा करावा? : जर तुमचे जीवन संघर्षातून जात असेल किंवा कोणत्याही कामात तुम्हाला वारंवार अडचणी येत असतील तर रोज सकाळी पिवळ्या किंवा लाल रंगाच्या आसनावर बसून रामचरित मानसच्या चौपाईचा किमान 108 वेळा तुळशीच्या माळेने जप करावा.
रामचरित मानस हा ग्रंथ नसून संपूर्ण विज्ञान आहे : भोज विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. जयंत सोनवलकर यांच्या म्हणण्यानुसार, आजच्या शिक्षण पद्धतीत भारताच्या प्राचीन सनातन परंपरांचे कोणतेही योगदान नाही. हा प्रश्न नेहमीच पडत आला आहे. भोज मुक्त विद्यापीठाने या विषयावर केलेल्या अभ्यासाच्या आधारे रामचरितमानस हा केवळ एक ग्रंथ नसून ते संपूर्ण विज्ञान आहे. अनेक लोक त्याच्याशी निगडीत आहेत आणि आजचे विद्यार्थी याबद्दल जाणून घेण्यासाठी खूप उत्सुक आहेत. त्यांच्या योग्य सादरीकरणासाठी हा पदविका अभ्यासक्रम सुरू करण्यात आला आहे.
पर्यावरण शास्त्राचा अभ्यास करण्याची संधी : श्री रामच्या वनवासात विद्यार्थ्यांना नैसर्गिक सौंदर्य आणि पर्यावरण शास्त्राचा अभ्यास करण्याची संधीही मिळणार आहे. गणित, विज्ञान आणि रसायनशास्त्राची अवघड सूत्रेही रामचरित मानसच्या श्लोकांतून सहज समजावून सांगितली जातील, असे कुलगुरू डॉ. जयंत सोनवलकर म्हणाले.
