हैदराबाद : हार्मोन्स हे अंतःस्रावी ग्रंथींद्वारे रक्तप्रवाहात तयार केलेले आणि सोडले जाणारे रासायनिक सिग्नल आहेत जे भूक, झोप आणि इतर अनेक शारीरिक कार्ये नियंत्रित करण्यात मदत करतात. यातील काही संप्रेरकेही गर्भाधानासाठी जबाबदार असतात. हे संप्रेरक प्रामुख्याने अधिवृक्क ग्रंथी आणि गोनाड्सद्वारे तयार केले जातात, ज्यात स्त्रियांमधील अंडाशय आणि पुरुषांमधील वृषणाचा समावेश होतो.
गर्भधारणेमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावणारे हार्मोन्स
- एस्ट्रोजेन : एस्ट्रोजेन हा हार्मोन्सचा एक समूह आहे ज्यामध्ये एस्ट्रॅडिओल, एस्ट्रोन आणि एस्ट्रिओल यांचा समावेश होतो. हे गर्भाशय, फॅलोपियन नलिका आणि योनी यांसारख्या पुनरुत्पादक अवयवांच्या विकासात मदत करते. संपूर्ण मासिक पाळीत स्त्रीच्या इस्ट्रोजेनची पातळी नैसर्गिकरित्या वाढते. एस्ट्रोजेनमध्ये ही वाढ अंडाशयातून अंडी विकसित करण्यासाठी आणि सोडण्यासाठी आवश्यक आहे. एकदा सोडल्यानंतर अंडी शुक्राणूंद्वारे गर्भाधानासाठी उपलब्ध असते. याव्यतिरिक्त मासिक पाळीचे नियमन करण्यासाठी इस्ट्रोजेन देखील भूमिका बजावते.
- प्रोजेस्टेरॉन : दुसरीकडे प्रोजेस्टेरॉन हा मासिक पाळी आणि गर्भधारणेमध्ये सामील असलेला आणखी एक महत्त्वाचा हार्मोन आहे. ओव्हुलेशन झाल्यानंतर हे प्रामुख्याने अंडाशयाद्वारे तयार होते. प्रोजेस्टेरॉन एंडोमेट्रियम घट्ट होण्यास मदत करते आणि अपेक्षित गर्भधारणा होण्यास मदत करण्यासाठी रक्तवाहिन्यांच्या वाढीस उत्तेजन देते. जर प्रोजेस्टेरॉनची पातळी बरोबर नसेल, तर त्यामुळे अनियमित मासिक पाळी, गर्भधारणा नियोजनात अडचण आणि गर्भधारणेदरम्यान अनेक गुंतागुंत होऊ शकतात.
- कूप-उत्तेजक संप्रेरक : फॉलिकल स्टिम्युलेटिंग हार्मोन किंवा एफएसएच हे दोन गोनाडोट्रॉपिक हार्मोन्सपैकी एक आहे. हा संप्रेरक ल्युटेनिझिंग हार्मोन किंवा एलएच सोबत, पिट्यूटरी ग्रंथीमधून रक्ताभिसरणात सोडला जातो. हे संप्रेरक पुरुषांच्या वृषणाच्या आणि स्त्रियांच्या अंडाशयांच्या विकासासाठी आणि कार्यासाठी आवश्यक आहे. तुम्ही गर्भधारणेचा प्रयत्न करत असल्यास, तुमची FSH पातळी सुमारे 10mlU/ml असावी. यातील असंतुलन गर्भधारणा कठीण करू शकते.
- ल्युटेनिझिंग हार्मोन : ल्युटेनिझिंग संप्रेरक (LH) हा पिट्यूटरी ग्रंथीद्वारे तयार केलेला हार्मोन आहे. हा संप्रेरक पुरुषांबरोबरच स्त्रियांसाठीही आवश्यक आहे. स्त्रियांमध्ये, हा हार्मोन मासिक पाळी आणि अंडी उत्पादन नियंत्रित करण्यास मदत करतो. पुरुषांमध्ये एलएच टेस्टोस्टेरॉन तयार करण्यास मदत करते.
हेही वाचा :
