हैदराबाद : खेळताना पडल्यामुळे किंवा अशा प्रकारे पडल्यामुळे किंवा खांद्याला मार लागल्याने एखाद्या व्यक्तीचा खांदा निखळला किंवा निखळला अशा अनेक गोष्टी आपण ऐकतो. खांदा विस्थापित करणे किंवा विस्थापित करणे याचा अर्थ असा नाही की ते हाडापासून वेगळे झाले आहे किंवा खांद्याचे हाड तुटले आहे. वास्तविक, डिस्लोकेटेड शोल्डर म्हणजे कोणत्याही कारणास्तव, खांद्याच्या किंवा हाताच्या वरचे हाड त्याच्या खांद्याच्या सॉकेटमधून निखळले जाते किंवा त्याच्या ठिकाणाहून निघून जाते.
डॉ. संजय राठी, ऑर्थोपेडिक सल्लागार, मुस्कान क्लिनिक, जयपूर, स्पष्ट करतात की आपला खांदा हा आपल्या शरीराचा एक असा सांधा आहे जो इतर सांध्यांच्या तुलनेत सर्वात जास्त आणि प्रत्येक दिशेने फिरू शकतो. खरं तर आपल्या हाताच्या वर एक कप आकाराचा खांद्याचा सॉकेट आहे. जे हाताचे हाड खांद्याला जोडते. खांदा हा एक अस्थिर सांधा मानला जातो आणि अपघात, खेळ किंवा एकाधिक पडणे यासह कोणत्याही कारणामुळे खांद्याला आघात झाल्यानंतर वरच्या हाताचे हाड खांद्याच्या सॉकेटमधील जागेपासून निखळण्याची शक्यता असते. याला सामान्य भाषेत खांदा डिस्लोकेटिंग किंवा डिस्लोकेटिंग द शोल्डर म्हणतात.
ते स्पष्ट करतात की खांद्याच्या निखळण्याच्या गंभीर स्थितीत, अनेक वेळा हाड त्याच्या जागेवरून हलते, त्या ठिकाणचे स्नायू, अस्थिबंधन आणि कंडरा तुटण्याची किंवा इजा होण्याची देखील शक्यता असते. आपला खांदा ज्या दिशेला आदळला आहे त्यानुसार जवळजवळ सर्वच दिशांना जाऊ शकतो, खांदा पुढे, मागे किंवा खालच्या दिशेने पूर्णपणे किंवा अंशतः निखळला जाऊ शकतो. डॉ. संजय स्पष्ट करतात की बहुतेक प्रकरणांमध्ये, समोरच्या दिशेने खांदा विचलित झाल्याची प्रकरणे आहेत. पण ही चिंतेची बाब आहे की, ही समस्या एकदा आली की भविष्यात ती पुन्हा होण्याची शक्यता असते तर कधी दुप्पट. कारण एकदा ही समस्या उद्भवली की खांद्यामध्ये अस्थिरता आणि कमकुवतपणाची समस्या उद्भवू शकते. म्हणूनच ज्या लोकांना एकदा ही समस्या येते, त्यांनी या दिशेने अधिक काळजी घेणे आवश्यक आहे.
कारणे आणि लक्षणे : डॉ. संजय स्पष्ट करतात की एकदा खांदा निखळला की ती व्यक्ती बरी झाल्यानंतर सामान्य काम करू शकत नाही. शोल्डर ड्रॉपची समस्या बरी झाल्यानंतर, रुग्ण सर्व कार्ये सामान्य पद्धतीने करू शकतात. ते स्पष्ट करतात की खांदे निखळणे किंवा खांदे निखळणे ही एक सामान्य समस्या आहे आणि केवळ हलके आणि गंभीर अपघातांमुळेच नाही तर कधीकधी एखाद्या व्यक्तीच्या खांद्याला धक्का लागल्याने किंवा पडल्यामुळे देखील ही समस्या उद्भवू शकते. ते स्पष्ट करतात की जेव्हा खांदा पडतो तेव्हा पीडित व्यक्तीमध्ये आढळणारी लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत.
- सतत आणि कधीकधी तीव्र खांद्यावर वेदना
- कोणत्याही दिशेने हात फिरवता येत नाही
- खांद्याच्या स्नायूंमध्ये क्रॅम्पिंगची भावना
- कधीकधी तीव्र वेदना, भरपूर घाम येणे आणि मळमळ आणि उलट्यासारखे वाटणे
- खांद्याच्या आकारात बदल
- कधीकधी पीडित व्यक्ती बेहोश देखील होऊ शकते.
उपचार आणि खबरदारी : डॉ. संजय सांगतात की, सामान्यतः जेव्हा लोकांना असे वाटते की त्यांचे खांदे नीट काम करत नाहीत, तेव्हा ते खांदे हलवले तर दुखण्यात आराम मिळेल या विचाराने ते अधिक हलवण्याचा किंवा हलवण्याचा प्रयत्न करतात. दुसरीकडे, खांदे खाली आल्यावर बरेच लोक मसाज किंवा इतर घरगुती उपाय करू लागतात. जे पूर्णपणे चुकीचे आहे. खांदा हलवण्यात समस्या असल्यास किंवा वर नमूद केलेली लक्षणे आढळल्यास त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधणे अत्यंत आवश्यक आहे. अन्यथा, केवळ खांदेदुखी आणि इतर समस्या वाढू शकतात असे नाही तर खांद्याभोवतीचे स्नायू, ऊतक आणि रक्तवाहिन्या देखील खराब होऊ शकतात. ते स्पष्ट करतात की सहसा डॉक्टर पीडितेच्या स्थितीनुसार खांद्याच्या कपमध्ये हाताचे हाड योग्य ठिकाणी ठेवण्याचा प्रयत्न करतात.
खांद्याला आधार देण्यासाठी विशेष स्प्लिंट : रुग्णाच्या स्थितीनुसार ही प्रक्रिया खूप वेदनादायक असू शकते, कधीकधी या प्रक्रियेपूर्वी पीडितेला भूल देखील दिली जाते. पण एकदा हाड योग्य ठिकाणी आल्यानंतर त्या दुखण्यात स्वतःहून बराच आराम मिळतो. त्यानंतर औषधांच्या मदतीने त्या ठिकाणची सूज, जडपणा आणि वेदना दूर करण्याचा प्रयत्न केला जातो. पण खांद्याच्या हाडाच्या विस्थापनासोबतच त्याच्या आजूबाजूच्या स्नायू आणि ऊतींनाही इजा झाली असेल, तर कधी कधी अशा परिस्थितीत शस्त्रक्रिया करावी लागते. खांदा घसरण्याच्या जवळजवळ सर्व प्रकरणांमध्ये, डॉक्टर पीडित व्यक्तीला खांद्याला आधार देण्यासाठी विशेष स्प्लिंट किंवा स्लिंग घालण्याचे निर्देश देतात. जे खांदा बरा झाल्यानंतर परिधान करणे बंद केले जाऊ शकते. कोणताही आजार किंवा समस्या उद्भवल्यास तपासणी किंवा उपचाराबाबत निष्काळजीपणा केल्यास आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो, असे स्पष्टीकरण डॉ. परंतु शरीराच्या कोणत्याही हाडात कोणत्याही प्रकारची दुखापत झाल्यास, त्वरित उपचार न मिळाल्याने केवळ हाडांमध्येच नव्हे तर त्याच्या आजूबाजूच्या स्नायूंमध्येही समस्या निर्माण होतात. कधी कधी अशा निष्काळजीपणामुळे व्यक्तीच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो.
हेही वाचा :
