हैदराबाद : चणे, सोयाबीन आणि वाटाणा यांसारख्या सामान्यतः अंकुरलेल्या डाळी आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर असतात यात शंका नाही. पण तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की जर आपण अंकुरलेले बटाटे खाल्ले तर त्यामुळे आपल्या आरोग्याला मोठा धोका निर्माण होतो. साधारणपणे, बटाटे जास्त काळ साठवून ठेवल्याने त्यावर अंकुर फुटतात. बटाट्यांवरील अंकुर विषारी असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. ते चेतावणी देतात की कधीकधी यामुळे अन्नातून विषबाधा होते. त्यामुळे मानवी जीवनाला धोका आहे. बटाट्यांवर तयार होणाऱ्या अंकुरांमध्ये ग्लायकोआल्कलॉइड्स नावाचे विषारी रासायनिक पदार्थ असतात. म्हणूनच तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की मोठ्या प्रमाणात अंकुरलेले बटाटे खाल्ल्याने आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात. अंकुरलेले बटाटे का खात नाहीत?
ग्लायकोआल्कलॉइड्स म्हणजे काय? ग्लायकोआल्कलॉइड्स अनेक रसायनांचा समूह आहेत. ते Solanaceae कुटुंबातील आहेत. ते विविध वनस्पतींच्या प्रजातींमध्ये नैसर्गिकरित्या देखील तयार केले जातात. विशेषत: हे बटाटे, टोमॅटो, वांगी आणि मिरपूड यांसारख्या इतर लागवडीत आढळतात. बटाट्यामध्ये नैसर्गिकरित्या दोन ग्लायकोआल्कलॉइड्स असतात, सोलानाईन आणि चाकोनाइन. मुख्यतः ते अंकुरित कंदांमध्ये मुबलक प्रमाणात वाढतात. शिवाय खराब झालेले बटाटे आणि हिरवे बटाटे कडू असतात. यामध्ये हानिकारक विषद्रव्ये असतात. विशेषत: अंकुरलेल्या बटाट्यांमध्ये या रसायनाचे प्रमाण जास्त असते.
तुम्ही ग्लायकोआल्कलॉइड्स खाल्ल्यास काय होते ? बटाट्यातील ग्लायकोआल्कलॉइड्स अंकुर वाढू लागतात. त्यामुळे हे खाल्ल्याने आरोग्याच्या अनेक समस्या उद्भवू शकतात. आजाराची अनेक लक्षणे खाल्ल्यानंतर काही तासांत किंवा एक दिवसात दिसून येतात. अंकुरलेल्या बटाट्यामध्ये ग्लायकोआल्कलॉइड्स नावाचे रसायन जास्त प्रमाणात असते. त्यामुळे जर ते जास्त प्रमाणात सेवन केले गेले तर ते शरीरात विषारी बनू शकतात आणि अनेक आरोग्य समस्या निर्माण करू शकतात.
खाल्ल्यास या होतात समस्या.. मोठ्या प्रमाणात अंकुरलेले बटाटे खाल्ल्याने आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात. म्हणजेच उलट्या, जुलाब, पोटाच्या खालच्या भागात दुखणे अशा आरोग्याच्या समस्यांना सामोरे जावे लागते. लो-बीपी, वेगवान पल्स रेट, ताप, डोकेदुखी, विस्मरण, पोटदुखी, हृदयाशी संबंधित आजार, मज्जासंस्थेला हानी पोहोचणे याशिवाय आरोग्याच्या अनेक समस्या उद्भवण्याची शक्यता असते.
ते लहान डोसमध्ये घेणे चांगले आहे : ग्लायकोआल्कलॉइड्सचे उच्च डोस धोकादायक असले तरी, त्यांच्यामध्ये प्रतिजैविक गुणधर्म देखील आहेत जे आपल्याला काही आरोग्य फायदे देतात. हे आपल्या शरीरातील साखरेची पातळी तसेच कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यास मदत करतात. अन्यथा, हे फायदे लहान डोसमध्ये घेतल्यावरच मिळू शकतात.
कोंब रोखण्यासाठी काय करावे ? बटाटे थंड, कोरड्या आणि गडद ठिकाणी ठेवल्यास त्यांना अंकुर फुटण्यापासून रोखता येते. तसेच हे कांदे साठवलेल्या ठिकाणी ठेवू नयेत. अशा प्रकारे दोन्ही एकत्र साठवून ठेवल्यास कंदांवर सहज उगवण्याची संधी मिळते. महत्त्वाचे म्हणजे बटाटे मोठ्या प्रमाणात आणून घरी न ठेवणे चांगले. गरज असेल तेव्हाच त्या वेळी आवश्यक तेवढे कंद मिळणे चांगले.
ग्लायकोआल्कलॉइड पातळी कमी करण्यास मदत : तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की अंकुरलेले बीटरूट खाणे केवळ सामान्य लोकांसाठीच नाही तर गर्भवती महिलांसाठीही धोकादायक आहे. गरोदरपणात महिलांनी अंकुरलेले बटाटे खाल्ले तर न जन्मलेल्या बाळाच्या आरोग्यावरही परिणाम होतो, असे आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. असे म्हटले जाते की गरोदर महिलांनी अंकुरलेल्या बटाट्यापासून दूर राहणे चांगले. बटाटे कोंबणे, स्पॉटिंग, सोलणे, भाजणे आणि उकळणे यासारख्या पद्धती अंकुरलेल्या बटाट्यांमधील ग्लायकोआल्कलॉइड पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतात. परंतु हे खाणे आपल्या आरोग्यासाठी सुरक्षित आहे की नाही याबद्दल अधिक संशोधन करणे आवश्यक आहे. तोपर्यंत अंकुरलेले किंवा हिरवे बटाटे खाणे शक्यतो टाळणेच योग्य असल्याचे आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
हेही वाचा :
Indian diet : भारतीय आहार आरोग्याच्या दृष्टीने आहे खूप फायदेशीर, जाणून घ्या फायदे
