मुंबई : दोन वाजले होते. मुंबईतील भेंडी बाजार परिसर रोजच्या गर्दीने गजबजून गेला होता. नकाब घातलेली एक महिला गाडीतून खाली उतरली. महिलेने रस्त्याच्या कडेला बसलेल्या फेरीवाल्याला एका विशिष्ट व्यक्तीचा पत्ता विचारला. फेरीवाल्याने पत्ता सांगितल्याप्रमाणे सूचित ठिकाणी महिला पोहोचली. तिने बाहेर बसलेल्या व्यक्तींना स्वतःची ओळख करून दिली आणि आत गेली. आतलं जग वेगळं होतं!
बांध्यावरूनच पटली ओळख : सिंहासनासारख्या खुर्चीवर एक 55-60 वर्षांचा उंच आणि मजबूत बांध्याचा माणूस बसला होता. एकटाच त्यांचा डोलदार व्यक्तिमत्त्व त्यांना ओळख देण्यासाठी पुरेसा होता. त्या महिलेने घटस्फोट घेतला आहे. तिला तिच्या पहिल्या पतीकडून पैसे घ्यायचे आहेत. पतीचे नाव पी. एन. अरोरा. महिलेने तिचा नकाब काढला. महिलेने तिची अडचण त्या व्यक्तीस सांगितली. तिच्या पहिल्या पतीचा नंबर दिला. 'रशीद!' तो माणूस ओरडला: 'समदला बोलव.' सुमारे पाच मिनिटांनंतर एक मजबूत बांध्याचा तरुण आत शिरला. तो समद खान होता. समद, ही हेलन. एका व्यक्तीने त्यांचे पैसे घेतले आहेत. त्यांना फोन करून समजावून सांग.' त्या व्यक्तीने समदला आदेश दिला. 'समदने फोन ठेवला. तू पी. एन. तू अरोरा बोलत आहेस का?' 'जी.. हो..' समोरून आवाज आला. समद म्हणाला, 'पैसे दिले तर उद्या हेलन मॅडमकडे परत जा, नाहीतर मी तुला मारेन. हा पहिला आणि शेवटचा कॉल आहे.' फोनवर समदशी बोलणाऱ्या त्या महिलेचा पती आर्त स्वरात 'येस.. येस सर...' असा म्हणाला. ठीक आहे मॅडम. तुझे काम झाले.' 'धन्यवाद, करीमभाई,' महिलेने उद्‌गारले.
ती महिला कॅबरे डान्सर : ती महिला होती बॉलिवूडची प्रसिद्ध कॅबरे डान्सर हेलन. हेलनसारखी प्रसिद्ध बॉलीवूड सेलिब्रिटी, ज्याला आपल्या दरबारात मदतीचा हात पुढे करावा लागतो, दिलीप कुमारसारखा अभिनेता जो फोन करून शिफारस करतो, जो माणूस त्याच्या एखाद्या फोनवर 'हो..जी भाई..' 'जी भाई' म्हणू लागतो. ती फोन करणारी व्यक्ती आहे अब्दुल करीम शेर खान उर्फ करीम लाला. मुंबई अंडरवर्ल्डचा पहिला डॉन. शाहरुख खानच्या आगामी 'पठाण' या चित्रपटाच्या शीर्षकाबद्दल बोलताना, दोन दशके मुंबईवर वर्चस्व करणारा हा पठाण डॉन.
मुंबई अंडरवर्ल्डचा उदय: टोळ्या तयार होत आहेत. लुप्त होत आहेत आणि सिंडिकेटेड गुन्ह्यांचा आलेख मुंबईत चढता आहे. देशाचे आर्थिक केंद्र म्हणून मुंबई विकसित झाल्यानंतर येथे गुन्हेगारी सिंडिकेट सुरू झाली. अंडरवर्ल्ड 1960 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात आणि 1970 च्या सुरुवातीच्या काळात येथे अस्तित्वात आल्याचे मानले जाते. पन्नासच्या दशकात एका माणसाने दक्षिण मुंबईत खळबळ उडवून दिली होती. त्याचे नाव नन्हे खान. मुंबई पोलिसांच्या नोंदीनुसार, नन्हे खान हे शहराचे पहिला हिस्ट्री-शीटर होता. तो अलाहाबादचा रहिवासी होता, त्यामुळे या टोळीचे नाव 'अलाहाबादी गँग' असे पडले. त्याच्या टोळीत अनेक गुंड होते. पण नन्हे व्यतिरिक्त केवळ वहाब खान उर्फ पहेलवान, दादा चिकना असे गुन्हेगार बदनाम होते. त्या काळात कोणत्याही गुन्हेगाराकडे बंदूक नव्हती. शस्त्रे म्हणून तलवारी आणि हॉकी स्टिक याशिवाय एक विशेष प्रकारचा चाकू हे या गुंडांचे पसंतीचे हत्यार होते. हा चाकू रामपूरमध्ये बनवला होता. त्याला 'रामपुरी चाकू' म्हणतात. हिंदी चित्रपटांतील मवाली पात्रांना रामपुरी चाकू घेऊन धमकावताना आपण पाहिले आहे. नन्हे खान आणि त्याच्या टोळ्या रामपुरीच्या बाहेरील भागात लुटमार आणि गुंडगिरी करत असत.
मुंबईत 'या' गॅंगची दहशत : कालांतराने मुंबईत कानपुरी गँग, जौनपुरी गँग, बनारसी गँग, रामपुरी गँग अशा टोळ्या एकामागून एक अस्तित्वात आल्या. या सर्व टोळ्यांचे वर्चस्व आपापल्या क्षेत्रापुरते मर्यादित होते. सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे या टोळीचा म्होरक्या मारला की टोळी संपते. अशा प्रकारे टोळ्या तयार होत राहिल्या. दक्षिण मुंबईतील हाजी मस्तान आणि युसुफ पटेल यास मगलरांचे एकेकाळी मुंबईतील गुन्हेगारी जगतावर वर्चस्व होते. सोने चांदी कपडे इलेक्ट्रॉनिक्स वस्तूंनी भरलेली जहाजे हेच स्मगलर खुलेआम मुंबईच्या समुद्रकिनाऱ्यावर उतरवत होते. प्रसंगी पोलिसांना टीप देऊन एकमेकांचा मालही पकडून देत होते व्यवसायिक दुश्मनीतून एकमेकांची सुपारी देणारे स्मगलर अनेकदा रस्त्यावर एकमेकांसमोर आले. अखेर हाजी मस्तानी डोंगरीचा सुपारी किंग करीम लाला पटेल यास ठार मारण्याची सुपारी दिली स्थान हे आपल्या मूळ देशातून युसुफ पटेल यास मारण्यासाठी चार पठाण मुंबईत आणले येथील मिनार मशिदी जवळ करीम लालाच्या चार पठारांनी फिल्डिंग लावली. पटेल नेहमीप्रमाणे घराबाहेर पडला होता.
'हे' गुन्हे चर्चेतील ठरले : 22 आणि 23 नोव्हेंबर 1969 ची ती मध्यरात्र होती. सुसाट वेगवान आणि वेगाने आलेल्या गोळ्या हिशोब पटेलच्या छातीचा वेध घेणार इतक्यातच पटेल यांचा अंगरक्षक चित्त्याच्या वेगाने पुढे आला त्याने आपल्या शरीराची ढाल केली. गोळ्या आपल्या अंगावर झेलल्या आणि पठाणला वाचवले. परंतु त्यात पटेलचा अंगरक्षक इसामुद्दीन याचा बळी गेला. मुंबईतील स्वग्रास मगलरांमधील गँगवारचा हा पहिला बळी होता. त्यानंतर हाजी मस्तान आणि पटेल यास मगलरांचे राज्य संपले आणि संघटित गुंड डोळ्यांचे राज्य खऱ्या अर्थाने सुरू झाले. स्मगलिंग वर पोहोचलेले गुंड संघटित डोळ्यांचे मोरके म्हणून उदयाला आले. मुंबई गुन्हे शाखेत हवालदार म्हणून काम करणाऱ्या इब्राहिम कासकर यांचा दक्षिण मुंबईत पाक मोड या स्ट्रीट येथे राहणारा मुलगा दाऊद हाजी मस्तान साठी काम करू लागला. बाप क्राइम ब्रांचमध्ये असल्यामुळे बापाच्या नावाने दाऊदही व्यापाऱ्यांकडून हप्ता मागत होता. हळूहळू बेडचे पद गेल्यामुळे दाऊदने चार डिसेंबर 1974 रोजी आपल्या 11 साथीदारांच्या मदतीने करण्यात बंदर येथे एका व्यापाऱ्याला तीन लाख 75000 रुपयांनी लुटले. त्यानंतर दावत पकडला गेला त्याला आणि त्याच्या साथीदारांना सरन्यायाधीश आर वी जोशी यांनी चार वर्षांची दोन मे 1969 रोजी फक्त मजुरीची शिक्षा ठोठावली.
स्मग्लरांचे राज्य संपुष्टात : उच्च न्यायालयात हे आरोपी जामिनावर सुटले. त्यानंतर आलम चे जहांगीर खान सय्यद बाटला मोहम्मद इकबाल मोहम्मद काल्या या गुंडांमध्ये पैशाच्या वाटपावरून फूट पडली. दाऊद आणि आलमजेब एकमेकांच्या जीवावर उठले आणि संभाव्य संहाराची बीजे अगदी खोलवर रुजली गेली. हाजी मस्तान हा 1960 सत्तरच्या दशकातील मुंबई गोदीतील एकेकाळाचा कुली बिल्ला क्रमांक 786 होता. गोदीतील हा एक हमाल स्मगलिंग करून कुठल्या कुठे पोहोचला. स्मगलिंग करून कमावलेली कोठ्यावधीची माया त्यांनी हिंदी चित्रपट निर्मितीसाठी लावली आणि तो अल्पावधीतच मालामाल झाला. नंतर हाजी मस्तानी अंडरवर्ल्डमधून निवृत्ती घेतली आणि तो मुस्लिमांचा मसीहा होण्यासाठी धडपडू लागला. त्यासाठी त्याने हिंदू-मुस्लिमांमध्ये दंगली पेटवल्या. पोलिसांवर आपल्या हस्तकांमार्फत हल्ले घडून आणले. जाती-जातींमध्ये भांडणे लावून आपली पोळी भाजून घेण्याचा त्याचा प्रयत्न फसला. त्याचे सहकारी त्याला दुरावले. तो एकटा पडला आणि 1994 रोजी त्याचा मृत्यू झाला. त्यानंतर पेडर रोडवरील त्याच्या सुमारे 150 कोटी रुपये किमतीच्या बंगल्यासाठी त्याच्या मुली व त्याच्या मित्राची मुलं भांडत होती. त्याच्या एकेकाळचा दुश्मन युसुफ पटेल याचेही कॅन्सरने निधन झाले आणि 60 - 70 च्या दशकातील स्मग्लरांचे राज्य संपुष्टात आले.
हेही वाचा : Thane Crime : मोबाईल दाखवण्याच्या बहाण्याने चिमुरडीवर अत्याचार करून हत्या, नराधमास अटक
