Mental Patients : धक्कादायक! मानसिक रुग्णांमध्ये तरुणांची संख्या अधिक; 'हे' आहे कारण

मानसिक आजार झालेल्या रुग्णांसाठी सरकारने टेली मानस ही हेल्पलाईन सुविधा सुरु केली आहे. या हेल्पलाइनवर करण्यात येणाऱ्या कॉलपैकी सर्वाधिक कॉल हे २० ते ४० वयोगटातील आहेत. यावरून राज्यात मानसिक रूग्णांच्या संख्येत तरूणांची संख्या अधिक आहे. मानसिक रूग्णांच्या समुपदेशनासाठी १४४१६ हा हेल्पलाईन नंबर म्हणून देण्यात आला आहे.

मुंबई : सध्याचे धावपळीचे जीवन, वेळेवर झोप नसणे, काम आणि इतर तणाव यामुळे मानसिक आजाराचे प्रमाण वाढत आहे. मानसिक आजार झालेल्या रुग्णांसाठी सरकारने टेली मानस ही हेल्पलाईन सुविधा सुरु केली आहे. या हेल्पलाइनवर करण्यात येणाऱ्या कॉलपैकी सर्वाधिक कॉल हे २० ते ४० वयोगटातील आहेत. यामुळे मानसिक रुग्णांमध्ये तरुणांची संख्या अधिक असल्याचे दिसून येत आहे, अशी माहिती ठाणे मानसिक रुग्ण उपचार हॉस्पिटलचे वैद्यकीय अधीक्षक डॉ. नेताजी मुळूक यांनी दिली.

हेल्पलाईन नंबर : सध्याच्या काळात यश, अपयश, नैराश्य, कुटुंब कलह, कौटुंबिक वाद, प्रमाणापेक्षा अधिक दारू पिणे यामुळे मानसिक आजार होतात. यात नैराश्य, स्क्रिझोफेनिया, एन्झायटी आदी प्रकार आहेत. अशा रुग्णांना समुपदेशनाची गरज असते. त्यासाठी १४४१६ हा हेल्पलाईन नंबर म्हणून देण्यात आला आहे. या नंबरवर कॉल केल्यावर आपल्याला हव्या असलेल्या भाषेत संभाषण करता येते. समुपदेशन करणारे रुग्णाच्या समस्या २० मिनिटे ऐकून घेतात. त्यानंतर ते समुपदेशन करतात. गरज पडल्यास डॉक्टरांना कॉल फॉरवर्ड केला जातो. डॉक्टरांनी निर्णय घेतल्यास संबंधित रुग्णांला जवळच्या रुग्णालयात पाठवले जाते. त्यानंतर गरज पडल्यास मानसिक उपचार रुग्णालयात पाठवले जाते, अशी माहिती डॉ. मुळूक यांनी दिली.

या वयोगटातील रुग्णांचे सर्वाधिक कॉल : १४४१६ हा हेल्पलाईन नंबर २४ तास कधीही कॉल करता येतो. त्यासाठी ३ शिफ्टमध्ये समुपदेशन करणारे आणि डॉक्टरांची नियुक्ती करण्यात आली आहे. या हेल्पलाइनवर दिवसाला १०० ते १५० कॉल यायचे. त्यात काही प्रमाणात घट होऊन सध्या ठाणे मनोरुग्णालयाच्या हेल्पलाइनवर ७५ कॉल येतात. १५ ते ५० वयातील रुग्णांचे कॉल येतात. त्यामध्ये २० ते ४० वयोगटातील रुग्णांचे सर्वाधिक कॉल असतात. झोप न येणे, एन्झायटी, कामाचे टेंशन तसेच ड्रग्स यामुळे रुग्ण मानसिक रुग्ण झाल्याचे समोर येत आहे, असे डॉ. मुळूक यांनी सांगितले.

औषधांपेक्षा हे उपाय करा : मानसिक रुग्णांना झोप लागत नाही, भविष्यात काय होईल याची भीती असते अशा रुग्णांना आम्ही औषधे घेऊन बरे करण्यापेक्षा त्यांनी आपल्या जीवनात आणि विचार करण्यात बदल करावा. भविष्याचा विचार करण्यापेक्षा आताचा क्षण जीवनात पुन्हा येणार नाही. वर्तमानात चाला, काल्पनिक भीती बाळगू नका. रोज मित्र परिवारासोबत गप्पा मारणे, बाहेर फिरणे, व्यायाम करणे, काम करणे, योग्य, व्यायाम, पोहणे, मैदानी खेळे या सारख्या उपाययोजना केल्यास औषधे न घेता यामधून बाहेर पडता येते. आमच्या रुग्णालयात उपचारासाठी येणाऱ्या रुग्णांना मोफत औषधे दिली जातात, अशी माहिती ठाणे मानसिक रुग्ण उपचार रुग्णालयाचे अधिक्षक डॉ. नेताजी मुळीक यांनी दिली.

सरकार मनोरुग्णांच्या रिहॅबिलिटेशनचा खर्च करणार : मानसिक उपचार करणाऱ्या रुग्णांना नातेवाईक घरी घेऊन जाण्यास तयार नसल्याने आता त्यांना रिहॅबिलिटेशन सेंटरमध्ये पाठवण्याचा निर्णय घेतला आहे. याबाबतचा प्रस्ताव राज्य सरकारच्या समाज कल्याण विभागाकडे पाठवण्यात आला होता. त्याला राज्य सरकारने मंजुरी दिली आहे. ठाणे मानसिक उपचार रुग्णालयात २० ते ३० वर्षे असलेले २०० रुग्ण आहेत. त्यापैकी ४० रुग्णांना रिहॅबिलिटेशन सेंटरमध्ये पाठवले जाणार आहे. रिहॅबिलिटेशन सेंटरमध्ये एका रुग्णावर महिन्याला १३ हजार रुपये खर्च येणार आहे. हा खर्च आता राज्य सरकारचा समाज कल्याण विभाग करणार आहे, अशी माहिती राज्याच्या आरोग्य विभागाचे संचालक स्वप्नील लाळे यांनी दिली.

मुंबईत मनोविकराचे रुग्ण : महापालिकेच्या ४ प्रमुख रुग्णालयांमध्ये म्हणजेच केईएम, सायन, नायर आणि कूपर रुग्णालयांमध्ये ऑक्टोबर २०१५ ते सप्टेंबर २०१७ या दोन वर्षांच्या कालावधी दरम्यान येऊन गेलेल्या रुग्णांपैकी ५ लाख ५९ हजार ९५४ रुग्णांची माहिती अभ्यासण्यात आली. यापैकी १ लाख ७४ हजार ३७९ रुग्ण (३१.१४ टक्के) हे मनोविकारावरील उपचारांसाठी महापालिकेच्या प्रमुख रुग्णालयांमध्ये आल्याचे समोर आले होते.

पालिका करणार सर्व्हेक्षण : केंद्रीय आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्रालयातर्फे देशातील विविध महानगरांमध्ये मानसिक आरोग्य सर्वेक्षण प्रातिनिधिक स्वरुपात हाती घेण्यात आले आहे. मुंबई महानगरातील या सर्वेक्षणासाठी बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या टोपीवाला राष्ट्रीय वैद्यकीय महाविद्यालय व बाई य. ल. नायर धर्मादाय रुग्णालयाची निवड करण्यात आली आहे. या सर्वेक्षणामध्ये विशेष सॉफ्टवेअरने आपोआप निवडलेल्या ३ हजार ६०० व्यक्तिंची सुमारे ३० ते ४० मिनिटे मुलाखत घेण्यात येईल. त्यादृष्टीने मुंबईत वस्ती पातळीवर पोहोचून सर्वेक्षण करणाऱया कर्मचाऱयांची नियुक्ती करण्यात आली आहे. मानसिक आजारांचे प्रमाण ठरवून त्याआधारे मानसोपचार यंत्रणा उभारणी व तिचे बळकटीकरण करण्याची गरज निश्चित करणे, यासाठी हे सर्वेक्षण अतिशय महत्त्वाचे ठरणार असल्याची माहिती पालिका प्रशासनाकडून देण्यात आली आहे.

हेही वाचा : Ratnagiri Crime : पत्रकार शशिकांत वारीशे अपघाती मृत्यू प्रकरणी गुन्हा दाखल; आरोपीला 7 दिवसांची पोलीस कोठडी