ETV Bharat / science-and-technology

Research : पुनर्वापर न करता येणाऱ्या प्लास्टिकचा आता करता येणार पुनर्वापर

मिशिगन युनिव्हर्सिटीच्या संशोधकांनी, अभ्यासाच्या पहिल्या लेखक डॅनिएल फॅगनानी आणि मुख्य अन्वेषक अ‍ॅन मॅकनील यांच्या नेतृत्वात, पीव्हीसी वापरण्यायोग्य सामग्रीमध्ये रासायनिक रिसायकल करण्याचा एक मार्ग शोधला आहे. (Unrecyclable plastic can now be recycled)

Unrecyclable plastic can now be recycled
पुनर्वापर न करता येणाऱ्या प्लास्टिकचा आता करता येणार पुनर्वापर
author img

By

Published : Dec 5, 2022, 10:35 AM IST

वॉशिंग्टन [यूएस] : पीव्हीसी, किंवा पॉलीविनाइल क्लोराईड, हे युनायटेड स्टेट्समध्ये सर्वाधिक उत्पादित प्लास्टिकपैकी एक आहे आणि जगातील तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. आधुनिक प्लंबिंगमध्ये वापरल्या जाणार्‍या बहुतेक पाईपिंगप्रमाणेच रुग्णालयातील उपकरणांमध्ये - ट्यूबिंग, रक्ताच्या पिशव्या, मुखवटे आणि बरेच काही - पीव्हीसी वापरले जाते. विंडो फ्रेम्स, हाउसिंग ट्रिम, साइडिंग आणि फ्लोअरिंग (PVC) पीव्हीसीचे बनलेले आहेत किंवा समाविष्ट आहेत. हे इलेक्ट्रिकल वायरिंगला कोट करते आणि त्यात शॉवरचे पडदे, तंबू आणि कपडे यासारख्या सामग्रीचा समावेश होतो. (Unrecyclable plastic can now be recycled)

रासायनिक रिसायकल करण्याचा मार्ग : युनायटेड स्टेट्समध्ये त्याचा पुनर्वापराचा दर शून्य टक्के आहे. आता, मिशिगन युनिव्हर्सिटीच्या संशोधकांनी, अभ्यासाच्या पहिल्या लेखक डॅनिएल फॅगनानी आणि मुख्य अन्वेषक अ‍ॅन मॅकनील यांच्या नेतृत्वात, पीव्हीसी वापरण्यायोग्य सामग्रीमध्ये रासायनिक रिसायकल करण्याचा एक मार्ग शोधला आहे. संशोधकांना प्लास्टिसायझर्समध्ये (phthalates) वापरण्याचा मार्ग सापडला - पीव्हीसी च्या सर्वात हानिकारक घटकांपैकी एक - रासायनिक अभिक्रियासाठी मध्यस्थ म्हणून त्यांचे परिणाम जर्नल नेचर केमिस्ट्रीमध्ये प्रकाशित केले आहेत.

पीव्हीसीमध्ये भरपूर प्लास्टिसायझर्स असतात : पीव्हीसी हे असे प्लास्टिक आहे ज्याला कोणीही सामोरे जाऊ इच्छित नाही. कारण त्याच्या स्वतःच्या समस्यांचा एक विशिष्ट सेट आहे. फगनानी म्हणाले, ज्यांनी रसायनशास्त्राच्या (U-M) विभागातील पोस्टडॉक्टरल संशोधक म्हणून काम पूर्ण केले आहे. पीव्हीसीमध्ये सामान्यत: भरपूर प्लास्टिसायझर्स असतात, जे पुनर्वापराच्या प्रवाहातील प्रत्येक गोष्टीला दूषित करतात आणि ते सहसा खूप विषारी असतात. काही उष्णतेने ते हायड्रोक्लोरिक ऍसिड देखील खूप वेगाने सोडते.

हायड्रोक्लोरिक ऍसिड पीव्हीसीमधून बाहेर पडते : मेकॅनिकल रिसायकलिंग नावाच्या प्रक्रियेत प्लॅस्टिक सामान्यत: वितळवून आणि कमी दर्जाच्या सामग्रीमध्ये सुधारित करून पुनर्नवीनीकरण केले जाते. पण जेव्हा पीव्हीसी वर उष्णता लागू केली जाते, तेव्हा त्याच्या प्राथमिक घटकांपैकी एक, ज्याला प्लास्टिसायझर्स म्हणतात, ते सामग्रीमधून सहजपणे बाहेर पडतात. त्यानंतर ते पुनर्वापराच्या प्रवाहात इतर प्लास्टिकमध्ये सरकू शकतात. याव्यतिरिक्त, हायड्रोक्लोरिक ऍसिड उष्णतेसह पीव्हीसीमधून सहज बाहेर पडते. हे रिसायकलिंग उपकरणे खराब करू शकते आणि त्वचेला आणि डोळ्यांना जखम होऊ शकते - पुनर्वापर प्रकल्पातील कामगारांसाठी आदर्श नाही.

वॉशिंग्टन [यूएस] : पीव्हीसी, किंवा पॉलीविनाइल क्लोराईड, हे युनायटेड स्टेट्समध्ये सर्वाधिक उत्पादित प्लास्टिकपैकी एक आहे आणि जगातील तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. आधुनिक प्लंबिंगमध्ये वापरल्या जाणार्‍या बहुतेक पाईपिंगप्रमाणेच रुग्णालयातील उपकरणांमध्ये - ट्यूबिंग, रक्ताच्या पिशव्या, मुखवटे आणि बरेच काही - पीव्हीसी वापरले जाते. विंडो फ्रेम्स, हाउसिंग ट्रिम, साइडिंग आणि फ्लोअरिंग (PVC) पीव्हीसीचे बनलेले आहेत किंवा समाविष्ट आहेत. हे इलेक्ट्रिकल वायरिंगला कोट करते आणि त्यात शॉवरचे पडदे, तंबू आणि कपडे यासारख्या सामग्रीचा समावेश होतो. (Unrecyclable plastic can now be recycled)

रासायनिक रिसायकल करण्याचा मार्ग : युनायटेड स्टेट्समध्ये त्याचा पुनर्वापराचा दर शून्य टक्के आहे. आता, मिशिगन युनिव्हर्सिटीच्या संशोधकांनी, अभ्यासाच्या पहिल्या लेखक डॅनिएल फॅगनानी आणि मुख्य अन्वेषक अ‍ॅन मॅकनील यांच्या नेतृत्वात, पीव्हीसी वापरण्यायोग्य सामग्रीमध्ये रासायनिक रिसायकल करण्याचा एक मार्ग शोधला आहे. संशोधकांना प्लास्टिसायझर्समध्ये (phthalates) वापरण्याचा मार्ग सापडला - पीव्हीसी च्या सर्वात हानिकारक घटकांपैकी एक - रासायनिक अभिक्रियासाठी मध्यस्थ म्हणून त्यांचे परिणाम जर्नल नेचर केमिस्ट्रीमध्ये प्रकाशित केले आहेत.

पीव्हीसीमध्ये भरपूर प्लास्टिसायझर्स असतात : पीव्हीसी हे असे प्लास्टिक आहे ज्याला कोणीही सामोरे जाऊ इच्छित नाही. कारण त्याच्या स्वतःच्या समस्यांचा एक विशिष्ट सेट आहे. फगनानी म्हणाले, ज्यांनी रसायनशास्त्राच्या (U-M) विभागातील पोस्टडॉक्टरल संशोधक म्हणून काम पूर्ण केले आहे. पीव्हीसीमध्ये सामान्यत: भरपूर प्लास्टिसायझर्स असतात, जे पुनर्वापराच्या प्रवाहातील प्रत्येक गोष्टीला दूषित करतात आणि ते सहसा खूप विषारी असतात. काही उष्णतेने ते हायड्रोक्लोरिक ऍसिड देखील खूप वेगाने सोडते.

हायड्रोक्लोरिक ऍसिड पीव्हीसीमधून बाहेर पडते : मेकॅनिकल रिसायकलिंग नावाच्या प्रक्रियेत प्लॅस्टिक सामान्यत: वितळवून आणि कमी दर्जाच्या सामग्रीमध्ये सुधारित करून पुनर्नवीनीकरण केले जाते. पण जेव्हा पीव्हीसी वर उष्णता लागू केली जाते, तेव्हा त्याच्या प्राथमिक घटकांपैकी एक, ज्याला प्लास्टिसायझर्स म्हणतात, ते सामग्रीमधून सहजपणे बाहेर पडतात. त्यानंतर ते पुनर्वापराच्या प्रवाहात इतर प्लास्टिकमध्ये सरकू शकतात. याव्यतिरिक्त, हायड्रोक्लोरिक ऍसिड उष्णतेसह पीव्हीसीमधून सहज बाहेर पडते. हे रिसायकलिंग उपकरणे खराब करू शकते आणि त्वचेला आणि डोळ्यांना जखम होऊ शकते - पुनर्वापर प्रकल्पातील कामगारांसाठी आदर्श नाही.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.