वॉशिंग्टन : लाल ग्रहावर अनोखे विज्ञान संकलित केल्यानंतर यूएस स्पेस एजन्सीने अखेरीस इनसाइट मार्स लँडरला निवृत्त केले आहे. एजन्सीच्या दक्षिण कॅलिफोर्नियातील जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरी (Jet Propulsion Laboratory) मधील मिशन नियंत्रक सलग दोन प्रयत्नांनंतरही लँडरशी संपर्क साधू शकले नाहीत, ज्यामुळे त्यांना 'डेड बस' (dead bus) म्हणून संबोधल्या जाणार्‍या अंतराळ यानाच्या सौरऊर्जेवर चालणार्‍या बॅटरीची उर्जा संपली आहे. (NASA finally bids goodbye to InSight Mars lander)
मोहिमेचे प्रक्षेपण आणि लँडिंग पाहिले : एजन्सीने एका निवेदनात म्हटले आहे की, लँडरकडून सिग्नल ऐकणे सुरूच राहील, परंतु या टप्प्यावर त्याचे ऐकणे अशक्य मानले जाते. इनसाइट (InSight) ने पृथ्वीशी शेवटचा संवाद 15 डिसेंबर रोजी केला होता. मी या मोहिमेचे प्रक्षेपण आणि लँडिंग पाहिले आणि अंतराळ यानाला निरोप देताना नेहमीच दुःख होते. आयोजित केलेले आकर्षक विज्ञान इनसाइट हे उत्सवाचे कारण आहे, असे थॉमस झुरबुचेन, सहयोगी म्हणाले. (goodbye to InSight Mars lander)
डिस्कव्हरी प्रोग्राम मिशन : या डिस्कव्हरी प्रोग्राम मिशनमधील भूकंपाचा डेटा केवळ मंगळावरच नाही तर पृथ्वीसह इतर खडकाळ पिंडांमध्ये प्रचंड अंतर्दृष्टी देतो. इनसाइट डेटाने मंगळाच्या आतील स्तरांबद्दल तपशील, त्याच्या विलुप्त चुंबकीय डायनॅमोच्या पृष्ठभागाखाली आश्चर्यकारकपणे मजबूत अवशेष, मंगळाच्या या भागावरील हवामान आणि भूकंपाच्या अनेक क्रियाकलापांबद्दल माहिती दिली आहे.
भूकंपमापकाने 1,319 मार्सक्वेक शोधले : फ्रेंच स्पेस एजन्सी सेंटर नॅशनल (d'Etudes Spatiales_ (CNES) आणि (ETH) झुरिच द्वारे, व्यवस्थापित मार्सक्वेक (Marsquake) सेवा द्वारे केले जाणारे दैनंदिन निरीक्षणासह त्याच्या अत्यंत संवेदनशील भूकंपमापकाने 1,319 मार्सक्वेक शोधले. त्यात उल्कापिंडाच्या प्रभावामुळे झालेल्या भूकंपांचा समावेश आहे, ज्यापैकी सर्वात मोठा गेल्या वर्षीच्या अखेरीस दगडी आकाराचे बर्फाचे तुकडे सापडले. अशा प्रभावांमुळे शास्त्रज्ञांना ग्रहाच्या पृष्ठभागाचे वय निर्धारित करण्यात मदत होते. भूकंपमापकातील डेटा वैज्ञानिकांना ग्रहाच्या कवच, आवरण आणि गाभा यांचा अभ्यास करण्याचा मार्ग प्रदान करतो.
लँडरची उर्जा हळूहळू कमी होत गेली : इनसाइटसह, अपोलो मोहिमेनंतर, जेव्हा अंतराळवीरांनी चंद्रावर भूकंपमापक आणले, तेव्हा पहिल्यांदाच भूकंपविज्ञान हे पृथ्वीच्या पलीकडे असलेल्या मोहिमेचे केंद्रबिंदू होते, असे इनसाइटच्या भूकंपमापकाचे प्रमुख अन्वेषक इन्स्टिट्यूट डी फिजिक डु ग्लोब डी पॅरिसचे फिलिप लॉगनॉन म्हणाले. भूकंपमापक हे शेवटचे विज्ञान साधन होते, जे चालू राहिले कारण लँडरच्या सौर पॅनेलवर जमा होणाऱ्या धूळामुळे त्याची उर्जा हळूहळू कमी होत गेली. ही प्रक्रिया या वर्षाच्या सुरुवातीला नासाने मिशन वाढवण्यापूर्वी सुरू झाली.
लँडरने काय मिळवले हे पाहणे खूप आनंददायी : मंगळाचा अभ्यास करण्यात एक शास्त्रज्ञ म्हणून करियर घालवलेल्या, लँडरने काय मिळवले हे पाहणे खूप आनंददायी आहे. हे मिशन यशस्वी करण्यात मदत करणाऱ्या जगभरातील लोकांच्या संपूर्ण टीमचे आभार, असे जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरीचे संचालक लॉरी लेशिन म्हणाले, जे मिशनचे व्यवस्थापन करते. मंगळवारी मार्स इनसाइट लँडरने ट्विटरवर त्याची शेवटचा फोटो पोस्ट केला. माझी शक्ती खरोखरच कमी आहे, म्हणून मी पाठवू शकलेला ही शेवटचा फोटो असू शकतो. जर मी माझ्या मिशन टीमशी बोलत राहू शकलो, तर मी करेन - पण मी येथे लवकरच साइन ऑफ करणार आहे. माझ्यासोबत राहिल्याबद्दल धन्यवाद, इनसाइट लँडर टीमने पोस्ट केले.
