वॉशिंग्टन - अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचा कार्यकाळ संपण्याच्या घडीला पोहोचला आहे. यादरम्यान, त्यांचा कार्यालयातील शिष्टाचाररहित दृष्टिकोन सर्वसाधारणपणे काळजीपूर्वक सत्तांतरण करण्याच्या प्रक्रियेवर रेंगाळत (काहीसा प्रभाव टाकत) आहे. आता सभागृहाने अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यावर दुसर्‍यांदा महाभियोग लागू केला आहे. तेव्हा आता सभापती नॅन्सी पेलोसी यांनी सर्वोच्च नियामक मंडळासमोर (सिनेट) या प्रकरणाची बाजू मांडण्यासाठी सर्वांत योग्य रणनीती शोधून काढली पाहिजे.
सिनेटच्या नियमांनुसार, चेंबरला महाभियोगाचा आर्टिकल मिळाल्यानंतर लवकरच याबाबतची सुनावणी किंवा खटला सुरू करणे आवश्यक आहे. याच्याद्वारे ट्रम्प यांच्यावर
'बंडखोरीला चिथावणी देण्या'चा आरोप ठेवला आहे. गेल्या काही आठवड्यात ट्रम्प यांच्या समर्थकांच्या संतप्त जमावाने कॅपिटलवर (अमेरिकन काँग्रेसचे मुख्य सभागृह) आक्रमण केल्यानंतर ट्रम्प यांच्यावर हा आरोप लावण्यात आला आहे. मात्र, सिनेटच्या सभेत हा मुद्दा केव्हा उपस्थित केला जाणार, हे पेलोसी यांनी सांगितले नाही.
जर सभागृहाने हे पुढील आठवड्याच्या सुरूवातीस किंवा त्यापूर्वी सिनेटला पाठवले तर, दुपारी 1 वाजता खटला सुरू होऊ शकेल. ज्यावेळी, उद्घाटन दिनानिमित्त, 20 जानेवारीला राष्ट्रपती पदासाठी-निवड झालेले जो बायडेन दुपारी शपथ घेतील. ट्रम्प यांनी आधीचा कार्यभार सोडल्यानंतर महाभियोगाचा खटला चालणार आहे, हे सध्या निश्चित आहे.
परंतु, हा खटला नेमका कसा पुढे जाईल, हे अद्याप अस्पष्ट आहे. तसेच, काही सिनेट रिपब्लिकन ट्रम्प यांना दोषी ठरवण्यासाठी मतदान करतील का हेही येणाऱ्या काळातच समजेल.
विविध आरोप, वेगळा महाभियोग
ही महाभियोग चाचणी अनेक प्रकारे याआधीच्यापेक्षा वेगळी असण्याची शक्यता आहे. ट्रम्प यांनी युक्रेनच्या राष्ट्राध्यक्षांशी केलेल्या व्यवहारांबद्दल 2019 मध्ये हाऊसचा आरोप, ज्याविरोधात बायडेन यांनी चौकशी करण्याचा आग्रह धरला होता. अनेक सरकारी अधिकाऱ्यांच्या प्रदीर्घ तपासणीनंतर आणि साक्षींनंतर बायडेन यांनी हा आरोप केला होता. डेमोक्रॅट्सनी एकमताने या ट्रम्प यांच्या वागणुकीवर टीका केली आणि ट्रम्प यांच्यावर सत्तेचा गैरवापर केल्याचा आरोप ठेवला गेला. तर, अनेक आरोप एकमेकांत गुंतले असून यांच्यामुळे गुंतागुंतीचे पुराव्यांचे जाळेच तयार झाले आहे.
ट्रम्प यांच्या समर्थकांनी अमेरिकन काँग्रेसच्या मुख्य सभागृहागृहावर हल्ला केला असताना कॉंग्रेसचे बहुतेक सदस्य इमारतीच्या आत होते. तसेच, याचे थेट प्रक्षेपण टेलिव्हिजनवर झाले. ट्रम्प समर्थकांच्या या कृत्यापूर्वीचे ट्रम्प यांचे भाषण चिथावणीखोरच होते. ज्यात त्यांनी आपल्या समर्थकांना निवडणुकीच्या निकालाविरूद्ध 'नरकासारखे लढा' (fight like hell) असे सांगितले होते.
हाऊस इंटेलिजेंस कमिटीचे अध्यक्ष अ‍ॅडम शिफ यांनी सभागृहातील शेवटच्या महाभियोग पथकाचे नेतृत्व केले. ते म्हणाले की, कॅपिटल येथे झालेल्या बंडखोरीचा हा 'संपूर्ण दिवस साक्षीदार होता.' या गुन्हेगारी प्रकाराचे गांभीर्य पाहता वेगाने महाभियोग लागू करण्यासारखी परिस्थिती निर्माण झाली.
हेही वाचा - कोण आहेत बायडेन प्रशासनातील 'भारतीय' योद्धे; वाचा एका क्लिकवर..
आर्टिकल
महाभियोगाच्या चार पानांच्या आर्टिकलमध्ये असे म्हटले आहे की, ट्रम्प यांच्यामुळे 'युनायटेड स्टेट्स आणि तेथील सरकारच्या संस्थांच्या सुरक्षेला असलेला धोका गंभीरपणे दर्शविला गेला.'
हे डेमोक्रॅटिक रोड आयलँडचे रिप्स डेव्हिड सिसिलिन यांनी समोर आणले होते की, कॅलिफोर्नियाचे टेड लीऊ आणि मेरीलँडचे जेमी रस्किन, या सर्वांना सिनेटच्या खटल्यात 'महाभियोग व्यवस्थापक' म्हणून काम करण्यास भाग पाडले गेले होते.
या लेखात असे म्हटले आहे की, ट्रम्प यांचे वर्तन निवडणुकीच्या निकालाचे 'विपरित आणि अडथळा आणण्याच्या' त्यांच्या आधीच्या प्रयत्नांशी सुसंगत आहे. जॉर्जियाचे राज्य सचिव यांच्या नुकत्याच झालेल्या आवाहनाचा त्यांनी उल्लेख केला आहे, ज्यात त्यांनी म्हटले आहे की, राज्य गमावल्यानंतर आपण त्यांच्यासाठी आणखी मते मिळवून द्यावीत, अशी त्यांची इच्छा होती.
अहवालानुसार, ट्रम्प यांनी निवडणुकीत मोठ्या प्रमाणात घोटाळा झाल्याचा खोटा दावा केला होता आणि कॉंग्रेसचे रिपब्लिकन आणि कॅपिटलमध्ये उतरलेल्या बंडखोरांकडून आरोपित निराधार दाव्यांचा वारंवार पुरुच्चार केला गेला.
उद्घाटनावर सावट असलेल्या हिंसाचाराच्या संभाव्य कृती हाताळणे
उद्घाटनापूर्वी सर्व 50 राज्ये आणि वॉशिंग्टनमध्ये सशस्त्र निषेधाच्या संभाव्यतेचा इशारा एफबीआयने दिला आहे. गेल्या आठवड्यात 'कॅपिटल बंडखोरी'ला प्रोत्साहन दिल्याबद्दल बुधवारी दुसऱ्यांदा महाभियोग लागू झाल्यानंतर ट्रम्प यांनी त्यांच्या समर्थकांनी केलेल्या हिंसाचाराशी आपला काही संबंध नसल्याची भूमिका घेतली आहे. वॉशिंग्टन आणि देशभरात कायद्याची अंमलबजावणी आणि नॅशनल गार्डने उच्च सतर्कतेसह ट्रम्प यांच्या कार्यकाळातील शेवटच्या तासांत केलेल्या निदर्शनास प्रोत्साहन देण्याच्या कोणत्याही इशाऱ्याची पडताळणी केली जाईल.
परंपरेचे पालन करण्यास नकार
राष्ट्राध्यक्षपदी निवड झालेल्या जो बिडेन यांचा कार्यकाळ सुरू होण्याच्या अगोदरच ट्रम्प बुधवारी सकाळी वॉशिंग्टन सोडतील. फ्लोरिडामध्ये अध्यक्षपदाच्या कार्यकाळानंतरचा काळ घालवण्यासाठी अध्यक्ष ट्रम्प रवाना होणार आहेत. त्यांनी सत्तेच्या औपचारिक हस्तांतरणात भाग घेण्यास नकार देऊन परंपरेचे पालन करण्यास नकार दिला. ट्रम्प मेरीलँडमधील जॉइंट बेस अँड्र्यूज येथे त्यांचा प्रस्थान सोहळा न स्वीकारता एअरफोर्स वनमधील शेवटच्या विमानाने उड्डाण करतील.
सिनेटमधील खटल्यात ट्रम्प बचाव करण्याची शक्यता
ट्रम्प यांच्यावर 'बंडखोरीचा भडका उडवण्याचा' औपचारिक आरोप आहे. सभागृहाने हा महाभियोगाचा एकच आर्टिकल मंजूर करून ट्रम्प यांच्यावर महाभियोगाचा खटला दाखल केला आहे. ट्रम्प यांनी त्यांच्या समर्थकांच्या जमावाने कॅपिटलच्या इमारतीवर हल्ला करण्याच्या काही काळाआधी भाषण केले होते.
ट्रम्प हे कदाचित खटल्यादरम्यान युक्तिवादावर तर्क देऊ शकतात की, त्यांचे भाषण संविधानाच्या पहिल्या दुरुस्तीनुसार केलेले मुक्त भाषण होते आणि ते समर्थकांना 'लढा देण्यास' सांगत असताना हा हिंसाचाराला शाब्दिक आवाहन देत नव्हते.
महाभियोगाच्या बाजूने मत मिळाल्यानंतर लगेचच ट्रम्प यांनी बुधवारी व्हिडीओ टेप केलेले विधान प्रसिद्ध केले होते. यात त्यांनी म्हटले होते की, ते गेल्या आठवड्यातील हिंसाचाराचा निषेध करत आहेत. ट्रम्प म्हणाले, 'हिंसाचार आणि तोडफोडीला आमच्या देशात स्थान नाही आणि आपल्या चळवळीलाही स्थान नाही.'
ट्रम्प यांचे भविष्य खूपच अनिश्चितेत आहे
ट्र्म्प यांच्या समर्थकांनी सत्तेचे शांततेत हस्तांतरण थांबविण्याच्या प्रयत्न केल्याच्या दोन आठवड्यांनंतर त्यांच्या भविष्यात खोलवर असलेल्या अनिश्चितेसह वॉशिंग्टन सोडतील. दरम्यान, ट्रम्प यांनी रिपब्लिकन पार्टीमधील सर्वात शक्तिशाली आवाज आणि 2024 च्या उमेदवारीसाठी आघाडीचे दावेदार म्हणून पदाचा पदभार सोडण्याची अपेक्षा केली जात आहे. हिंसाचाराला त्यांनी दिलेल्या प्रतिक्रियेनंतर पक्षाकडून त्यांना दूर करण्यात आले आहे. या कॅपिटल येथील हिंसाचाराच्या घटनेत एका पोलीस अधिकाऱ्यासह पाच जणांचा मृत्यू झाला होता.
ट्रम्प आपले भविष्य सांगत असल्याने काही मोजके सहाय्यक फ्लोरिडामध्ये सामील होतील अशी अपेक्षा आहे.
ट्रम्प पुढे काय करतील?
ट्रम्प यांनी त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या नंतरची योजना तयार करणे अद्याप बाकी आहे. संभाव्य राष्ट्रपतींच्या ग्रंथालयासाठी एखादे कार्यालय स्थापन करण्यापासून ते जागा निवडण्यापर्यंत सर्व काही. ट्रम्प यांनी 2024 मध्ये पुन्हा व्हाईट हाऊसकडे धाव घेण्याची आघाडी उघडली आहे. परंतु, ट्रम्प यांच्यावरील दुसर्‍या महाभियोगाचा खटला सुरू होताच पुढच्या आठवड्यात सिनेट त्यांची ही योजना बंद करू शकेल.
दोषी ठरल्यास ट्रम्प यांना पुन्हा सिनेटच्या पदासाठी फेडरल पदासाठी निवडणूक लढविण्यास मनाई करण्यात येऊ शकते. तसेच, त्यांचे निवृत्तीवेतनदेखील काढून घेतले जाऊ शकते.
हेही वाचा - डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यावर महाभियोगाचा खटला चालवण्यास संसदेची मंजूरी
