मुंबई - महाराष्ट्राच्या मातीतून शिवाजी महाराजांच्या ( Shivaji Maharaj ) प्रेरणेने एक महावीर ब्रिटीशांच्या विरुद्ध सर्वसमावेशक युद्ध करण्यासाठी उठला होता. नरवीर उमाजी नाईक पुण्यतिथी ( Narveer Umaji Naik 190 th Death Anniversary ) दरवर्षी पौष महिन्यात साजरी केली जाते. इंग्रजांविरुद्ध लढलेल्या नरवीर उमाजी नाईक यांची आज (गुरुवारी) पुण्यतिथी. ते सुरुवातीच्या स्वातंत्र्यसैनिकांपैकी एक आहेत. नरवीर उमाजी नाईक यांची पुण्यतिथी दरवर्षी 3 फेब्रुवारी रोजी साजरी केली जाते. यंदा या (2022) महान क्रांतिकारकाची 190 वी पुण्यतिथी ( 190th Anniversary of The Great Revolutionary ) आहे. नरवीर उमाजी नाईक ( सप्टेंबर 7, 1791 - 3 फेब्रुवारी, 1832 ) यांनी मराठा साम्राज्याच्या ( Maratha Empire ) पतनानंतर ब्रिटिशांविरुद्ध एक लहान ( Umaji Naik Fighting Against the British ) परंतु अत्यंत प्रभावी सैन्य उभे केले. त्यांनी नागरिकांना परकीय राजवटीविरुद्ध लढण्याचे आवाहन केले. त्यांनी ब्रिटीशांचा ताबा सोडवण्याचा प्रयत्न केला आणि ब्रिटीश लोकांमध्ये भीती निर्माण करण्यात यश मिळवले.
- गडद जंगलात राहणारी रामोशी जमात
उमाजी नाईक हे रामोशी जमातीचे होते. नाईक यांचा जन्म १७९१ मध्ये झाला. रामोशी गडद जंगलात राहत होते आणि त्यांचा इतिहास रामायणापासून आहे. 17 व्या शतकात, रामोशी हे मराठा सैन्यात गुप्तचर विभागाचा भाग होते. बहिर्जी नाईक, रामोशी हे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या गुप्तचर विभागाचे प्रमुख होते. मराठा साम्राज्य वाचवण्याच्या शेवटच्या प्रयत्नात रामोशींनी दुसऱ्या बाजीरावाला साथ दिली. त्यावेळी रामोशींची लोकसंख्या सुमारे १८,००० होती. त्यापैकी २,००० लोकसंख्या पुणे आणि सातारा भागातील होती.
- सामान्य लोकांचा पाठिंबा मिळाला पाठिंबा
सामान्य लोकांनी रामोशींना मोठ्या प्रमाणात पाठिंबा दिला. त्यांनी सैन्याच्या हालचालींची माहिती दिली आणि रामोशींनाही आश्रय दिला. रामोशींना सामान्य लोकांपासून वेगळे करण्यासाठी, इंग्रजांनी रामोशींना पाठिंबा दिल्यास गंभीर परिणाम भोगावे लागतील, असा इशारा दिला. शिवाय त्यांना जिंकवण्यासाठी शेतकर्‍यांना करातही सूट दिली. इंग्रजांच्या सत्तेला आव्हान स्वीकारणार नव्हते. त्यांनी रामोशींविरुद्ध कठोर पावले उचलली. त्यांनी कॅप्टन डेव्हिसच्या मदतीसाठी कॅप्टन स्पिलरच्या हाताखाली सैन्य तैनात केले. उमाजी नाईकला पकडण्यासाठी कॅप्टन स्पिलरला मदत करण्यासाठी ब्रिटीश सरकारने कॅप्टन डेव्हिसची नेमणूक केली होती. त्यांनी कोल्हापुरातून एक सैन्य दल जेजुरीला पाठवून लोकांना रामोशींविरुद्ध जाण्यास प्रवृत्त केले. मात्र, लोक रामोशींना पाठिंबा देत राहिले.
- ...जेव्हा कॅप्टन मॅकिंटॉश उमाजी नाईक बद्दल लिहितात
अनेक प्रभावशाली लोकांनी मला सांगितले, की उमाजी सामान्य व्यक्ती नाहीत. छत्रपती शिवाजी महाराजांची दूरदृष्टी आणि आदर्श त्यांच्याकडे नेहमीच होता. त्यांना छत्रपती शिवाजी महाराजांसारखे व्हायचे होते आणि त्यांच्यासारखे साम्राज्य स्थापन करायचे होते. उमाजी सर्वांचे प्रिय होते. त्याच्या हुशारी आणि पराक्रमामुळे सामान्य लोक त्याला देव आणि तारणहार मानत होते.
- अखेर स्वत:चे राज्य निर्माण केलेच
उमाजी नाईक थोड्या काळासाठी का होईना एक लहान राज्य स्थापन करण्यात यशस्वी झाले. उमाजी नाईक यांच्या नेतृत्वाखाली रामोशींनी दाखवलेल्या शौर्याने आणि पराक्रमाने ब्रिटीश सरकारचे नुकसान केले आणि सामान्य लोकांमध्ये राष्ट्रवादाची भावना निर्माण केली. युरोपीय लोकांना भारतातून हाकलण्यात रामोही अयशस्वी ठरले असले तरी त्यांनी सर्व राजे आणि राष्ट्रपतींना ब्रिटिशांविरुद्ध एकत्र करण्याचा प्रयत्न केला.
- चार पोलिसांचा केला शिरच्छेद
इंग्रजांना घाबरवण्यासाठी त्याने चार पोलिसांचा शिरच्छेद केला आणि त्यांची डोकी इंग्रजांकडे पाठवली. यामुळे मोठा प्रभाव निर्माण झाला आणि सामान्य माणसांकडून प्रशंसा मिळवली. उमाजीने ब्रिटीश सरकारचा सक्षम अधिकारी असलेल्या माल्कमचा पराभव केला.
- इंग्रजांशी केला करार
१८२९ मध्ये उमाजीने इंग्रजांशी करार केला. कराराच्या अटींनुसार इंग्रजांनी त्यांना साकुर्डी येथे 120 बिघा जमीन दिली आणि इतरांना नोकऱ्या दिल्या. तहानंतर उमाजी सरकारी नोकर झाला. पण एक वर्षानंतर उमाजीने पुन्हा आपले सैन्य जमवले आणि इंग्रजांविरुद्ध युद्ध सुरू केले. यावेळी इंग्रजांनी उमाजीला संपवण्याचा निर्धार केला.
हेही वाचा - स्वातंत्र्याची 75 वर्षे : 'या' क्रांतिकारकाच्या पिस्तूलचे नाव होते 'बमतुल बुखारा', वाचा सविस्तर...
