हैदराबाद (तेलंगणा) : CSIR-आधारित नॅशनल जिओफिजिकल रिसर्च इन्स्टिट्यूट (NGRI) ने आंध्र प्रदेशातील अनंतपूर जिल्ह्यात हलक्या वजनाच्या रेअर अर्थ (REE) ची उपस्थिती शोधली आहे, जे इलेक्ट्रॉनिक उपकरण, वैद्यकीय तंत्रज्ञान, एरोस्पेस आणि संरक्षण यासह विविध औद्योगिक अनुप्रयोगांसाठी महत्त्वाचे घटक आहेत. हलक्या दुर्मिळ पृथ्वीच्या खनिजांमध्ये लॅन्थॅनम, सेरिअम, प्रासोडीमियम, निओडीमियम, यट्रियम, हॅफनियम, टँटॅलम, निओबियम, झिरकोनियम आणि स्कॅन्डियम यांचा समावेश होतो. एनजीआरआयचे वरिष्ठ मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ. पीव्ही सुंदर राजू यांनी पीटीआयला सांगितले की, आम्हाला संपूर्ण खडकाच्या विश्लेषणात हलके दुर्मिळ घटक (La, Ce, Pr, Nd, Y, Nb आणि Ta) मुबलक प्रमाणात आढळले जे या खनिजांमध्ये असल्याची खात्री होते.
आरईईचा सर्वाधिक आणि महत्त्वाचा वापर : स्कॅन्डियम आणि य्ट्रियमसह 'आवर्त सारणी' मधील 'लॅन्थानाइड आणि ऍक्टिनाइड' मालिका म्हणून ओळखले जाणारे 15 घटक आहेत. मोबाईल फोनसह, आणि वैद्यकीय तंत्रज्ञान, स्वच्छ ऊर्जा, एरोस्पेस, ऑटोमोटिव्ह आणि संरक्षण यासह विविध औद्योगिक अनुप्रयोगांसाठी आम्ही दररोज वापरत असलेल्या उपकरणांमध्ये REI हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. राजू म्हणाले की, आरईईचा सर्वाधिक आणि महत्त्वाचा वापर हा स्थायी चुंबकांच्या निर्मितीमध्ये होतो. मोबाईल फोन, टेलिव्हिजन, कॉम्प्युटर, ऑटोमोबाईल, पवनचक्की, जेट विमान आणि इतर अनेक उत्पादनांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या आधुनिक इलेक्ट्रॉनिक्ससाठी कायमस्वरूपी चुंबक महत्त्वाचे असल्याचे त्यांनी सांगितले आहे.
डिजिटायझेशन देखील मागणी वाढवत आहे : ल्युमिनेसेंट आणि प्रेरक गुणधर्मांमुळे, उच्च तंत्रज्ञान आणि 'ग्रीन' उत्पादनांमध्ये REE चा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो, असेही ते म्हणाले आहेत. निव्वळ शून्य (उत्सर्जन) गाठण्यासाठी, 2050 पर्यंत युरोपला आताच्या गरजेपेक्षा 26 पट अधिक दुर्मिळ पृथ्वीची गरज भासेल. डिजिटायझेशन देखील मागणी वाढवत आहे, असे प्रमुख शास्त्रज्ञ म्हणाले. REE चा शोध रिसोर्स एक्सप्लोरेशन शॅलो सबसरफेस रिफ्लेक्शन नावाच्या प्रकल्पांतर्गत भारतातील वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेने निधी पुरवलेल्या अभ्यासाचा भाग आहे असही त्या म्हणाल्या आहेत.
हेही वाचा : CJI DY Chandrachud: कायद्याला मानवतेचा स्पर्श असावा, सरन्यायाधीश चंद्रचूड यांचे प्रतिपादन
