पुरुषांमध्ये अनेक कारणे कारणीभूत असू शकतात जी मुलांच्या जन्मात अडथळा आणत आहेत, जसे की कोणतीही शारीरिक स्थिती, रोग, अपघात किंवा वाढणारे वय इ. पण नुकत्याच आलेल्या एका अहवालानुसार, काही वेळा त्यांच्यातील काही जीन्स आणि म्युटेशन देखील पुरुषांच्या नपुंसकतेसाठी कारणीभूत ठरू शकतात. ‘ह्युमन मॉलिक्युलर जेनेटिक्स’ ( Human Molecular Genetics ) या विज्ञान जर्नलमध्ये नुकत्याच प्रकाशित झालेल्या एका अहवालात असे म्हटले आहे की, काही जनुकांमध्ये उत्परिवर्तन झाल्यामुळे पुरुषांमध्ये आवश्यक प्रमाणात शुक्राणूंचे उत्पादन कमी होऊ शकते. ज्यामुळे ते नपुंसकतेचे शिकार होऊ शकतात. संशोधनात असे 8 जनुके सापडल्याचे सांगण्यात आले आहे जे या स्थितीसाठी जबाबदार असू शकतात.
हैदराबाद येथील शास्त्रज्ञांच्या गटाने केलेल्या या संशोधनात ( Hyderabad scientists research on male impotence ) अशी ८ जीन्स आढळून आली आहेत जी पुरुषांच्या शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यास किंवा त्यांच्या निकृष्ट दर्जाच्या शुक्राणूंना कारणीभूत ठरू शकतात. उल्लेखनीय आहे की हे संशोधन सेंटर फॉर सेल्युलर मॉलिक्युलर बायोलॉजी हैदराबाद ( Center for Cellular Molecular Biology Hyderabad ), द सेंटर फॉर डीएनए फिंगरप्रिंटिंग अँड डायग्नोस्टिक आणि ममता फर्टिलिटी हॉस्पिटलच्या शास्त्रज्ञांनी केले आहे.
संशोधनादरम्यान, शास्त्रज्ञांनी या 8 जनुकांपैकी एक "CETN1" आणि त्याच्या उत्परिवर्तनाचा अभ्यास केला. हे जनुक आणि त्याचे उत्परिवर्तन पुरुषांमधील शुक्राणूंच्या उत्पादनावर किंवा गुणवत्तेवर परिणाम करू शकते का हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला! ज्याच्या निकालांमध्ये असे दिसून आले की उक्त जनुकामध्ये उत्परिवर्तन झाल्यास पेशींचे भेदभाव म्हणजेच त्यांचे विभाजन थांबले होते. त्यामुळे आवश्यक प्रमाणात शुक्राणू तयार करण्याची प्रक्रिया आणि त्यांच्या गुणवत्तेवर परिणाम झाला. विशेष म्हणजे पुरुषांमध्ये नपुंसकत्व किंवा पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यामागची कारणे ( Causes of low sperm count in men ) जाणून घेण्यासाठी आधी संशोधन केले जाते, परंतु बहुतांश निकालांमध्ये या समस्येसाठी जीवनशैली कारणे आणि आरोग्याशी संबंधित परिस्थिती जबाबदार मानण्यात आली आहे.
मात्र, संशोधनात हेही स्पष्ट करण्यात आले आहे की, ज्या पुरुषांमध्ये ही जीन्स असतात त्यांना मूल होऊ शकत नाही. नेक्स्ट जनरेशन सिक्वेन्सिंगच्या मदतीने ही स्थिती सोडवणे देखील शक्य आहे. संशोधनाचे प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ. सुधाकर दिग्मार्थी यांनी संशोधनाच्या निष्कर्षात सांगितले आहे की, संशोधन प्रक्रियेदरम्यान जनुकांचे सर्व आवश्यक भाग अनुक्रमित करण्यात आले. त्यानंतर नेक्स्ट जनरेशन सिक्वेन्सिंगमध्ये ( Next Generation Sequencing ) पहिल्या 47 नपुंसक पुरुषांची चाचणी घेण्यात आली. संशोधनाच्या पुढील टप्प्यात देशातील विविध भागांतील सुमारे 1500 नपुंसक पुरुषांवर ही पद्धत अवलंबण्यात आली. ज्याचे खूप सकारात्मक परिणाम मिळाले.
जीवनशैलीची कारणे: विशेष म्हणजे, हे संशोधन अशा प्रकारचे पहिले संशोधन आहे, ज्यामध्ये उल्लेख केलेल्या 8 जीन्स आणि नपुंसकत्व यांच्यातील संबंधांवर संशोधन करण्यात आले आहे. पण याआधीही नपुंसकत्वाची कारणे किंवा शुक्राणूंशी संबंधित समस्यांबाबत परदेशात संशोधन झाले आहे. सन 2013 मध्ये 'वर्ल्ड काँग्रेस फॉर सेक्शुअल हेल्थ 2013' ( World Congress for Sexual Health 2013 ) मध्ये सादर केलेल्या संशोधनात नपुंसकतेचे मूळ आणि संभाव्य कारणांविषयी सविस्तर माहिती देण्यात आली होती. तत्कालीन आकडेवारीच्या आधारे, 2025 पर्यंत भारतात नपुंसक पुरुषांची संख्या सर्वाधिक असेल, अशी भीतीही या संशोधनात व्यक्त करण्यात आली होती. ज्यासाठी जबाबदार कारणांपैकी अनियमित जीवनशैलीला ( Impotence reasons Irregular lifestyle ) महत्त्व देण्यात आले.
सध्याच्या काळातही हे भाकीत पूर्णपणे नाकारता येत नाही कारण गेल्या काही वर्षांत भारतात नपुंसकतेची प्रकरणे सातत्याने वाढत आहेत. डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, बहुतेक प्रकरणांमध्ये त्यांची जीवनशैली आणि आहार बिघडत चालला आहे, ज्यामुळे वाढत्या शारीरिक आणि मानसिक आजार, आणि धूम्रपान किंवा कोणत्याही प्रकारच्या नशेशी संबंधित जबाबदार आहेत.
तज्ञ काय म्हणतात: ईटीव्ही भारत सुखीभवशी बोलताना लखनौच्या सेक्सोलॉजिस्ट डॉ. इमाम बेग ( Dr Imam Baig Sexologist Lucknow ) यांच्याकडूनही पुरुषांमध्ये नपुंसकतेच्या घटनांमध्ये वाढ होण्याच्या कारणाबाबत माहिती घेतली. त्यांनी सांगितले की, गेल्या काही वर्षांत तरुणांमध्ये नपुंसकतेच्या घटनांमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे. हे खरे आहे. आजच्या युगात मोठ्या संख्येने पुरुषांना संतानोत्पत्ति समस्या येत आहेत.
सेक्सोलॉजिस्ट डॉ इमाम बेग ( Sexologist Dr Imam Baig ) सांगतात की, गेल्या काही वर्षांत मधुमेह, हृदयविकार, उच्च रक्तदाब आणि लठ्ठपणा आणि वाढत्या मानसिक ताणतणावासारख्या आजारांची प्रकरणे तरुण वयातही पुरुषांमध्ये वाढत आहेत. ज्यासाठी धावपळीचे जीवन, खराब जीवनशैली आणि आहारशैली कारणीभूत नाही असे म्हणता येणार नाही. याशिवाय अनेक वेळा मज्जासंस्थेशी संबंधित आजार, अपघात, कर्करोग आणि इतर गंभीर आजार आणि त्यांच्या उपचारांमुळेही पुरुषांमध्ये नपुंसकता येते किंवा त्यांच्या शुक्राणूंची गुणवत्ता बिघडते.
