देहरादून - केदारनाथमध्ये घोड्यांच्या मृत्यूचे प्रकरण खूप चर्चेत होते. ( Former Union Minister Maneka Gandhi ) त्याचबरोबर माजी केंद्रीय मंत्री मनेका गांधी यांनीही यात्रेतील घोडे आणि खेचरांच्या मृत्यूवर चिंता व्यक्त केली होती. मात्र, केदारनाथ यात्रेत वन्य प्राणी मरत राहिले आणि त्यांच्या मालकांचे खिसे भरले गेले.
यापूर्वी चारधाम यात्रेत घोडे खेचरांचा मृत्यू झाल्याने प्रशासन व प्रशासनात खळबळ उडाली होती. यासोबतच नैनिताल उच्च न्यायालयानेही हे प्रकरण गांभीर्याने घेत सरकारकडून उत्तर मागवले होते. ( Animal Husbandry Minister Saurabh Bahuguna ) मात्र, केदारनाथ यात्रेत वन्य प्राणी मरत राहिले आणि त्यांच्या मालकांचे खिसे भरले गेले. केदारनाथ यात्रेत ४६ दिवसांत घोडे आणि खेचरांच्या मालकांनी ५६ कोटी रुपयांची कमाई केली आहे. असे असतानाही या आवाजहीनांचे दु:ख दूर करणारे कोणीच नाही. अमानुष पध्दतीने प्रवासी व सामान जनावरांवर नेले जाते. त्यामुळेच आतापर्यंत 175 जनावरांचा मृत्यू झाला आहे.
गौरीकुंड येथून केदारनाथसाठी या वर्षी ८,५१६ घोडे-खेचरांची नोंदणी झाली. मोठ्या संख्येने यात्रेकरू घोडे आणि खेचरांवर बसून १६ किलोमीटरचे हे दुर्गम अंतर कापतात. ( Kedarnath horse mules died ) आतापर्यंत 2,68,858 प्रवासी घोडे आणि खेचरांनी केदारनाथला पोहोचले आणि दर्शन घेऊन परतले. या दरम्यान 56 कोटींचा व्यवसाय झाला असून नोंदणी शुल्क म्हणून जिल्हा पंचायतीला सुमारे 29 लाख रुपये मिळाले.
असे असतानाही या वन्य प्राण्यांसाठी पदपथावर कोणतीही सुविधा नाही. ( Uttarakhand Kedarnath Yatra ) या मार्गावर ना गरम पाण्याची सोय आहे ना जनावरांसाठी थांबाही करण्यात आला आहे. घोडे आणि खेचरे यांनी केदारनाथची एकच फेरी काढावी, पण अधिक कमाई करण्याच्या शर्यतीत चालक दोन ते तीन फेऱ्या घेत होते. तसेच जनावरांना पुरेसे अन्न व विश्रांती मिळत नव्हती.
प्रवासाच्या पहिल्याच दिवशी तीन जनावरांचा मृत्यू झाला होता. त्यानंतर पहिला महिनाभर जनावरांच्या मृत्यूची प्रकरणे रोज येत राहिली. मुख्य पशुवैद्यकीय अधिकारी डॉ. आशिष रावत यांनी सांगितले की, आतापर्यंत 175 घोडे आणि खेचरांचा मृत्यू झाला आहे. पादचारी मार्गावर वीज पडून दोन जनावरांचाही मृत्यू झाला होता. यानंतर विभागाने देखरेखीसाठी विशेष तपास पथके स्थापन केली होती. यादरम्यान 1930 चालक आणि फेरीवाल्यांचे चालान करण्यात आले.
पावसाळा सुरू झाल्याने ७० टक्के घोडे आणि खेचरे परत गेले असून प्रवासाचा वेगही ठप्प झाला आहे. प्रीपेड काउंटरवरून मिळालेल्या माहितीनुसार, सध्या ३२०० घोडे आणि खेचर कार्यरत आहेत. मैदानावरील घोडे आणि खेचर परतले आहेत. काही काळापूर्वी यात्रेतील घोडे आणि खेचरांच्या मृत्यूवरून दिल्लीत या प्रकरणाचे पडसाद उमटले होते.
माजी केंद्रीय मंत्री मनेका गांधी यांनीही यात्रेत घोडे आणि खेचरांच्या मृत्यूबद्दल चिंता व्यक्त केली होती. यानंतर, राज्य सरकारने कारवाई केली आणि पादचारी मार्गावर पाळत वाढवली. यासोबतच विधानसभेच्या अधिवेशनात घोडे आणि खेचरांच्या मृत्यूवरून विरोधकांनी सरकारवर टीकास्त्र सोडले होते. याशिवाय या प्रकरणी उच्च न्यायालयात याचिकाही दाखल करण्यात आली आहे.
केदारनाथ यात्रेतील घोडे आणि खेचरांच्या ऑपरेशनसाठी नवीन योजनेवर काम सुरू असल्याचे पशुसंवर्धन मंत्री सौरभ बहुगुणा यांनी सांगितले. जनावरांच्या आरोग्य तपासणीसाठी पहिल्या दिवसापासून पथके तैनात करण्यात येणार आहेत. एका दिवसात जनावरे एकच फेरी काढतात, त्यासाठी चालकांकडून प्रतिज्ञापत्र घेतले जाईल. घोडे आणि खेचरांसाठी पुरेशा पौष्टिक चाऱ्याचीही व्यवस्था केली जाईल.
हेही वाचा - जे काही सुखदुख आहे ते आपल्या सगळ्यांचे एक; बंडखोर आमदारांनी एकनाथ शिंदेंना केला आपला नेता
