नवी दिल्ली - 2022 च्या पंजाब निवडणुकीचे निकाल 10 मार्च रोजी येणार आहे. परंतु त्याआधी मुख्यमंत्री चरणजीत सिंह चन्नी यांनी हा 'गेम' आधीच जिंकला आहे. आता ते अधिकृतपणे पंजाबमध्ये काँग्रेसचा चेहरा बनले आहे. चन्नी हे पंजाबचे पहिले दलित मुख्यमंत्री आहेत. ज्यांच्या नेतृत्वाखाली काँग्रेस निवडणूक लढवत आहे. राहुल गांधी यांनी आज (रविवारी) औपचारिक घोषणा केली आहे. राहुल म्हणाले की, गेल्या सभेत पंजाबच्या जनतेने मला नेता निवडण्याचे खूप अवघड काम दिले होते. राजकीय नेता 10-15 दिवसांत जन्माला येत नाही, जो खरा नेता असतो तो मीडियाच्या वादात तयार होत नाही, तर संघर्षाने तयार होतो. काँग्रेसकडे हिऱ्यांची कमतरता नाही, असेही राहुल गांधी म्हणाले. राहुल म्हणाले की, आम्ही सिद्धू यांना 40 वर्षांपासून ओळखतो, तेव्हापासून मी त्यांना भेटलो हे सिद्धूलाही माहित नव्हते. त्यानंतर राहुलने दून स्कूलमध्ये सिद्धूने आपल्या संघाचा कसा पराभव केला हे सांगितले.
हायकमांडच्या या निर्णयामुळे मुख्यमंत्रीपदाचा दावा करणाऱ्या नवज्योतसिंग सिद्धू यांना मोठा धक्का बसल्याचे राजकीय समीक्षकांचे मत आहे. राहुल गांधींचा प्रत्येक निर्णय मान्य करणार असल्याचे सिद्धू यांनी सांगितले ही वेगळी बाब आहे. आता विधानसभा निवडणुकीनंतर सिद्धू प्रदेशाध्यक्षपदाचा दर्जा कायम ठेवतील का? अशी शंका उपस्थित होत आहे. विशेष म्हणजे चरणजीत सिंह चन्नी मुख्यमंत्री झाल्यानंतर त्यांचे नवज्योतसिंग सिद्धू यांच्याशी असलेले मतभेद चव्हाट्यावर आले. सिद्धू सरकारच्या कामकाजात वारंवार होत असलेल्या हस्तक्षेपामुळे मुख्यमंत्री चरणजितसिंग चन्नी नाराज झाले आणि त्यांनी हायकमांडकडे तक्रार केली. याशिवाय मनीष तिवारी आणि पंजाब प्रदेश काँग्रेसचे माजी प्रमुख सुनील जाखड यांसारखे बडे नेतेही नवज्योतसिंह सिद्धूच्या कार्यशैलीवर नाराज असल्याचे बोलले जात होते.
आजच्या रॅलीत सिद्धूच्या 'वेदना' स्पष्टपणे जाणवू शकते, मला संधी मिळाली तर माफिया राजवट संपेल, असे ते म्हणाले. जर मला संधी मिळाली नाही, तर तुम्ही ज्याला उमेदवारी द्याल त्याच्यासोबत पुढे जाणार. आता असेही बोलल्य जात आहे, की सुनील जाखड यांनी नाराज होऊन सक्रिय निवडणुकीचे राजकारण सोडण्याचा निर्णय घेतला आहे. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, त्यांनी राजकारणात राहीन आणि काँग्रेससोबतही राहीन, पण निवडणुकीच्या राजकारणाचा भाग होणार नाही, असे सांगितले आहे. सुनील जाखड हे देखील स्वतःला मुख्यमंत्री पदाचे प्रमुख दावेदार मानतात. काही दिवसांपूर्वी ते म्हणाले होते की, कॅप्टन अमरिंदर सिंग यांनी पक्ष सोडल्यानंतर बहुतांश आमदारांना त्यांना मुख्यमंत्री म्हणून पाहायचे होते. मात्र, फक्त चन्नी आणि सिद्धूवर लक्ष केंद्रित करा. एजी आणि डीजीपीच्या नियुक्तीच्या मुद्द्यावरून नवज्योतसिंग सिद्धू यांच्या वृत्तीमुळे चन्नी सरकार आणि केंद्रीय हायकमांड नाराज असल्याचे सांगण्यात येत आहे. याचा फटका सिद्धूला सहन करावा लागला. दलितांना मुख्यमंत्री चेहरा करून काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनी उत्तर प्रदेशातही राजकीय संदेश देण्याचा प्रयत्न केल्याचे राजकीय पंडितांचे मत आहे. नवज्योत सिद्धू यांना मुख्यमंत्रीपदाचे उमेदवार केले असते तर त्याचा परिणाम उत्तर प्रदेशातही दिसून आला असता. सध्या चरणजीत सिंह चन्नी यांची 'लॉटरी' लागली आहे. आता पंजाबमध्ये काँग्रेसचा विजय झाला तरी सिद्धूंना ते पचवणे सोपे जाणार नाही.
राहुल गांधींनी हा निर्णय का घेतला ?
पंजाबमध्ये काँग्रेसने आता उघडपणे दलित कार्ड खेळले आहे. राज्यात 32 टक्के दलित मतदार आहेत आणि ते परंपरागतपणे काँग्रेस आणि शिरोमणी अकाली दलाला मतदान करत आले आहेत. पंजाबमधील 117 विधानसभा जागांमध्ये अशा सुमारे 50 विधानसभेच्या जागा आहेत, जिथे दलितांचे मत महत्त्वाचे आहे. लोकसंख्येच्या मानाने दोआबात दलित समाजाची संख्या जास्त आहे. दोआबात दलित लोकसंख्या ३७ टक्के, मालवा ३१ टक्के आणि माढामध्ये २९ टक्के आहे. शिरोमणी अकाली दलाने २०२२ च्या विधानसभा निवडणुकीत बसपासोबत युती केली आहे. अशा स्थितीत दलित मते अकाली दल आणि बसपा युतीकडे वळण्याची शक्यता होती. धोरणात्मकदृष्ट्या काँग्रेसने ही शक्यता रोखण्याचा प्रयत्न केला आहे.
अकाली दल आणि 'आप'ला जाट शीख मते मिळतील
दलित चेहऱ्यावर बाजी मारून काँग्रेसने मोठी रिस्क घेतली आहे. पंजाबमधील जाट शीख लोकसंख्या नेहमीच सामाजिक, धार्मिक आणि राजकीयदृष्ट्या वरचढ राहिली आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार पंजाबमध्ये मतदारांची संख्या सुमारे 2.12 कोटी आहे. जाट शीख लोकसंख्येच्या सुमारे 25 टक्के आहेत. 2022 च्या पंजाब विधानसभा निवडणुकीत दिसणारे बहुतांश मुख्यमंत्री जाट शीख आहेत. आम आदमी पक्षाचे मुख्यमंत्रीपदाचे उमेदवार भगवंत मान आणि अकाली दलाचे नेते सुखबीर सिंग बादल हे जाट शीख आहेत. पंजाब लोक काँग्रेस आणि भाजपा युतीचा चेहरा असलेले कॅप्टन अमरिंदर हेही जाट शिखांच्या राजघराण्यातील आहेत. जाट शीख नवज्योतसिंग सिद्धू यांना बाजूला सारून जाट शिखांची मते विरोधकांच्या खात्यात जाऊ शकतात. नवज्योतसिंग सिद्धू यांनी पक्षाचा निर्णय मान्य करणार असल्याचे वक्तव्य यापूर्वीच केले आहे. काँग्रेसचा हा निर्णय कितपत अचूक ठरतो हे 10 मार्चलाच ठरेल.
हेही वाचा - Saamana Editorial On BJP : ईडी, सीबीआयच्या कारवाया करून भाजप विजय होणार नाही; सामनातून 'रोखठोक'
