नवी दिल्ली - चीनने माउंट एव्हरेस्टवर हवामान केंद्रही ( China station at Mt Everest ) उभारले आहे. हे जगातील सर्वात उंच हवामान ( worlds highest scientific station ) केंद्र आहे. हे हवामान केंद्र समुद्रसपाटीपासून 8830 मीटर उंचीवर ( Lithium rush ) आहे. शास्त्रज्ञांच्या पथकाने या स्वयंचलित स्टेशनची यशस्वी चाचणी केली. हिमालयातील लिथियमचे मुबलक प्रमाण चीनला आकर्षित करत आहे. लिथियम हे पांढरे तेल म्हणून ओळखले जाते. हे लिथियम मोबाईलच्या बॅटरीपासून इलेक्ट्रिक वाहनांच्या बॅटरीपर्यंत वापरले जाते. जग 'ईव्ही क्रांती' म्हणजे ईलेक्ट्रिक क्रांतीच्या उंबरठ्यावर उभे आहे. अशा परिस्थितीत चीन जगातील दोन तृतीयांश लिथियम-आयन बॅटरी तयार करतो.
माउंट एव्हरेस्टवरील सौरऊर्जेवर चालणारे ( solar powered station on Mount Everest ) हे स्टेशन खराब हवामानातही दोन वर्षे काम ( Chinese mount everest expedition ) करू शकते. यासोबतच डेटा ट्रान्समिशनसाठी सॅटेलाइट कम्युनिकेशन सिस्टिमने ( satellite communication system ) सुसज्ज आहे. या स्टेशनची रचना अशा प्रकारे करण्यात आली आहे की ते दर 12 मिनिटांनी एक कोड संदेश देखील प्रसारित करू शकते. चीनच्या माध्यमांच्या दाव्यानुसार या नवीन स्टेशनने अमेरिकन आणि ब्रिटीश शास्त्रज्ञांचा विक्रमही मोडला आहे.
जगातील सर्वात उंच स्टेशनचा विक्रम मोडला - चायनीज अकादमी ऑफ सायन्सेस (CAS) अंतर्गत तिबेट पठार संशोधन (ITP) मधील शास्त्रज्ञ आणि संशोधकांसह 13 सदस्यीय चीनी मोहीम गटाने उत्तरेकडील भागाच्या अगदी खाली, सुमारे 50 किलो वजनाचे स्टेशन तयार केले आहे. यासह, चीनने 8,430 मीटर उंचीवर स्थापित केलेल्या माउंट एव्हरेस्टच्या दक्षिणेकडील अमेरिकन आणि ब्रिटीश शास्त्रज्ञांच्या संयुक्त पथकाने 2019 मध्ये स्थापन केलेल्या स्टेशनवरून जगातील सर्वात उंच स्टेशनचा विक्रम मोडला आहे.
हा करणार अभ्यास- अत्याधुनिक स्टेशन म्हणजे अर्थ समिट मिशन 2022 नावाच्या प्रकल्पांतर्गत अशी आठ स्थानके बांधणे आहे. याची स्थापना शिखराच्या उत्तर भागात चीनने केली आहे. उच्च उंचीच्या हवामानाचा अभ्यास करण्याव्यतिरिक्त, स्थानके हिमनद्यांच्या वितळण्याच्या घटनांवर आणि बर्फाची जाडी मोजण्यावर तसेच भूगर्भातील बर्फाच्या स्थितीचे मूल्यांकन करण्यात येणार आहे. या वर्षाच्या सुरुवातीला 7028 मीटर, 7790 मीटर आणि 8300 मीटर उंचीवर तीन स्टेशन्स उभारण्यात आली होती. 2021 मध्ये, 6500 मीटर, 5800 मीटर, 5400 मीटर आणि 5200 मीटर उंचीवर चार स्थानके उभारण्यात आली.
लिथियम किती आहे- माउंट एव्हरेस्ट प्रदेशात लिथियमच्या मोठ्या शोधाच्या पार्श्वभूमीवर हा विकास महत्त्वपूर्ण असल्याचे मानले जाते. चायनीज जर्नल ऑफ सायन्स नुसार, असा अंदाज आहे की येथे सुमारे 10,12,500 टन लिथियम असू शकते. लॅपटॉप आणि सेल फोनच्या बॅटरी व्यतिरिक्त, इलेक्ट्रिक वाहन (EV) बॅटरी बनवण्यासाठी लिथियम हा मुख्य घटक आहे. जग ईव्ही क्रांतीच्या मार्गावर आहे. यावरून लिथियमची किंमत समजली जाऊ शकते. या शोधाचा पहिला तपशील नोव्हेंबर २०२१ मध्ये सीएएस समर्थित जर्नल रॉकमध्ये प्रकाशित झाला होता. सीएएसअंतर्गत जिओलॉजी आणि जिओफिजिक्स इन्स्टिट्यूटच्या शास्त्रज्ञांच्या टीमने फेब्रुवारी 2022 मध्ये पुन्हा अहवाल दिला.
उंच शिखरावर लिथियमचे खूप प्रमाण- ऑस्ट्रेलेशिया मिनरल लॅबोरेटरी आणि वुहान अप्पर स्पेक्ट्रा अॅनालिसिस टेक्नॉलॉजी लिमिटेड द्वारा आयोजित सेंट्रल अकादमीच्या भूगर्भशास्त्रीय अर्थ इन्स्टिट्यूट प्रयोगशाळेत वारंवार चाचण्या करण्यात आल्या आहेत. माउंट एव्हरेस्टच्या उत्तरेकडील तिबेटी प्रदेशातून उत्खनन केलेल्या 59 खडकांच्या नमुन्यांच्या अभ्यासानंतर प्रारंभिक निष्कर्षांची पुष्टी करण्यात आली आहे. चायनीज ऍकॅडमी ऑफ सायन्सेस (CAS) च्या 44 नमुन्यांमध्ये हे देखील आढळून आले की जगातील सर्वात उंच शिखरावर खूप समृद्ध असे लिथियम आहे.
लिथियम म्हणजे पांढरे तेल- याला पांढरे तेल असेही म्हणतात. 5390 मीटर ते 5581 मीटर उंचीच्या प्रदेशात 40 पेक्षा जास्त लिथियम क्वार्ट्ज क्रिस्टल पट्टे आहेत. तर चीन त्याच्या लिथियमच्या ७५ टक्के गरजेसाठी आयातीवर अवलंबून आहे. जगातील लिथियम-आयन बॅटरीपैकी दोन तृतीयांश बॅटरी चीन तयार करते. असे मानले जाते की भू-राजकीय वर्चस्वाचे ध्येय साध्य करण्यासाठी चीन या दुर्मिळ पृथ्वी संसाधनाचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न करीत आहे. त्याचा व्यावसायिक मूल्याऐवजी पाश्चिमात्य देशांविरुद्ध वापर होऊ शकतो, असे तज्ज्ञांना वाटते.
हेही वाचा-Rahul Gandhi Hyderabad Visit : जनतेसाठी लढणाऱ्यांनाच तिकीट मिळेल - राहुल गांधी
