ETV Bharat / bharat

हिमनद्या वितळायला लागल्यानं तलावांच्या आकारात होतोय बदल, उत्तरेत पुराचे संकट - हिमाचल प्रदेश नैसर्गिक आपत्ती

सतलज, रावी आणि चिनाब नद्यांवरील तलावात पाणी वाढत असल्याने नैसर्गिक आपत्तीचे संकट पुन्हा येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. या तलावांचा आकार दिवसेंदिवस वाढतच आहे.

Himalayan region
हिमनद्या वितळायला लागल्या
author img

By

Published : Jan 5, 2020, 1:40 PM IST

शिमला- वातावरण बदलामुळे भविष्यात भारतापुढे गंभीर संकट उभे राहणार आहे, याची चिन्हे दिसायला लागली आहेत. हिमालय पर्वत रांगामधील हिमनद्या वातावरण बदलामुळे वितळत असल्याचे एका अभ्यासात समोर आले आहे. त्यामुळे हिमाचल प्रदेशामधील डोंगर रांगामधल्या तलावांमधील पाण्याच्या पातळीत वाढ होत आहे.

Himalayan region
हिमप्रदेश

विज्ञान, पर्यावरण आणि प्रोद्यौगिक परिषदेने केलेल्या अभ्यासात ही धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. हिमनद्या वितळल्यामुळे सतलज, चिनाब नद्यांच्या खोऱ्यातील तलावांमधील पाण्यात १५ टक्के वाढले आहे. तर रावी नदीच्या खोऱ्यातील तलावांमध्ये १२ टक्के पाणी वाढ झाली आहे. तलावांमध्ये वाढणाऱ्या पाण्यामुळे भविष्यात नद्यांना पूर येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. त्यामुळे हिमाचलसहित बाजूबाजूच्या राज्यांनाही त्याची झळ बसण्याची शक्यता आहे.

उत्तरेत पुराच संकट

सतलज, रावी आणि चिनाब नद्यांवरील तलावात पाणी वाढत असल्याने नैसर्गिक आपत्तीचे संकट पुन्हा येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. या तलावांचा आकार वाढतच आहे. या अवहालाबाबत राज्य सरकारलाही सूचित करण्यात आले आहे. येत्या पावसाळ्यात यावर उपाययोजना करण्याचे सरकारला सांगण्यात आले आहे.

२००५ साली तिबेटमधील पारछू तलावात वाढलेल्या पाण्यामुळे हिमाचल प्रदेशात आपत्ती ओढावली होती. त्यावेळी ८०० कोटींचे नुकसान झाले होते. त्यामुळे भविष्यात या नद्यांच्या तलावातील वाढते पाणीही धोक्याची घंटा आहे.

शिमला- वातावरण बदलामुळे भविष्यात भारतापुढे गंभीर संकट उभे राहणार आहे, याची चिन्हे दिसायला लागली आहेत. हिमालय पर्वत रांगामधील हिमनद्या वातावरण बदलामुळे वितळत असल्याचे एका अभ्यासात समोर आले आहे. त्यामुळे हिमाचल प्रदेशामधील डोंगर रांगामधल्या तलावांमधील पाण्याच्या पातळीत वाढ होत आहे.

Himalayan region
हिमप्रदेश

विज्ञान, पर्यावरण आणि प्रोद्यौगिक परिषदेने केलेल्या अभ्यासात ही धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. हिमनद्या वितळल्यामुळे सतलज, चिनाब नद्यांच्या खोऱ्यातील तलावांमधील पाण्यात १५ टक्के वाढले आहे. तर रावी नदीच्या खोऱ्यातील तलावांमध्ये १२ टक्के पाणी वाढ झाली आहे. तलावांमध्ये वाढणाऱ्या पाण्यामुळे भविष्यात नद्यांना पूर येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. त्यामुळे हिमाचलसहित बाजूबाजूच्या राज्यांनाही त्याची झळ बसण्याची शक्यता आहे.

उत्तरेत पुराच संकट

सतलज, रावी आणि चिनाब नद्यांवरील तलावात पाणी वाढत असल्याने नैसर्गिक आपत्तीचे संकट पुन्हा येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. या तलावांचा आकार वाढतच आहे. या अवहालाबाबत राज्य सरकारलाही सूचित करण्यात आले आहे. येत्या पावसाळ्यात यावर उपाययोजना करण्याचे सरकारला सांगण्यात आले आहे.

२००५ साली तिबेटमधील पारछू तलावात वाढलेल्या पाण्यामुळे हिमाचल प्रदेशात आपत्ती ओढावली होती. त्यावेळी ८०० कोटींचे नुकसान झाले होते. त्यामुळे भविष्यात या नद्यांच्या तलावातील वाढते पाणीही धोक्याची घंटा आहे.

Intro:शिमला. ग्लेशियरों के पिघलने से तिब्बत (चीन नियंत्रण) क्षेत्र में बनी झीलें प्रदेश में बहने वाली नदियों में उफान ला सकती हैं जिससे हिमाचल सहित पड़ोसी राज्यों पंजाब, हरियाणा और जम्मू-कश्मीर में भारी नुकसान हो सकता है. इन झीलों के टूटने से सतलुज, चिनाब और रावी नदियों में भारी बाढ़ आ सकती है. विज्ञान, पर्यावरण एवं प्रोद्योगिकी परिषद के क्लाइमेंट चेंज सेंटर द्वारा किए गए सर्वेक्षण के अनुसार सतलुज बेसिन पर बनी झीलों में 16 फीसदी, चिनाब पर 15 फीसदी और रावी बेसिन पर 12 फीसदी की बढ़ौतरी हुई है.

Body:हिमालय रीजन में सतलुज, चिनाब व रावी बेसिन पर बनी झीलें के आकार में वृद्धि होने से उत्तर भारत के अधिकतर राज्यों में संकट मंडराने लगा है. सैटेलाइट तस्वीरों से किए गए सर्वेक्षण के अनुसार इन तीनों प्रमुख नदियों के बेसिन पर गलेशियरों के पिघलने से झीलों की संख्या व इनके आकार में तेजी से वृद्धि हो रही है. रिपोर्ट के बारे में प्रदेश सरकार को भी सूचित कर दिया गया है ताकि इन नदियों के प्रभाव क्षेत्र में सरकार उचित प्रबंध कर सके. साथ ही जुलाई से सितम्बर महीने के बीच जरूरी एहतियात बरतने की अपील भी की गई है. साल 2005 में तिब्बत के साथ बनी पारछू झील भी प्रदेश में भारी तबाही मचा चुकी है. उस दौरान जानी नुकसान के अलावा 800 करोड़ से अधिक की क्षति आंकी गई थी. ऐसे में नई बन रही झीले निकट भविष्य में भारी तबाही मचा सकती है.

Conclusion:हिमाचल की चार प्रमुख नदियों के बेसिन पर 2017 और 2018 में झीलों की संख्यानदी बेसिन वर्ष 2017 वर्ष 2018सतलुज 642 झीलें 769 झीलें चिनाब 220 झीलें 254 झीलें रावी 54 झीलें 66 झीलें बयास 49 झीलें 65 झीलें सतलुज बेसिन का सूरत-ए-हालसतलुज बेसिन पर 769 में से 49 झीलों का आकार 10 हैक्टेयर से अधिक हो गया है. कुछेक झीलों का क्षेत्रफर तकरीबन 100 हैक्टेयर भी बताया जा रहा है. ऐसी झीले ही ज्यादा तबाही का कारण बन सकती है. 57 झीले 5 से 10 हैक्टेयर तथा 663 झीले 5 हैक्टेयर से कम क्षेत्र में है.
ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.