रतलाम/मंदसौर : मध्य प्रदेशातील रतलाम-मंदसौर महामार्गावर बांछडा समाजाच्या छावण्या म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या गावांमध्ये इतर गावांच्या तुलनेत खूप वेगळी परिस्थिती आहे. या गावातील मुलींचे त्या गर्भात असतानाच लग्न ठरवले जाते. त्या 16 वर्षांच्या झाल्यानंतर त्यांचे लग्न होते, परंतु त्यांचा जन्म होताच त्यांच्या नावासोबत दुसरे नाव चिकटवले जाते. पुढे हेच नाव त्यांची ओळख बनते. स्त्रीच्या आई होण्यापासून ते मुलीला जन्म देण्यापर्यंत, घटनेने आईला दिलेले सर्व अधिकार आणि जन्माने नागरिक म्हणून मुलीला दिलेले सर्व अधिकार इथे बाजूला सारले आहेत. या समाजाचा स्वतःचा कायदा आहे.
गर्भातच मुलींचे नाते ठरवतात : रतलामच्या जवळ वसलेल्या माननखेडा गावात सुमारे 1800 घरे आहेत. बांछडा जातीची घरेही आहेत. महामार्गालगतची सर्व घरे त्यांचीच आहेत. सरोजच्या (नाव बदलले आहे) डोळ्यासमोर अनेक मुली आल्या आणि गेल्या. सरोज सांगतात, 'आमच्या समाजात आम्ही सगळ्या मुलींचे नाते आधीच ठरवतो. अनेकदा असे गर्भातच घडते.' सरोज सांगते की, ती मुलगी अजूनही शिकत आहे आणि शाळेत जाते आहे. ती 17 वर्षांची झाल्यावरच आम्ही लग्न करू.
देह व्यापार उत्पन्नाचे साधन : मंदसौर जिल्ह्यातील गुर्जरबर्दिया गावाचे नाव विचारल्यावर लोक आश्चर्याने पाहतात. संपूर्ण गाव बांछडा जातीचे आहे असे नाही. पण गुर्जरबर्दियामध्ये त्यांचा छावण्या आहे. देह व्यापारात उतरल्यानंतर मिळणाऱ्या उत्पन्नातून बांछडा समाजातील कुटुंबांनी आता जमीन आणि मालमत्ता खरेदी करण्यास सुरुवात केली आहे. प्रत्येक घराकडे 3 ते 5 एकर जमीन आहे. ही जमीन आणि मालमत्ता मुलींच्या जीवावर बांधली जात आहे. कुटुंबाला जगण्याचे साधन मिळाले आहे. पण लोभ संपत नाही, अशी अनेक कुटुंबांची परिस्थिती आहे.
देह विक्रीसाठी गर्भपात केला : देविका (नाव बदलले आहे) बांछडा समाजाच्या शिबिरात सापडते. ती 17 वर्षांची आहे. देविका सांगते की तिच्या पोटात मूल आले होते, तिचा गर्भपात करण्यात आला होता. ती आई झाली असती तर व्यवसाय कसा चालेल? देविका म्हणते की मी फक्त घराचा खर्च उचलते. आई आजारी आहे, भाऊ मद्यपी आहे. मी हे काम केले नाही तर घर कसे चालेल? इथे काम न करणाऱ्या मुली हेच करतात. जेव्हा मला माझे घर सेटल करण्यासाठी कोणीतरी सापडेल तेव्हा मी लग्न करेन. तुमचं नातं तुमच्या लहानपणीही पक्कं होतं का? या प्रश्नावर देविका म्हणते की झाले होते, पण या व्यवसायात आल्यानंतर लग्न कोण करणार.
रतलामच्या पिपलिया जोडा, दोंदर, परवालियापासून पुढे मंदसौरच्या गुर्जरबर्डियापर्यंत उजाड गावात वसलेली आलिशान घरे ही बांछडा जातीच्या छावणीची ओळख आहे. अशी घरे जी मुलींचे शरीर विकून बांधली गेली आहेत!
हेही वाचा :
