ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ: 'ಸರ್ಕಾರದ ಸಾಲ ಕತ್ತಿಯಂಚಿನ ಮೇಲಿನ ನಡಿಗೆ'

ಕೋವಿಡ್​ ಲಾಕ್​ಡೌನ್​ನಿಂದಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಡ್ಡಿ ದರಲ್ಲಿ ಸಾಲ ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಸಾಲದ ವಿಷಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸಿಲುಕಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶದ ಕುರಿತು ಆರ್ಥಿಕ ತಜ್ಞ ಡಾ. ಎಸ್‌.ಅನಂತ್‌ ಒಂದಿಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಭಾರೀ ಪ್ರಗತಿ ಕಂಡಿದ್ದಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯ, ಕೇಂದ್ರ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯ, ಖಾಸಗಿ ವಲಯ ಮತ್ತು ಕೌಟುಂಬಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾಲ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪಡೆದಿರುವುದೇ ಕಾರಣ. ಆದರೆ, ಈಗ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ನಿಂದ ಭಾರಿ ಪರಿಣಾಮ ಎದುರಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡು ಬಂದರೂ, ಸಾಲ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿಯೂ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ಗೂ ಮೊದಲು ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಬಹುತೇಕ ದಿವಾಳಿ ಅಂಚಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದವು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ತಪ್ಪಾದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಜಕೀಯವೇ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಜಕೀಯದಿಂದಾಗಿ ಮತಗಳಿಗೆಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಜನರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಹಣ ಹಂಚಿದ್ದವು. ದೀರ್ಘಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಪಾಯಕರವಾದ ಈ ಎಲ್ಲ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ‘ಜನರ ಕಲ್ಯಾಣ’ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ರಾಜ್ಯಗಳು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಬಡ್ಡಿ ದರಲ್ಲಿ ಸಾಲ ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಹಲವು ಬಾರಿ ಹಳೆಯ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದರ ಬದಲಿಗೆ ಮುಂದಿನ ಬಾರಿ ತಮಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಸ್ಕೀಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಹಣ ಒದಗಿಸಲು ಇಂತಹ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಗಳು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ, ಕೋವಿಡ್‌ನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಇಂಥ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಒಂದು ನೆಪವನ್ನು ನೀಡಿದೆ.

ಸಾಲದ ಪರ್ವ

2019-20 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 7 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಸಾಲ ಪಡೆದಿದೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ 6.3 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಸಾಲ ಪಡೆದಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಅಂದಾಜಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ತುಂಬಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೊತ್ತದ ಸಾಲವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಶೇ. 80 ರಷ್ಟು ಸಾಲವನ್ನು ಹಣಕಾಸು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಪಡೆದಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ವಿಮೆ ಕಂಪನಿಗಳು, ಮ್ಯೂಚುವಲ್ ಫಂಡ್‌ಗಳು, ಪ್ರಾವಿಡೆಂಟ್ ಫಂಡ್‌ಗಳು, ಸಣ್ಣ ಉಳಿತಾಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೇರಿವೆ. ಕೋವಿಡ್ ನಂತರ, ಈ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 12 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಸಾಲ ಪಡೆಯುವುದಾಗಿ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಬಜೆಟ್ ಅಂದಾಜು 6 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ದುಪ್ಪಟ್ಟಾಗಿದೆ.

ಆದರೆ, ಮೊದಲ ಮೂರು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ 4.5 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಸಾಲ ಪಡೆದಿದೆ. ರಾಜ್ಯಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ರಾಜ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಾಲಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ 1.8 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಪಡೆದಿವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ಬೆಂಬಲದ ಭಾಗವಾಗಿ ಇನ್ನೊಂದು 60 ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂ. ಅನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಾಲದ ಅಂದಾಜನ್ನು ಕೂಡ ಮೀರುವ ಲಕ್ಷಣ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಸಾಲದಿಮದ ಜಿಡಿಪಿ ಅನುಪಾತವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಶೇ. 68 ರಿಂದ ಶೇ. 86 ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆ ಕಾಣುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಭಾರತದಂತಹ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಲ – ಜಿಡಿಪಿ ಅನುಪಾತದ ಬಳಕೆ ಉಪಯುಕ್ತವಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೂ ಜಿಡಿಪಿ ವಿಪರೀತ ಇಳಿಕೆ ಕಾಣುವುದು ಮತ್ತು ಬಡತನದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿರುವ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಹೋಲಿಕೆ ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನವಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಅಂದಾಜಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಸಾಲದ ಹೊರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಿದೆ. 2023 ರ ವೇಳೆಗೆ ಸಾಲ-ಜಿಡಿಪಿ ಅನುಪಾತವು ಶೇ. 60 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಕನಸಿನ ಮಾತಾಗಿದೆ. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಕನಿಷ್ಠ 2033 ರ ವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಸುಧಾರಣೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಸಾಲ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಬಳಿ ಭಾರಿ ಸಂಪತ್ತು ಇದೆ ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆಯ ಅನುಕೂಲವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ತಮ್ಮ ಆದಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೆಲವೇ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಬಂಡವಾಳ ಹಿಂಪಡೆತವು ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲ ಮಾಡಿಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೆ, 1991 ರಿಂದಲೂ ರಾಜ್ಯಗಳು ಸ್ವತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡದೇ, ಕೇವಲ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರಿಂದ ಇವುಗಳಿಗೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲದ ಕೊರತೆ ಉಂಟಾಗಿದೆ.

ಸಾಲದ ಆಯ್ದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು (ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಲ್ಲಿ)

	ಒಟ್ಟು ಬಾಕಿ ಬಾಧ್ಯತೆ 1	ಸಾಲ ಪಕ್ವತೆ: 2020 ರಿಂದ 2025 2	ಪ್ರಕಟಿತ, ಪಡೆದ ಎಸ್‌ಡಿಎಲ್‌ 01.04.2020 ರಿಂದ 21.07.203	ಆರ್‌ಬಿಐ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ತಿಂಗಳುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 4	2019-20 5 ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಓವರ್‌ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದ ತಿಂಗಳುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ
ಕೇಂದ್ರ	94.62	11,27,958.36	ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ	ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ	ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ
ಆಂಧ್ರ	3.41	92,611.6	16,000	11	7
ತೆಲಂಗಾಣ	1.68	10,876.9	12,500	12	2
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ	5.02	1,18,468.7	27,000	2	0
ಉ.ಪ್ರ	6.02	84,406.0	5,500	0	0
ಪ.ಬಂ	4.37	95,090.6	11,500	8	1
ತಮಿಳುನಾಡು	4.04	96,871.6	26,000	0	0
ಪಂಜಾಬ್‌	2.29	54,111.7	4,200	12	7
ಗುಜರಾತ್‌	3.25	73,172.6	7,500	0	0
ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ	52.58	1,050,843.5	1,80,055	ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ	ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ