ಕೋವಿಡ್-19 ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಎದುರಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟದಿಂದ ದೇಶವನ್ನು ಪಾರು ಮಾಡಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಹಲವಾರು ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿವೆ. ಒಟ್ಟು 29.87 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಮೌಲ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ಮೌಲ್ಯ ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಜಿಡಿಪಿಯ ಶೇ 15 ರಷ್ಟಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ನ ಶೇ 9 ರಷ್ಟನ್ನು ಆತ್ಮ ನಿರ್ಭರ್ ಭಾರತ ಯೋಜನೆಯಡಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
- ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರ ಪ್ಯಾಕೇಜ್. ಇದನ್ನು 13 ರಿಂದ 17 ಮೇ 2020 ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
- ಗ್ರಾಹಕರ ಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಶಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು 12, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020 ರಂದು ವಿಶೇಷ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
ಇತರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಘೋಷಣೆಯ ಮಾದರಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಬಹುತೇಕ ದೇಶಗಳು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ತೇಜನಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಮಾತ್ರ ಇದನ್ನು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು.
ಕೋವಿಡ್ ಲಾಕ್ಡೌನ್ನ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಸಮಾಜದ ಅತಿ ಕೆಳಸ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಜನತೆ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣ ವ್ಯಾಪಾರ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸುವ ಜನರನ್ನು ತಲುಪುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಬಡವರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಆಹಾರ ತಲುಪಿಸುವುದು, ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡುವುದು, ಆದಾಯ ಖಾತ್ರಿ ಪಡಿಸುವುದು ಮುಂತಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ನಲ್ಲಿ ಜಾರಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಇನ್ನು ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಜೊತೆಗೆ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಲಾಕ್ಡೌನ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸಡಿಲಿಸುತ್ತ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಚೇತರಿಕೆಗೆ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಉತ್ಪಾದನಾ ಆಧರಿತ ವಿಶೇಷ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ, ಮೂಲಭೂತ ವೆಚ್ಚ ಹೆಚ್ಚಳ, ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಳದಂಥ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಕೈಗೊಂಡಿತ್ತು.
