World Tourism Day: આજે વિશ્વ પ્રવાસન દિવસ, વિશ્વભરના પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં ભારતનો હિસ્સો કેટલો છે

કોરોના પીરિયડ પછી ટુરિઝમ ઈન્ડસ્ટ્રી ફરી ઝડપથી વધી રહી છે. ભારત સહિત ઘણા દેશોની અર્થવ્યવસ્થામાં પર્યટન ક્ષેત્રનો મોટો ફાળો છે. આ ક્ષેત્રના મહત્વ અને તેની સાથે જોડાયેલા લોકોના યોગદાનને યાદ કરવા માટે આજે વિશ્વભરમાં વિશ્વ પ્રવાસન દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે.

હૈદરાબાદ: પર્યટન ક્ષેત્રના મહત્વને ઉજાગર કરવા અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આજે સમગ્ર વિશ્વમાં એટલે કે 27મી સપ્ટેમ્બરે વિશ્વ પ્રવાસન દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. પ્રવાસન એક એવું ક્ષેત્ર છે જેના પર વિશ્વના ઘણા દેશોની અર્થવ્યવસ્થા નિર્ભર છે. અન્ય ઘણા ક્ષેત્રો પણ આના પર નિર્ભર છે. ઉડ્ડયન, પરિવહન, હોટલ અને અન્ય ઘણા ઉદ્યોગો પ્રવાસન ક્ષેત્ર સાથે સીધા જોડાયેલા છે. આનું બીજું પાસું એ છે કે પર્યટન દ્વારા આપણે વિશ્વના કોઈ ચોક્કસ સ્થળના વર્તમાન અને ઈતિહાસને આપણા પોતાના દ્રષ્ટિકોણથી જોઈ શકીએ છીએ. આજના સમયમાં પ્રવાસીઓ લીલા અને સ્વચ્છ પ્રવાસન સ્થળોને પસંદ કરે છે.

• 𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023

  ">

  𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023

વિશ્વ પ્રવાસન દિવસ 2023ની થીમઃ ટકાઉ વિકાસ માટે ગ્રીન અને ક્લીન ટુરિઝમ પણ મહત્વનું છે. સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલ્સને ધ્યાનમાં રાખીને, યુનાઇટેડ નેશન્સ હેઠળના વિશ્વ પ્રવાસન સંગઠન (UNWTO) દ્વારા વિશ્વ પ્રવાસન દિવસ 2023ની થીમ તરીકે 'પર્યટન અને ગ્રીન ઇન્વેસ્ટમેન્ટ' રાખવામાં આવી છે.

• 𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023

  ">

  𝐓𝐫𝐢𝐦𝐛𝐚𝐤𝐞𝐬𝐡𝐰𝐚𝐫 𝐓𝐞𝐦𝐩𝐥𝐞, one of India's 12 Jyotirlingas, built by Peshva Balaji Bajirao & renovated by Ahilyabai Holkar. It's a unique bhumija-style temple with richly adorned exteriors showcasing a class & elegance of Maratha architecture patronised under Peshwas https://t.co/4AiF9jtTVg

  — Archaeological Survey of India (@ASIGoI) September 23, 2023

વિશ્વભરના પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં ભારતઃ વર્ષ 2022માં અમેરિકા વિશ્વભરના પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં ટોચ પર હશે. ભારત સરકારના ડેટા અનુસાર, અમેરિકાને 135.22 બિલિયન યુએસ ડૉલર (એક બિલિયન/એક બિલિયન/100 કરોડ) મળ્યા છે. વૈશ્વિક પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં અમેરિકાનો હિસ્સો લગભગ 13.11 ટકા છે. આ પછી સ્પેન, બ્રિટન, ફ્રાન્સ, ઈટાલી, તુર્કી, યુએઈ, જર્મની, મેક્સિકો અને કેનેડા 10માં સ્થાને છે. ભારત વિશે વાત કરીએ તો, તેને 2022 માં પર્યટન ઉદ્યોગમાંથી 214000 યુએસ ડોલર (21.4 બિલિયન યુએસ ડોલર) મળ્યા, જે વૈશ્વિક પ્રવાસન ઉદ્યોગના 2.08 ટકા છે.

• Explore the divine beauty of Darasuram in Tamil Nadu!
  
  With the pristine Arsalar river flowing through the village, Darasuram is home to one of the UNESCO world heritage sites in India - the Airavateswara Temple#VillageHeritage #AmritMahotsav #G20India #CultureUnitesAll
  
  (1/2) pic.twitter.com/lguVeEEJKR

  — Ministry of Culture (@MinOfCultureGoI) September 20, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Explore the divine beauty of Darasuram in Tamil Nadu!
  
  With the pristine Arsalar river flowing through the village, Darasuram is home to one of the UNESCO world heritage sites in India - the Airavateswara Temple#VillageHeritage #AmritMahotsav #G20India #CultureUnitesAll
  
  (1/2) pic.twitter.com/lguVeEEJKR

  — Ministry of Culture (@MinOfCultureGoI) September 20, 2023

  ">

  Explore the divine beauty of Darasuram in Tamil Nadu!
  
  With the pristine Arsalar river flowing through the village, Darasuram is home to one of the UNESCO world heritage sites in India - the Airavateswara Temple#VillageHeritage #AmritMahotsav #G20India #CultureUnitesAll
  
  (1/2) pic.twitter.com/lguVeEEJKR

  — Ministry of Culture (@MinOfCultureGoI) September 20, 2023

2030 સુધીમાં પર્યટન ક્ષેત્રે વિશ્વમાંઃ યુનાઈટેડ નેશન્સ અનુસાર, 2030 સુધીમાં પર્યટન ક્ષેત્રે વિશ્વમાં દર વર્ષે 8 લાખ નવી નોકરીની તકો ઊભી થશે. આ માટે પ્રશિક્ષિત અને કુશળ યુવાનોની જરૂર પડશે. આનાથી માત્ર પ્રવાસન ઉદ્યોગને જ વેગ મળશે નહીં પરંતુ વિશ્વના ઘણા દેશોને મોટા પ્રમાણમાં વિદેશી હૂંડિયામણ કમાવવામાં મદદ મળશે.

• An 800 years old marvel of India! For such #RareAndUnseen photos, keep following our page.#AmritMahotsav #FromTheArchives #MainBharatHoon pic.twitter.com/NPAzhq2QHC

  — Amrit Mahotsav (@AmritMahotsav) September 20, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  An 800 years old marvel of India! For such #RareAndUnseen photos, keep following our page.#AmritMahotsav #FromTheArchives #MainBharatHoon pic.twitter.com/NPAzhq2QHC

  — Amrit Mahotsav (@AmritMahotsav) September 20, 2023

  ">

  An 800 years old marvel of India! For such #RareAndUnseen photos, keep following our page.#AmritMahotsav #FromTheArchives #MainBharatHoon pic.twitter.com/NPAzhq2QHC

  — Amrit Mahotsav (@AmritMahotsav) September 20, 2023

આંકડાઓમાં પ્રવાસન ઉદ્યોગ (2022)

• ભારતમાં આવતા વિદેશી પ્રવાસીઓની સંખ્યા 6.19 મિલિયન સુધી પહોંચી ગઈ છે
• ભારતમાંથી વિદેશ જતા ભારતીય નાગરિકોની સંખ્યા 21.09 મિલિયન છે
• ભારતમાં સ્થાનિક પ્રવાસીઓની સંખ્યા 1731.01 મિલિયન
• આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસન રસીદમાં ભારતનો હિસ્સો (યુએસ ડોલરના સંદર્ભમાં) 2.08%
• વિશ્વ પ્રવાસન ઉદ્યોગ (વર્લ્ડ ટુરિઝમ રિસિપ્ટ્સ)માં યોગદાનમાં ભારતનો ક્રમ 14મો છે.

ભારત પાસે 40 વર્લ્ડ હેરિટેજ પ્રોપર્ટી છેઃ 40 વિશ્વ ધરોહર જોવા વિદેશી પ્રવાસીઓ ભારતમાં આવે છે.યુનાઈટેડ નેશન્સ એજ્યુકેશનલ, સાયન્ટિફિક એન્ડ કલ્ચરલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (યુનેસ્કો) વિશ્વમાં સંરક્ષિત વિશ્વ ધરોહર (વર્લ્ડ હેરિટેજ)ની સંખ્યા 981 છે. જેમાં પ્રાકૃતિક અને સાંસ્કૃતિક વારસાનો સમાવેશ થાય છે. ભારતની વાત કરીએ તો અહીં 40 વર્લ્ડ હેરિટેજ પ્રોપર્ટી છે. તેમાંથી 32 સાંસ્કૃતિક, 7 કુદરતી અને એક મિશ્ર વારસો છે. તેમની સંભાળની જવાબદારી ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI)ની છે. દર વર્ષે લાખો પ્રવાસીઓ આ પ્રવાસન સ્થળોને જોવા માટે ભારત આવે છે.

ASI હેઠળ પ્રવાસી સ્થળો પર વિદેશી પ્રવાસીઓની સંખ્યા

• તાજમહેલ (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 3.28 લાખ
• આગ્રાનો કિલ્લો (નવી દિલ્હી) 1.20 લાખ
• ફતેહપુર સીકરી (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.52 લાખ
• ઇતિમાદુદ્દૌલા મકબરો (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.36 લાખ
• સાહેત-મહેત (ગોંડા, ઉત્તર પ્રદેશ) ની સાઇટ 0.32 લાખ
• મહતાબ બાગ (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.14 લાખ
• અકબર મકબરો સિકંદરા (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.08 લાખ
• રામ બાગ (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.02 લાખ
• રેસીડેન્સી બિલ્ડીંગ (હૈદરાબાદ, તેલંગાણા) 0.01 લાખ
• મરિયમ મકબરા સિકંદરા (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 0.003 લાખ

ASI હેઠળ પ્રવાસન સ્થળો પર ભારતીય પ્રવાસીઓ

• તાજમહેલ (આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશ) 45.13 લાખ
• લાલ કિલ્લો (નવી દિલ્હી) 22.01 લાખ
• સૂર્ય મંદિર, (કોણાર્ક, ઓડિશા) 21.33 લાખ
• આગ્રાનો કિલ્લો (આગ્રા ઉત્તર પ્રદેશ) 15.99 લાખ
• કુતુબ મિનાર (દિલ્હી) 15.24 લાખ
• ગોલકોંડા કિલ્લો (હૈદરાબાદ, તેલંગાણા) 14.06 લાખ
• મમલ્લાપુરમ મેમોરિયલ (મહાબલીપુરમ, તમિલનાડુ) 13.84 લાખ
• ઈલોરા ગુફાઓ (છત્રપતિ સંભાજીનગર, મહારાષ્ટ્ર) 13.32 લાખ
• બીબી કા મકબરા, (છત્રપતિ સંભાજીનગર, મહારાષ્ટ્ર) 10.85 લાખ
• હુમાયુનો મકબરો (નવી દિલ્હી) 10.81 લાખ

આ પણ વાંચોઃ