એમ્સ્ટરડેમ [નેધરલેન્ડ્સ]: માતાના દૂધમાં કાર્નેટીન અને વિટામિન B2 નું સ્તર, નવજાત શિશુના વિકાસ માટે નિર્ણાયક એવા બે તત્વો, શાકાહારી આહારથી પ્રભાવિત થતા નથી. આ એમ્સ્ટર્ડમ યુનિવર્સિટી મેડિકલ સેન્ટર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસના તારણો છે. સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે શાકાહારી આહારને અનુસરતી સ્તનપાન કરાવતી માતાઓ સર્વભક્ષી આહાર ધરાવતી માતાઓની સરખામણીમાં માનવ દૂધમાં વિટામિન B2 અથવા કાર્નેટીનની સાંદ્રતામાં કોઈ તફાવત દર્શાવતો નથી, તેમ છતાં આ પોષક તત્ત્વો પ્રાણી ઉત્પાદનોમાં સૌથી વધુ સાંદ્રતામાં જોવા મળે છે.
ESPGHANની 55મી વાર્ષિક મીટિંગ: આ અભ્યાસ યુરોપિયન સોસાયટી ફોર પેડિયાટ્રિક ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી, હેપેટોલોજી એન્ડ ન્યુટ્રિશન (ESPGHAN)ની 55મી વાર્ષિક મીટિંગમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. એક તકનીકનો ઉપયોગ કરીને જે નમૂનાને તેના વ્યક્તિગત ભાગોમાં અલગ કરે છે અને તેના સમૂહનું વિશ્લેષણ કરે છે, આ અભ્યાસ એવી ધારણાઓને પડકારે છે કે કડક શાકાહારી આહાર પોષણની દ્રષ્ટિએ સંપૂર્ણ ન હોઈ શકે અને શાકાહારી માતાઓના સ્તનપાન કરાવતા શિશુઓ વિટામિન B2 અથવા કાર્નેટીનની ઉણપ વિકસાવવાનું જોખમ વધારે છે.
બાળકના વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ: છેલ્લા 4 વર્ષમાં એકલા યુરોપમાં શાકાહારી લોકોની સંખ્યા બમણી થઈ ગઈ છે. મુખ્ય સંશોધક, ડૉ. હેન્ના જંકર સમજાવે છે, "માતૃ આહાર માનવ દૂધની પોષક રચનાને ખૂબ પ્રભાવિત કરે છે, જે બાળકના વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. વિશ્વભરમાં શાકાહારી આહારના વધારા સાથે, સ્તનપાન કરાવતી માતાઓ દ્વારા પણ, તેમના પોષણની પર્યાપ્તતા અંગે ચિંતાઓ છે. શાકાહારી આહાર લેતી સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓમાં તે પોષક તત્વોની દૂધની સાંદ્રતા અલગ છે કે કેમ તે જાણવું અગત્યનું છે."
શિશુમાં કાર્નેટીનની અછતને લીધે: વિટામિન B2 (રિબોફ્લેવિન) ઘણા જૈવિક માર્ગો સાથે સંકળાયેલા ઉત્સેચકો માટે એક મહત્વપૂર્ણ સહ-પરિબળ છે. અગાઉના અભ્યાસો દર્શાવે છે કે શિશુમાં વિટામિન B2 ની નોંધપાત્ર અછત એનિમિયા અને ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. કાર્નેટીનની પ્રાથમિક જૈવિક ભૂમિકા ઊર્જા ચયાપચયમાં છે. શિશુમાં કાર્નેટીનની અછતને લીધે લોહીમાં શર્કરાનું પ્રમાણ ઓછું થઈ શકે છે, તેમજ હૃદય અને મગજની તકલીફ થવાની શક્યતા છે. કાર્નેટીનનું સેવન અને અનુગામી પ્લાઝ્મા સાંદ્રતા પણ અગાઉ સર્વભક્ષી આહાર કરતાં કડક શાકાહારી આહાર ધરાવતા લોકોમાં ઓછી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
દૂધમાંના આ બે મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો: અગાઉના અભ્યાસો સાથે એવું પણ સૂચવવામાં આવ્યું છે કે, સ્તનપાન કરાવતી કેટલીક સ્ત્રીઓએ સ્તનપાન દરમિયાન ખામીઓ ટાળવા માટે તેમના પ્રાણી ઉત્પાદનોના વપરાશમાં વધારો કરવાની જરૂર પડી શકે છે. આ અભ્યાસ સૂચવે છે કે, દૂધમાંના આ બે મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો પર માતાના શાકાહારી આહારનો પ્રભાવ અગાઉ સૂચવેલા કરતાં ઓછો નોંધપાત્ર હોઈ શકે છે. જ્યારે પ્રસ્તુત અભ્યાસમાં કડક શાકાહારી આહારને પગલે માતાઓમાં સીરમ મુક્ત કાર્નેટીન અને એસિટિલ કાર્નેટીન સાંદ્રતા ઓછી હોવાનું નોંધાયું હતું, ત્યારે અભ્યાસ જૂથો વચ્ચે માનવ દૂધની કાર્નેટીન સાંદ્રતામાં નોંધપાત્ર રીતે કોઈ તફાવત નહોતો.
તારણો પર ટિપ્પણી કરતા, ડૉ. જંકરે કહ્યું કે, "અમારા અભ્યાસના પરિણામો સૂચવે છે કે માનવ દૂધમાં વિટામિન B2 અને કાર્નેટીન સાંદ્રતા કડક શાકાહારી આહારના વપરાશથી પ્રભાવિત થતી નથી. આ પરિણામો સૂચવે છે કે સ્તનપાન કરાવતી માતાઓમાં કડક શાકાહારી આહાર જોખમી નથી. સ્તનપાન કરાવતા શિશુઓમાં વિટામિન B2 અથવા કાર્નેટીનની ઉણપનો વિકાસ. આ માહિતી સ્તનપાન કરાવતી માતાઓ માટે અને દાતા માનવ મિલ્ક બેંકો માટે પણ ઉપયોગી છે, જે અકાળે જન્મેલા શિશુઓ કે જેઓ માતાનું પોતાનું દૂધ પૂરતું મેળવતા નથી તેમની જોગવાઈ માટે દૂધ એકત્રિત કરે છે."
