હૈદરાબાદ ક્યારેક કોઈ આઘાત trauma or accident, દુ:ખદ ઘટના કે અકસ્માતનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિમાં તેની અસર લાંબા સમય સુધી જોવા મળે છે. લાંબા સમય સુધી આ સ્થિતિમાંથી બહાર ન આવવાથી પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર Post traumatic street disorder અથવા PTSD સાયકોસિસ Psychosis થાય છે. નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેન્ટલ હેલ્થ National institute of mantal haelth ની વેબસાઈટ www.nimh.nih.gov પર ઉપલબ્ધ માહિતી અનુસાર, PTSD એટલે કે પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર એ એક માનસિક વિકાર Post Traumatic Stress Disorder is a mental disorder છે જેમાં પીડિત વ્યક્તિને અકસ્માત અથવા ઘટના સંબંધિત યાદો હોય છે. જેમાંથી બહાર આવી શકતા નથી. જેના કારણે પીડિતના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર અસર થાય છે અને તેની અસર તેના શારીરિક અને વર્તન સ્વાસ્થ્ય પર પણ પડી શકે છે. તે જ સમયે, નિષ્ણાતો માને છે કે જો સમયસર આ ડિસઓર્ડર disorder થી છુટકારો મેળવવાના પ્રયાસો કરવામાં નહીં આવે તો પીડિત વ્યક્તિમાં ડિપ્રેશન Depression અને આત્મહત્યા suicide ની વૃત્તિની સંભાવના પણ હોઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો કિડનીના નાના પથ્થરો ભવિષ્યમાં કરી શકે છે મુશ્કેલી ઊભી
નિષ્ણાતોના મત ડૉ. વીણા ક્રિષ્નન veena krishnan, senior psychiastrist, dehradun વરિષ્ઠ મનોચિકિત્સક, દહેરાદૂન, કહે છે કે પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર એક એવો વિકાર છે, જેના માટે સમયસર પ્રયત્નો કરવામાં ન આવે તો ક્યારેક ગંભીર પરિણામો પણ જોવા મળે છે. પીડિતની માનસિક સ્થિતિ આવી શકે છે. સંપૂર્ણપણે બગાડી શકાય છે, આત્મહત્યાની Suicidal tendency વૃત્તિ એટલે કે આત્મહત્યા કરવા commit suicide ની ઈચ્છા પણ જાગૃત થઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો શું આપ જાણો છો પ્રથમ છ માસ બાળકને સ્તનપાન કરાવવું કેમ જરુરી છે
સામાજિક કારણો ETV ભારત સુખીભવને પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર વિશે વધુ વિગતો આપતાં, ડૉ. ક્રિષ્નન સમજાવે છે કે આ માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંબંધી વિકાર સામાન્ય રીતે અકસ્માત, મૃત્યુ અથવા કોઈ પ્રિય વ્યક્તિની અપંગતા, આઘાત, અપરાધ અથવા ઘરેલું હિંસા જોવાને કારણે થાય છે અને ગંભીર મનોવૈજ્ઞાનિક, માનસિક અને ભાવનાત્મક તણાવને કારણે થાય છે જેમ કે યુદ્ધ અથવા રોગચાળા જેવા સામાજિક કારણોને કારણે.
સ્ત્રીઓમાં ડિસઓર્ડર તેઓ સમજાવે છે કે આ સમસ્યા કોઈપણ લિંગ અથવા વયની વ્યક્તિને થઈ શકે છે, પરંતુ જો આ ડિસઓર્ડરથી પીડિત લોકો સાથે સંબંધિત ડેટાને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે તો પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં આ ડિસઓર્ડર થવાની સંભાવના વધુ છે. આ સિવાય જે લોકો પહેલાથી જ તણાવ, ડિપ્રેશન અથવા નબળા મનની સ્થિતિનો શિકાર છે તેમને આ સમસ્યા થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
આ પણ વાંચો જાણો યુપીમાં પ્રથમ નેચરોપેથી સેન્ટર ક્યારે બનશે અને તેની વિશેષતા શું હશે
સંશોધનો અનુસાર ઉલ્લેખનીય છે કે ભૂતકાળમાં પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર સંબંધિત કારણો અને તથ્યો અંગે સંશોધન કરવામાં આવ્યું છે. તેમાંથી કેટલાકના તારણોમાં કેટલીક શારીરિક સ્થિતિઓને પણ આ વિકૃતિ માટે જવાબદાર ગણવામાં આવી છે. 2008ના સંશોધન મુજબ, આપણા મગજનો હિપ્પોકેમ્પસ the hippocampus નામનો ભાગ જે સ્મૃતિઓ અને લાગણીઓના અનુભવમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, ભલે તે કદમાં નાનું હોય, પણ PTSDનું જોખમ વધારે છે. તે જ સમયે, કેટલાક સંશોધનો એવું પણ માને છે કે PTSD ધરાવતા લોકોમાં તણાવ હોર્મોન્સનું અસામાન્ય સ્તર હોય છે.
લક્ષણો અને સારવાર ડૉ. કૃષ્ણન જણાવે છે કે પોસ્ટ ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર માટે ઘણા કારણો જવાબદાર હોઈ શકે છે. પરંતુ જો તેના લક્ષણો વ્યક્તિમાં વધુ સીધા દેખાવા લાગે તો તેની સારવાર ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. તેઓ સમજાવે છે કે દરેક પીડિતમાં PTSD ના કારણો અને અસરો અલગ અલગ હોઈ શકે છે, દરેક દર્દી માટે સારવારની પદ્ધતિ પણ અલગ હોઈ શકે છે. સામાન્ય રીતે, અન્ય પ્રકારની થેરાપીઓ અને એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ patient counseling, hypnosis, talk therapy, single or group psychotherapy, exposure therapy and cognitive restructuring therapy, and antidepressants medicines અને અન્ય પ્રકારની દવાઓ લેવામાં આવે છે. તેઓ સમજાવે છે કે PTSD દર્દીઓમાં કેટલાક લક્ષણો સામાન્ય છે, જેમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે.
આ પણ વાંચો રક્ષાબંધન પર તમારા ભાઈ માટે બનાવો આ સ્વાદીષ્ટ વાનગીઓ
વર્તણૂક સંબંધી સમસ્યાઓ જેમ કે ચીડિયાપણું, એકાગ્રતાનો અભાવ, હંમેશા ઉદાસી અનુભવવી, રડવું અથવા અસ્વસ્થ થવું
સામાજિક જીવનથી અંતર બનાવી લેવું distanc from social life
ઊંઘ, ભૂખ અને તરસની ખોટ loss of sleep, appetite and thrist
દુ: ખદ ઘટનાઓનું વારંવાર સ્મરણ થવું
ઊંઘમાં ચોંકાવવું અથવા ડરી જવું
હંમેશા ખરાબ ઘટનાથી ગભરાય જવું
વિચારોમાં નકારાત્મકતા વધી જવું Increased negativity in thinking
આ પણ વાંચો શું તમે જાણો છો, લવિંંગ આરોગ્ય માટે કેટલું છે ફાયદાકારક...
કાળજી જરૂરી છે ડૉ. કૃષ્ણન કહે છે કે આ ડિસઓર્ડરથી પીડિત લોકોની ખાસ કાળજી લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તેમની સાથે હંમેશા સંયમ અને ધીરજ સાથે વ્યવહાર કરવો જોઈએ. આ સિવાય તેમની સાથે સતત વાતચીત કરવી, તેમની આસપાસનું વાતાવરણ ખુશનુમા રાખવું અને તેમની સાથે હંમેશા સકારાત્મક વાત કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે. સાથે જ તેમને તણાવથી દૂર રાખવા માટે તમામ પ્રયાસો કરવા ખૂબ જ જરૂરી છે.
કસરતના ફાયદા આ માટે જીવનશૈલીમાં કસરત, ધ્યાન અને યોગનો સમાવેશ કરવાથી Incorporating exercise, meditation and yoga in the lifestyle can be a great benefits ઘણો ફાયદો થઈ શકે છે. આ સિવાય આવા કામ કરવાથી જે આનંદ આપે છે અને મનને વ્યસ્ત રાખે છે જેમ કે ડાન્સિંગ dancing, ગાર્ડનિંગ Gardening અને સ્વિમિંગ swimming વગેરે પણ અપનાવી શકાય છે. તેણી સૂચવે છે કે આ ડિસઓર્ડરથી પીડિત લોકોએ આલ્કોહોલ અથવા ડ્રગ્સનું સેવન સંપૂર્ણપણે ટાળવું જોઈએ. આમ કરવાથી પીડિતની સ્થિતિ માત્ર ખરાબ થતી નથી પરંતુ અન્ય ઘણી માનસિક વિકૃતિઓ થવાની શક્યતાઓ પણ વધી શકે છે.
