નવી દિલ્હી: તાજેતરના સમયમાં કેટલાક સંશોધનમાં સામે આવ્યું છે કે, રસીની અમુક લોકોમાં હાર્ટ એટેક સહિત વધુ કે ઓછી આડઅસર (risk of covid side effects) થઈ શકે છે. સિડાર્સ-શ્મિટ સિનાઈ ખાતે કાર્ડિયાક ઇન્સ્ટિટ્યૂટના સંશોધકો હૃદયની નિષ્ફળતા અને COVID 19 વચ્ચેની કડી તેમજ સમાન સ્થિતિ અને COVID 19 રસી વચ્ચેની નવી કડીની પુષ્ટિ કરી છે. તેમના તારણો, પીઅર સમીક્ષા જર્નલ નેચર કાર્ડિયોવાસ્ક્યુલર રિસર્ચમાં પ્રકાશિત થાય છે. સૂચવે છે કે, કોવિડ 19 સામે રસીકરણ કરાયેલા દર્દીઓની થોડી ટકાવારી પોસ્ચરલ ઓર્થોસ્ટેટિક ટાકીકાર્ડિયા સિન્ડ્રોમ અથવા POTS વિકસાવી શકે છે. મોટાભાગના વૈશ્વિક અભ્યાસો સૂચવે છે કે રસીના ફાયદા કોવિડ અને લોંગ કોવિડ (Long covid side effect) સાથે સંકળાયેલા જોખમો કરતાં ઘણા વધારે છે.
આ પણ વાંચો: અસ્થમાથી બચવા દવાઓ અને યોગ્ય આહારની સાથે સાવચેતી જરૂરી
બીજા ડોઝની અસર: અમેરિકન કૉલેજ ઑફ કાર્ડિયોલોજીના જર્નલએ જાહેર કર્યું છે કે, 'કોવિડ 19 રસીના બીજા ડોઝ પછી મ્યોકાર્ડિટિસ, પેરીકાર્ડિટિસ અથવા મ્યોપેરીકાર્ડિટિસનું જોખમ વધારે છે. રોગચાળાના 3 વર્ષ પછી કેટલીક રસીઓ અને તેની કથિત ઘાતક આડઅસર અંગે પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે. જોકે હજુ સુધી કોઈ નક્કર પુરાવા સામે આવ્યા નથી. જો આપણે જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા તાજેતરના વૈશ્વિક અભ્યાસો પર નજર કરીએ તો બીજા ડોઝ પછી પુરુષોમાં મ્યોપેરીકાર્ડિટિસ (તીવ્ર હૃદયની બળતરા) અને મ્યોકાર્ડિટિસની ઘટનાઓ વધારે છે.
પુરુષોમાં મ્યોપરીકાર્ડિટિસની ઘટના: 23 અભ્યાસોના મેટા વિશ્લેષણ જેમાં mRNA રસી સંબંધિત માયોપેરીકાર્ડિટિસ સાથેના 12 થી 20 વર્ષની વયના 854 દર્દીઓનો સમાવેશ થાય છે. આ મહિને જાણવા મળ્યું છે કે, બીજા ડોઝ પછી પુરુષોમાં મ્યોપરીકાર્ડિટિસની ઘટનાઓ વધુ હતી. જો કે, એકંદર કેસ ખૂબ ઓછા છે. JAMA નેટવર્કના જર્નલ, JAMA Pediatricsમાં પ્રકાશિત થયેલા તારણો, કિશોરો અને યુવાન વયસ્કોમાં JAMA રસી સંબંધિત માયોપેરીકાર્ડિટિસના વ્યાપકપણે ઓછા બનાવો દર અને અનુકૂળ પરિણામ સૂચવે છે.
આ પણ વાંચો: ડ્યુકેન મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી આનુવંશિક રોગ, IIT ટેકનોલોજી વિકસાવી સારવાર કરશે
ગંભીર પ્રતિકૂળ ઘટના: રસીનો બીજો ડોઝ ગયા મહિને, અમેરિકન કોલેજ ઓફ કાર્ડિયોલોજીના જર્નલમાં થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું હતું કે, 'ફાઈઝર બાયોએનટેકની સરખામણીમાં મોડર્ના સ્પાઈકવેક્સ કોવિડ 19 રસીના બીજા ડોઝ પછી મ્યોકાર્ડિટિસ, પેરીકાર્ડિટિસ અથવા મ્યોપેરીકાર્ડિટિસની ઘટનાઓ બે થી ત્રણ ગણી વધારે હતી. રસીનો કટોકટીનો ઉપયોગ હોવાથી mRNA આધારિત કોવિડ 19 રસીની માયોપેરીકાર્ડિટિસ સાથે વિશ્વભરમાં જાણ કરવામાં આવી છે. જે એક દુર્લભ પરંતુ ગંભીર પ્રતિકૂળ ઘટના છે, ખાસ કરીને કિશોરો અને યુવાન વયસ્કોમાં.'
કોવિડ પછીની અસરો: અમેરિકન એસોસિએશન ફોર ક્લિનિકલ કેમિસ્ટ્રીના ક્લિનિકલ લેબોરેટરી ન્યૂઝના તાજેતરના લેખ અનુસાર COVID 19 રસી મેળવનારા લોકોમાં વધુ આડઅસરો નોંધવામાં આવી છે. ખાસ કરીને મોડર્નાનો બીજો ડોઝ લેનારા લોકો જે મધ્યમથી ગંભીર સુધીની હોઈ શકે છે. સર્વેમાં Pfizer, Moderna અને Johnson & Johnson Covid 19 રસીની આડઅસરોની સરખામણી કરવામાં આવી છે. સંશોધકોના મતે આ અવલોકનો સ્વ અહેવાલિત ડેટામાંથી આધુનિક રસીમાં ઉચ્ચ mRNA સાંદ્રતા દ્વારા સમજાવી શકાય છે. તેઓએ ઉમેર્યું હતું કે, 'આ જૂથોમાં વધેલી આડઅસર વધારાની રક્ષણાત્મક પ્રતિરક્ષા અને ઓછા સફળ ચેપ સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે. જેમ કે, અન્ય અભ્યાસો દર્શાવે છે. લંડનની ક્વીન મેરી યુનિવર્સિટી દ્વારા હૃદય અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગો પર કોવિડ પછીની અસરો અંગેના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, દર્દીઓમાં લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ 2.7 ગણું અને મૃત્યુનું જોખમ 10 ગણું વધારે છે.
આ પણ વાંચો: છુપાવો નહીં, સમયસર પાઈલ્સની સારવાર કરો
કોવિડની હ્રુદય પર અસર: હ્રદયની નિષ્ફળતાના કેસમાં વધારો યુકે બાયોબેંક અભ્યાસમાં સહભાગીઓ પાસેથી પ્રથમ 2 કોવિડ તરંગો દરમિયાન એકત્રિત કરવામાં આવેલા ડેટાના આધારે, હોસ્પિટલમાં દાખલ દર્દીઓના કેસમાં મૃત્યુની સંખ્યામાં 118નો વધારો થયો છે. એમ જર્નલ હાર્ટમાં પ્રકાશિત થયેલા સંશોધન અહેવાલમાં જણાવાયું છે. આ ઉપરાંત અભ્યાસમાં બહાર આવ્યું છે કે, લોહી ગંઠાઈ જવાની ઘટનાઓમાં 27.6 ગણો વધારો, હૃદયની નિષ્ફળતાના કેસોમાં 21.6 ગણો વધારો અને સ્ટ્રોકના કેસોમાં 17.5 ગણો વધારો થયો છે. COVID 19ને કારણે હોસ્પિટલમાં દાખલ થયેલા લોકોમાં અનિયમિત ધબકારાનાં કેસોમાં 10 ગણો વધારો થયો છે. અભ્યાસમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે, સંક્રમણ પછીના પ્રથમ 30 દિવસમાં સંલગ્ન જોખમો સૌથી વધુ હતા. પરંતુ આ સમયગાળા પછી પણ નિયંત્રણો કરતાં વધુ રહ્યા હતા.
રસીકરમના ફાયદા વધારે: રસીકરણ કરાયેલા લોકો જોખમને અડધું કરી દે છે. બીજી તરફ મેડિસિન જર્નલ ફ્રન્ટીયર્સમાં પ્રકાશિત થયેલા એક નવીનતમ વિશ્લેષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે, જે લોકો કોરોનાવાયરસ ચેપમાંથી સ્વસ્થ થયા છે. તેઓ બીજી વખત ચેપ લાગવાની અથવા ફરીથી ચેપ લાગવાની શક્યતા બમણી છે. જેમને રસી આપવામાં આવી ન હતી તેમના માટે જોખમ અડધું થઈ ગયું હતું. 2 મુખ્ય પરિણામો બહાર આવ્યા છે, જેમાં એક બતાવે છે કે, રસીકરણ વાયરસમાંથી પુનઃપ્રાપ્તિ સાથે પ્રાપ્ત કુદરતી રોગપ્રતિકારક શક્તિની તુલનામાં કોવિડ 19 સાથે ફરીથી ચેપની સંભાવનાને અડધી કરે છે. વધુમાં આંકડા દર્શાવે છે કે, જો બીજો ચેપ થાય છે, તો રસીકરણ કરાયેલા લોકોમાં ગંભીર લક્ષણોના વિકાસની શક્યતા અડધી થઈ જાય છે. રસીની કોઈપણ ખતરનાક આડ અસર પર અંતિમ શબ્દ હજુ આવવાનો બાકી છે. પરંતુ મોટાભાગના વૈશ્વિક અભ્યાસો સૂચવે છે કે રસીના ફાયદા કોવિડ અને લોંગ કોવિડ સાથે સંકળાયેલા જોખમો કરતાં ઘણા વધારે છે.
રસીના ફાયદા: મેક્સ સુપર સ્પેશિયાલિટી હોસ્પિટલના ડાયરેક્ટર અને કાર્ડિયોલોજીના વડા ડૉ. સંજીવ ગેરાએ IANS ને જણાવ્યું, તે સાયલન્ટ બ્લોકેજને તોડી શકે છે અને હાર્ટ એટેક તરફ દોરી શકે છે. ખાસ કરીને ભારે વજન ઉપાડવા અથવા ટ્રેડમિલ પર ચાલવા જેવી કસરત પછી. આ ઉપરાંત હૃદય સંબંધિત જોખમો વધારે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર, ડાયાબિટીસ, હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ, ધૂમ્રપાન અથવા સ્થૂળતા જેવા રોગો. ડૉ. સંજિત શશિધરને જણાવ્યું હતું કે, ''હાલમાં એવા કોઈ નોંધપાત્ર પુરાવા નથી કે, આ સ્થિતિથી કોઈ પ્રતિકૂળ પરિણામો આવી શકે છે. કારણ કે, રસીના ફાયદા જોખમો કરતાં ઘણા વધારે છે.''
